Οικουμενικός Πατριάρχης κυρός Δημήτριος ο Α'

Οικουμενικός Πατριάρχης κυρός Δημήτριος ο Α', ο Ιεράρχης της σιωπής και της ταπεινώσεως

Του Άγγελου Πάκλαρα, Θεολόγου | Romfea.gr

---

Ο μακαριστός Οικουμενικός Πατριάρχης Δημήτριος, υπήρξε αναμφιβόλως μία από τις μεγαλύτερες, ακτινοβόλες και πολυδιάστατες εκκλησιαστικές προσωπικότητες της σύγχρονης εκκλησιαστικής ιστορίας.

Το παράδοξον δε είναι ότι αυτή η φωταυγής ύπαρξίς του και το πρότυπον προς μίμησιν του αδαμαντίνου και ακεραίου του χαρακτήρος του, δεν επεδιώχθη από τον ίδιον να προβληθή, αυτοβούλως και οικοιοθελώς, αλλά τουναντίον. 

Ήθελε το πέρασμά του απο αυτή την ζωή να είναι ανεπαίσθητο, η δε πατριαρχεία του να είναι σιωπηλή, ήρεμη και ανεπαίσθητη ...

Άλλωστε δεν μπορούμε να μην κάνουμε αναφορά σ' έναν απο τους τελευταίους του συγκινητικούς λόγους, πλήρους ανιδιοτέλειας, εις τους οποίους ανέφερε: " Δεν επιθυμώ να με γράψει η ιστορία όταν θα πεθάνω, ούτε να με θυμούνται οι άνθρωποι. Το μόνο που θέλω είναι να ζει το Φανάρι για να ζωντανεύει την ακοίμητη συνείδηση του Γένους..."

Σαν σήμερα όμως 2 Οκτωβρίου 1991, που άφηνε τα μάταια και φθαρτά και όδευε προς τα ουράνια και αιώνια, Θα ήταν άδικο να μην προσπαθήσουμε, όσον βέβαια δυνάμεθα, να μεταδώσουμε και να μεταλαμπαδεύσουμε κάτι από το πνευματικόν του φως, λίγο απο την σπινθηροβόλο λάμψι του, κάτι απο την οικουμενική ακτινοβολία του μεγάλου, εν αρεταίς και άθλεσιν, αυτού Πατριάρχου...

Οχι, διότι ο μακαριστός είχε ανάγκη απο εγκώμια και επαίνους, αλλά διότι εμείς νοιώθουμε την επιτακτική ανάγκη και το χρέος να διδαχθούμε, να ενθυμηθούμε, να παραδειγματιστούμε και να προβληματιστούμε από το ήθος και την καθ' όλην επίγεια και μοναδικήν βιοτήν του.

Ο αείμνηστος Οικ.Πατριάρχης Δημήτριος Παπαδόπουλος (του Παναγιώτου και της Ειρήνης) εγεννήθη τη 8η Σεπτεμβρίου 1914 εις τα Θεραπειά του Βοσπόρου.

Εφοίτησε εις την δημοτικήν σχολήν κοινότητος θεραπείων και εις το γαλλοελληνικόν λύκειον του Γαλατά.

Το έτος 1937 έλαβε το πτυχίον της θεολογικής σχολής της Χάλκης, με την επι πτυχίω διατριβήν "Η Ανάστασις του Κυρίου και οι κατ' αυτής ενστάσεις".

Τη 27η Απριλίου 1937, Κυριακή των Βαίων, χειροτονείται διάκονος εις τον Ι.Ναόν Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μεγάλου Ρεύματος, υπό του Επισκόπου Ναζιανζού Φιλοθέου.

Από τον Οκτώβριο του ιδίου έτους έως τον Απρίλιο του 1938, διετέλεσε γραμματεύς και Ιεροκήρυξ της Ι.Μητροπόλεως Εδέσσης.

Επιστρέψας εις την Πόλιν, υπηρέτησε ως διάκονος εις τον Ι.Ναόν Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Υψωμαθείων.

Τη 29η Μαρτίου του έτους 1942, και πάλι Κυριακή των Βαίων, χειροτονείται πρεσβύτερος υπο του Επισκόπου Ναζιανζού Φιλοθέου, εις τον Ι.Ναόν Αγίων Αποστόλων Φερικιόι.

Από το έτος 1945 έως του 1950 διετέλεσε προιστάμενος της ελληνικής ορθοδόξου κοινότητος της Τεχεράνης, διδάσκων την αρχαίαν ελληνικήν γλώσσαν.

