Γράφει ο Αρχιμ. Απόστολος Καβαλιώτης στην Romfea.gr Δρ. ΠΤΔΕ του ΕΚΠΑ
Οι γραμμές που ακολουθούν δεν είναι παρά μερικές γραμμές ευγνωμοσύνης και εκτίμησης. Λίγες, και θα μπορούσαν να είναι πολλές περισσότερες, λόγω της απεριόριστης ευγνωμοσύνης και αμέριστης εκτίμησης για το πρόσωπο του πνευματικό μου πατέρα Μητροπολίτη Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευστάθιου, με τον οποίο δεν είχα την τύχη να συνδεθώ μόνο εγώ αλλά ολόκληρη η οικογένειά μου εδώ και τριάντα οκτώ ολόκληρα χρόνια, από την εποχή εκείνη που διήγα στη εύπλαστη ηλικία των δεκατεσσάρων ετών.
Έκτοτε, η πνευματική μου σύνδεση μαζί του είχε και έναν πρακτικό, κατά κάποιο τρόπο χαρακτήρα, αφού ο Μητροπολίτης μας παρείχε στηρίγματα στις πιο δύσκολες στιγμές μας και δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί τον πνευματικό φάρο ολόκληρης της οικογενείας μας. Είμαι ευγνώμων εσαεί.
Σήμερα, με αφορμή τις ευχές μου για τα ονομαστήριά του, είναι μια θαυμάσια ευκαιρία να ειπωθούν δυο λόγια για τον ιεράρχη, τέτοια που θα καθιστούν φανερό το γεγονός ότι όχι μόνο προσωπικός φάρος αλλά και φωτοδότης μιας ολόκληρης κοινωνίας μπορεί και πρέπει να λογίζεται και να λέγεται, Μιας κοινωνίας για την οποία μεριμνά ακαμάτως, αδιαλείπτως και ποικιλοτρόπως.
Έχει εξάλλου διατυπωθεί με κάθε επίγνωση της πραγματικότητας η αλήθεια, την οποία ουδείς βρίσκεται σε θέση να αμφισβητήσει: «Κατά την διάρκεια της μακράς διακονίας του με την βοήθεια του Θεού και την συμπαράσταση των πιστών, παρουσίασε ένα τεράστιο έργο, το οποίο καλύπτει ένα ευρύτατο φάσμα εκκλησιαστικής, κοινωνικής και φιλανθρωπικής διακονίας».
Εξέχον κεφάλαιο και μάλιστα μακροσκελές στον εκκλησιαστικό του βίο υπήρξε η ίδρυση ή η παρακίνηση της ίδρυσης σειράς εγκαταστάσεων, σκοπός των οποίων ήταν η παροχή των αναγκαίων σε γέροντες, ασθενείς, μαθητές και γονείς.
Το ενδιαφέρον του για την τρίτη ηλικία έχει εκδηλωθεί έμπρακτα με την αποπεράτωση του δευτέρου ορόφου του «Γηροκομείου Σπάρτης», μια πράξη με άμεσο αποτέλεσμα τον τριπλασιασμό των φιλοξενούμενων γερόντων, που σήμερα αγγίζουν τους 100, αλλά και με την ίδρυση του ιδρύματος περιθάλψεως ηλικιωμένων Ατόμων «Ο Άγιος Αθανάσιος» στη Νεάπολη, στις εγκαταστάσεις του οποίου βρίσκουν παρηγορία περί τους 30 συμπαθείς γέροντες, τους οποίους, όπως επί δεκαετία ήδη συμβαίνει «αγκαλιάζει, φροντίζει, εξυπηρετεί και αναπαύει» διότι «καταφεύγουν σ’ αυτό, ως εις ασφαλές λιμάνι και σίγουρο αγκυροβόλι της δύσεως του βίου τους».
Παρόμοιες λειτουργίες επιτελούν και άλλα σημαντικά ιδρύματα που εκείνος θεμελίωσε όπως το νέο Γηροκομείο Ελίκας «Ο Άγιος Χαράλαμπος», για τον σύγχρονο χαρακτήρα του οποίου τα εύσημα πρέπει να δοθούν στο ίδρυμα «Σταύρος Σπ. Νιάρχος», όπως και το διπλού προορισμού ίδρυμα περιθάλψεως ηλικιωμένων ατόμων και Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες «Αγία Παρασκευή» στους Μολάους.
Ο ένας εκ των δύο θεάρεστων και καίριας σημασίας προορισμός του μόλις προαναφερθέντος ιδρύματος αποτελεί την καλύτερη εισαγωγή στην αναφορά της φροντίδας των παιδιών, εφήβων και ενηλίκων με ειδικές και άλλες σχετικές ανάγκες, αφού εκτός από εκείνο, συμπεριέλαβε στη μέριμνά του το ίδρυμα Περιθάλψεως Χρονίως Πασχόντων «Ο Άγιος Παντελεήμων / Άσυλο Ανιάτων», στο οποίο φιλοξενούνται τόσο άτομα με ανίατες ασθένειες όσο και με ειδικές ανάγκες, καθώς και το «Κέντρο Αποκαταστάσεως και Αποθεραπείας Ημερησίας Νοσηλείας», στο οποίο άτομα με κινησιακά και άλλα προβλήματα βρίσκουν θεραπεία.