Επανελθών εις την Πόλιν, υπηρετεί ως προιστάμενος και διδάσκαλος των θρησκευτικών εις την κοινότητα Φερικιόι, έως του έτους 1964.

Τη 23η Ιουλίου 1964 εκλέγεται από την Ι.Σύνοδο του Οικ. Πατριαρχείου, βοηθός Επίσκοπος Ελαίας, διά την περιοχήν Κουρτουλούς Χασκιόι.

Η χειροτονία του τελείται εις τον Ι.Ναόν Αγ.Δημητρίου Ταταούλων τη 9η Αυγούστου υπό των μητροπολιτών Ηλιουπόλεως Μελίτωνος, Μιλήτου Αιμιλιανού και Ροδοπόλεως Ιερωνύμου.

Τη 19η Φεβρουαρίου του έτους 1972, προάγεται εις Μητροπολίτην Ίμβρου και Τενέδου, την οποίαν μητρόπολιν εποίμανε επί πεντάμηνον.

Εις τας 12 Ιουλίου 1972 και ύστερον από την εκδημίαν του Οικ.Πατριάρχου Αθηναγόρου, τριμελής αντιπροσωπεία υπό των Δέρκων Ιακώβου, Ροδοπόλεως Ιερωνύμου και Μύρων Χρυσοστόμου επισκέπτονται τον τότε νομάρχη Κωνσταντινουπόλεως, διά την εκλογήν νέου Πατριάρχου, επιδίδοντες εις αυτόν τον κατάλογον των υποψηφίων μητροπολιτών, εν συνόλω δεκαπέντε.

Τρείς ημέρες μετά ο κατάλογος επιστρέφει εις το Οικ.Πατριαρχείον, εκ του οποίου διεγράφοντο υπό της πολιτείας, τα ονόματα των μητροπολιτών Χαλκηδόνος Μελίτωνος, Δέρκων Ιακώβου, Χαλδίας Κυρίλλου και Σταυρουπόλεως Μαξίμου.

Ενώπιον της απρόσμενης αυτής καταστάσεως και παρά την άκαρπην επέμβασιν της ελληνικής κυβερνήσεως, ίνα μη σβησθή το όνομα του Χαλκηδόνος Μελίτωνος, τη 16ην Ιουλίου κατηρτήσθη το τριπρόσωπον ψηφοδελτίον, εκ των μητροπολιτών Ανέων Νικολάου, Κολωνίας Γαβριήλ και Ίμβρου Δημητρίου.

Μετά μυστικής ψηφοφορίας και καταμετρησάντων των ψήφων, εξελέγη διά πλειοψηφίας, 272ος, Οικουμενικός Πατριάρχης, ο από Ίμβρου και Τενέδου Δημήτριος, δια 12 ψήφων, τριών δοθεισών εις τον Ανέων Νικόλαον. 

Αναγγέλων η Ι.Σύνοδος το γεγονός εις τον προσφάτως εκλεγέντα μητροπολίτην Ίμβρου και νυν, νεοεκλεγέντα Οικ. Πατριάρχην, το μόνον που μπόρεσε να ειπή, ήτο: "θα αστειεύεσθε..."

Όμως η πρόνοια και η απόφασις του Αγίου Θεού ήτο αυτή και μόνον...

Η ενθρόνισίς του ετελέσθη την 18ην Ιουλίου 1972, εις τον Πάνσεπτον Πατριαρχικόν Ναόν του Αγ.Γεωργίου, το δε μέγα μήνυμα ανέγνωσε ο Μέγας Πρωτονοτάριος Εμμανουήλ Φωτιάδης, την ποιμαντορικήν ράβδον ενεχείρισεν ο α' τη τάξει Χαλκηδόνος Μελίτων και τον προσαγορευτήριον λόγον ανέγνωσε ο Απολλωνιάδος Κωνσταντίνος.

Εις τον ενθρονιστήριον λόγον του ανέφερε χαρακτηριστικώς: "...η εκκλησία εζήτει Κυρηναίον. Ημείς προσωπικώς, ούτε το σθένος, ούτε το ανάστημα του Κυρηναίου της Σταυρώσεως είχομεν. Ούτε εκείνου το πνεύμα της αυτοθυσίας. Δεν προσεφέρθημεν αυτοβούλως ίνα γίνωμεν Κυρηναίος. Φωνή εκ των ένδον του θυσιαστηρίου, φωνή εκ των ένδον της ιστορίας, φωνή τραγική εκ των περί ημάς, φωνή Κυρίου εγένετο προς ημάς. Ημείς εφύγομεν, παρακαλέσαμεν, ικετεύσαμεν συναίσθησιν πλήρην έχοντες αφ' ενός μεν του πελωρίου Σταυρού, αφ ετέρου δε της ημετέρας αναξιότητος και ασθενείας...".

Εις τα 19 έτη ποιμαντορίας του εις τον Οικ.Θρόνον ο Πατριάρχης Δημήτριος ηργάσθη με σύνεσιν υπευθυνότητα, ταπεινοφροσύνην και αγάπην δια την συνέχισιν της μακραίωνης ιστορίας και της παραδόσεως της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας.

Έδωσε ιδιαιτέρα σημασία εις την ενδορθόδοξη ενότητα και συνεργασία.
Ιδρυσε δι' εκδοθέντος πατριαρχικού και συνοδικού τόμου την Ι.Μητρόπολιν Ελβετίας εν έτει 1983 και παρεχώρησεν το Αυτοκέφαλον του Πατριαρχείου Γεωργίας το 1990.

Εδέχθη εν Κωνσταντινουπόλει, τας επισκέψεις όλων των προκαθημένων των κατά τόπους Ορθοδόξων Πατριαρχείων και Αυτοκεφάλων Εκκλησιών.

Επί πατριαρχείας του καθηγιάσθη το Άγιον Μύρον, δίς, το 1973 και το 1983. Καθιέρωσε πρωτοβουλία του, η 1η Σεπτεμβρίου εκτός απο την αρχήν της Ινδίκτου, να θεωρείται ως ημέρα περιβάλλοντος, ενώ εσυνεχίσθη, όσο ήτο εφικτό, ο διάλογος των Εκκλησιών.

Οσα προβλήματα προέκυψαν επι πατριαρχείας του, επιλύθησαν εν σιγή και πλήρει νηφαλιότητι.

Η πρώτη έξοδός του εκ Φαναρίου,τον Νοέμβριον του 1987, εις την πόλιν των Αθηνών, ήτο κοσμοιστορική.

Εις τον μέγαν πατριαρχικόν εσπερινόν εις τον Άγιον Παντελεήμονα Αχαρνών, κάθε φορά που εμνημονεύετο το όνομά του, το πλήθος των συνωστιζομένων πιστών ξεσπούσε αυθορμήτως εις παρατεταμένα χειροκροτήματα...

Αυτό συνέβαινε και εν συνεχεία εις την μεγάλην περιοδείαν του, αγάπης και ειρήνης εις όλας τας Ορθοδόξους Εκκλησίας.

Ένας Ιεράρχης του θρόνου, πνευματικό ανάστημα του αοιδίμου Δημητρίου, είχε αναφέρει σε κάποιο άρθρον του το εξής γεγονός. Οταν ο Πατριάρχης Δημήτριος επεσκέφθη την Μόσχαν, τον επλησίασε ένα πτωχό κοριτσάκι, με την μητέρα του, η Τατιάνα, και του χάρισε το μικρό και ευτελές κουκλάκι του, παρακαλώντας τον να προσεύχεται δι αυτήν.

Αυτό το μικρό κουκλάκι του μικρού κοριτσιού υπήρχε έως της τελευτής του μακαριστού Πατριάρχου εις το ιδιαίτερον δωμάτιόν του...

Ευαίσθητος ψυχή ο αοίδιμος, πονούσε και προσευχόταν δια κάθε πάσχοντα άνθρωπο...

Ευλαβής ως ήτο, δεν επιθυμούσε όταν χοροστατούσε εκ του Θρόνου, να ασπάζονται την δεξιάν του οι πιστοί, ινά μη ταραχθή η κατανυκτική ατμόσφαιρα των ιερών ακολουθιών, αλλά επιθυμούσε μόνον κατά το τέλος της Θείας Λειτουργίας και κατά την διανομή του αντιδώρου να λαμβάνουν την ευχήν του.

Το έτος 1988, ενεργείαις του, δίδεται η άδεια ανεγέρσεως επιβλητικού Πατριαρχικού κ Συνοδικού Μεγάρου, ενώ ένα έτος μετά τελείται ο αγιασμός του ήδη τελειωθέντος και λειτουργούντος κτιρίου, με την φιλόστοργον δωρεάν του μεγάλου ευεργέτου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, Παναγιώτου Αγγελόπουλου

Ο αείμνηστος Πατριάρχης Δημήτριος είχε εντός του την Χάριν και την ειρήνην του Παναγίου Πνεύματος. Διά τούτο εάν και επικράνθη πολλάκις, η ανεξικακία του και η μακροθυμία του, ήτο παραδειγματική.

Η σιωπή του, ήταν ανωτέρα και των πιο πνευματικών λόγων. Διότι με αυτή την σιωπή αφύπνιζε και ήλεγχε συνειδήσεις, παραδειγμάτιζε, δίδασκε ήθος ακλόνητον, αγιοσύνην βιοτής, μακροθυμίαν και υπομονήν μοναδικήν...

Ευλαβής, πράος, μειλίχιος, καταδεκτικός, πατερικός, φιλεύσπλαχνος, φιλαλήθης, ανυπόκριτος και ελεήμων...

Αμέτρητα τα τάλαντα που του χάρισε ο Θεός, διότι διέθετε την μεγαλυτέρα των αρετών, αυτήν της ταπεινώσεως...

Τον Σεπτέμβριον του έτους 1990, επισκεπτόμενος το Άγιον Όρος, κατέλυσε την νύχταν εις μίαν από τάς Ι.Μονάς. Μετά την βραδυνή τράπεζα ο Ηγούμενος, και ενώ συνεχίζετο η αγρυπνία, ενημέρωσε τον Πατριάρχην να αποσυρθή, διά να ξεκουρασθή και να κατέλθη την πρωίαν, διά να χοροστατήσει εις τας καταβασίας.

Φιλακόλουθος όμως ως ήτο, η φιλάγια ψυχή του προτίμησε να αναπαυθή διά ολίγην ώραν και μετά ως κεκρυμμένη σκιά, εθεάθη καθήμενος εις ένα στασίδιον, με κεκλιμένην την κεφαλήν του, μέσα εις το πυκνό σκότος του νάρθηκος να παρακολουθή τας ώρας και το μεσυνυκτικόν, πριν ακόμη της ενάρξεως του όρθρου...

Σαστισμένοι και αμήχανοι όσοι τον ανεγνώρισαν, δεν ετόλμησαν να τον ενοχλήσουν και να διακόψουν την ένθερμη προσευχή του προς την Υπεραγίαν Θεοτόκον...

Άλλη δε απόδειξις της άκρας ταπεινώσεώς του ήτο όταν επεσκέφθη ένα από τα πολλά κράτη της Ευρώπης.

Εκεί εις το ξενοδοχείον τον ανέμενε ο πρόεδρος της Κράτους και όταν του ανήγγειλαν ότι έφθασε η Πατριαρχική πομπή και έπρεπε να εξέλθη διά να υποδεχθή τον Πατριάρχην, η απάντησις του ήτο, όχι αυτός θα έλθη εις εμέ, διότι εγώ είμαι ο Πρόεδρος...Όταν δε ανέφεραν το γεγονός εις το Πατριάρχην, ούτος εν ηρεμία και νηφαλιότητι εισήλθεν εις το ξενοδοχείον...

Εις τους οφθαλμούς του, ενατενίζετο όλον το βυζαντινόν μεγαλείον της Βασιλευούσης των πόλεων, ο πόνος η θλίψις, αλλά και όλη η χαρμολύπη του Σταυρού, η χαρμολύπη του ματωμένου, σταυρωμένου, πλην όμως αναστημένου Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Οσοι τον είδαν απο πλησίον, έστω και διά μία φορά, αύτη ήτο αρκετή διά να χαραχθή η ακτινοβόλος μορφή του και η μεγαλειώδης παρουσία του, διά παντός εις την μνήμην τους...

Ισως διά όλους αυτούς τους λόγους εδάκρυσε και έκλαψε όλη η ορθόδοξος οικουμένη, όταν ανηγγέλθη η κοίμησίς του, έπειτα από καρδιακό επεισόδιο, νοσηλευόμενος επ' ολίγον διάστημα, εις το νοσοκομείον της Ζωοδόχου Πηγής Μπαλουκλή.

Η φλόγα της επιγείου ζωής του είχε πλέον σβήσει, αλλά είχε κατορθώσει να κρατήση αναμμένη και άσβεστη την ακοίμητο κανδήλα της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, αυτή που άλλωστε ήτο και η επιθυμία του...

Ο Πατριάρχης του Γένους, της σιωπής, της καταλλαγής και της ειρήνης έφευγε δια την αιωνιότητα και όλοι όσοι τον ηγάπησαν, ήσαν πλέον πενθηφόροι, διότι ένοιωθαν την ζωήν των πτωχότερη και πιο ορφανή...

Παρουσία δεκάδων Πατριαρχών, Αρχιεπισκόπων, Μητροπολιτών αλλά και απλών πιστών από όλον τον κόσμο, ετελέσθη η εξόδιος ακολουθία του, προεξάρχοντος του τοποτηρητού του Οικ.Θρόνου Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος Βαρθολομαίου, εις τον Πατριαρχικό Ναό του Αγ.Γεωργίου, εκεί όπου πριν από 19 έτη ανήρχετο τα σκαλοπάτια του αρχιερατικού θρόνου, διά να ενθρονισθή εις τον πρώτο Θρόνο της Οικουμένης αλλά και εις όλας τας ψυχάς των απανταχού της γης Ορθοδόξων και μη...

Συγκλονιστικός ο επικήδειος λόγος που εκφωνήθηκε υπό του Μητροπολίτου Φιλαδελφείας κ. Μελίτωνος αποτυπώνοντας με τον πιό εύστοχο τρόπο την προσφορά και την ιερά αγωνία του μακαριστού, δια το μέλλον του Πατριαρχείου: "Ηγρύπνει πάντοτε ο Πατριάρχης Δημήτριος επί της μεγάλης και ιεράς ευθύνης της Εκκλησίας και του Γένους. Εις τα είκοσι περίπου έτη της Πατριαρχείας του έγιναν τόσα πολλά και σπουδαία διά την ζωή της Εκκλησίας γενικώς αλλά και διά τον σύγχρονον κόσμον ευρύτερον, διά της νυχθημέρου προσπαθείας και αγωνίας αλλά και της αποστολικής ακτινοβολίας του, ώστε δεν θα ήτο υπερβολή να τονισθή ότι η Πατριαρχεία του πράου και ταπεινού τη καρδία Δημητρίου του Α', υπήρξεν η γονιμωτέρα και γενναιοτέρα και διά τούτο ακριβώς και η φωτεινοτέρα του αιώνος ημών. Εθεμελίωσεν μία νέαν περίοδον δια τον Οικουμενικόν Θρόνον. Περίοδον διακονίας και αγάπης. Κατέλαβεν αόκνους προσπαθείας διά την εύκλειαν της παναγίας ταύτης έδρας και με το παράδειγμα του εσφράγισε το ακραιφνές της περιόδου ταύτης και καταλείπει έργον και επιτεύγματα ιστορικής και τούτ' αυτό μοναδικής σημασίας. Ο Πατριάρχης Δημήτριος από την ανησυχίαν και την πέριξ αυτού αοριστίαν εκ των λοιπών αναριθμήτων πειρασμών έσωθεν και έξωθεν, εκ των οικείων και αλλοτρίων έπλαθε τον στηρίζοντα Άρτον, ύφαινε το θερμαίνον ένδυμα, επρόσεχε να μην απολεσθεί ούτε σταγών από την αληθή ουσίαν της Εκκλησίας. Ο Οικουμενικός θρόνος εν τω προσώπω του, εύρε τον κήρυκα των πολλών άθλων, τον αρίγνωστον αρετή Πατριάρχην του, τον αληθή ερμηνευτήν του..."

Ενεταφιάσθη εις το κοιμητήριον της Ι.Μονής Ζωοδόχου Πηγής Μπαλουκλή, μετά των αειμνήστων προκατόχων του. Ενας ακόμη κρίκος προσετίθετο εις την ατελείωτον αλυσίδα των Οικουμενικών Πατριαρχών.

Ενας ακόμη μάρτυς Πατριάρχης επανεπαύετο εις το καθαγιασμένον κοιμητήριον του Μπαλουκλή.

Ενα ακόμη φύλλο από το αιωνόβιο δένδρο του Οικουμενικού Πατριαρχείου έπεφτε, αλλά η ρίζα του, ευτυχώς, ασάλευτος έδιδε και δίδει πάντα νέα φύλλα ευώδη και μυρίπνοα και νέους καρπούς...

Είη η τιμία και πανσέβαστος αυτού μνήμη, αιωνία!