Και πολύ περισσότερο, αναγνωρίζοντας το δικαίωμα στη ζωή των ατόμων με ειδικές ανάγκες, ένα δικαίωμα που περιλαμβάνει την εκπαίδευσή τους για την ομαλότερη ένταξή τους στην κοινωνία, ο Μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευστάθιος έδωσε πνοή στη «Σχολή Καταρτίσεως Ατόμων με ειδικές ανάγκες», η οποία στεγάζεται στο Άσυλο Ανιάτων και εκτός από τους 20 τροφίμους του ιδρύματος δέχεται 15 επιπλέον μαθητές, τους οποίους παραλαμβάνει ναυλωμένο λεωφορείο, ώστε να μην επιβαρύνονται οι οικογένειές τους.
Τα παιδιά και οι γονείς χαίρονται μια καλύτερη καθημερινότητα με την ίδρυση κατασκηνώσεων, όπως αυτή στον Ταΰγετο («Νεανικές Κατασκηνώσεις»), όπου μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου, καθώς και φοιτητές περνούν το καλοκαίρι τους, αλλά και η ακόμα σημαντικότερη, κατά τη γνώμη μας, στο Παλαιόκαστρο Νεαπόλεως, όπου έχουν την ευκαιρία να χαρούν τη θάλασσα άτομα με ειδικές ανάγκες και άλλες ευαίσθητες ομάδες ανθρώπων («Κατασκηνώσεις για Άτομα με ειδικές Ανάγκες»).
Μεγάλης σημασίας είναι επίσης η προσφορά του «Βρεφονηπιακού Σταθμού» της Ιεράς Μητροπόλεως στη Σπάρτη, με χορηγία της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος, όπως και του Προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι», η φροντίδα του οποίου, συναισθηματική-ψυχολογική και υλική (με την παροχή τροφής και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης) ανακουφίζει κατ’ έτος εκατό άτομα ή οικογένειες.
Η μέριμνά του για την οικονομική στήριξη όσων το έχουν ανάγκη καθρεπτίζεται έξοχα στη λειτουργία του «Γενικού Φιλόπτωχου Ταμείου», με τη φροντίδα πολυάριθμων αναξιοπαθούντων, και στην ανασυγκρότηση εκατόν δέκα ενοριακών φιλόπτωχων ταμείων με τον ίδιο χαρακτήρα και προορισμό.
Επίσης, στην ίδρυση ενός «ταμείου υποτροφιών για φοιτητές και μαθητές» και ενός άλλου, από το οποίο ενισχύονται και πάλι με ιπποτροφίες όσοι σπουδάζουν θεολογία και αποσκοπούν να προσφέρουν μέσα από ένα ιερατικό ρόλο στο μέλλον.
Ο κατάλογος των ιδρυμάτων και οργανισμών στα οποία έχει συμμετάσχει ως εμπνευστής ή μέλος δεν παύει εδώ, όπως και εκείνος των επιτροπών στις οποίες προεδρεύει, αλλά θα καταλάμβανε ολόκληρη την έκταση του κειμένου περαιτέρω αναφορά.
Ας σημειωθεί μόνο ότι τα αντικείμενά τους είναι ποικίλα και αφορούν στην επιμόρφωση των γονέων, την καταπολέμηση των ναρκωτικών, τη γνωστοποίηση του εκκλησιαστικού έργου της Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Σπάρτης μέσω ραδιοφωνικού σταθμού, την εθελοντική αιμοδοσία, την έκθεση εκκλησιαστικών κειμηλίων σε ειδικά προοριζόμενο χώρο κ.ά.
Ακόμα περισσότερο χώρο θα χρειαζόταν η λεπτομερής απαρίθμηση της εκκλησιαστικής του προσφοράς, η οποία περιλαμβάνει την ίδρυση ναών, την αναδιοργάνωση κατηχητικών σχολείων, την ίδρυση ιερατικών στεγών, την ίδρυση βιβλιοθήκης, την ανάληψη εκδοτικού έργου εκκλησιαστικού περιεχομένου και πολλά, πάρα πολλά άλλα.
Όμως καλύτερα ένα πρόσωπο, ιδιαίτερα όταν αυτό κατέχει θέση πνευματικού ταγού, το γνωρίζει και το συναισθάνεται κανείς μέσα από τα ίδια του τα λόγια, τον τρόπο με τον οποίο έχει εκφρασθεί κατά καιρούς απέναντι σε καίρια ζητήματα για τη βιωσιμότητα της κοινωνίας και την καλή της σχέση με την Εκκλησία, μέσα από την έκθεση της τόλμης του να ενεργεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο κατά τις περιστάσεις οι οποίες αφορούν όχι μόνο στην ίδια την Εκκλησία μα και στη δασύνδεσή της με το διαρκώς μεταβαλλόμενο κοινωνικό γίγνεσθαι.
Επίσης από τον τρόπο που έχει πράξει. Έχουμε κρατήσει τα εξής από τις δημόσιες διατυπώσεις των φιλάνθρωπων σκέψεών του καθώς και από την έμπρακτη συνοδεία των σκέψεων αυτών:
Αφού αφορμή για το κείμενο αυτό είναι οι ευχές μας για τα Σεπτά Ονομαστήρια του Μητροπολίτη Μονεμβασίας και Σπάρτης, ας θυμηθούμε τις χρονιές εκείνες κατά τις οποίες δεν τα έχει εορτάσει, συμπάσχοντας με τον ελληνικό λαό τη δύσκολη αυτή εποχή της οικονομικής κρίσης.
Η σεμνή ανακοίνωση της Ιεράς Μητροπόλεως συνοψίζει τη στάση του ιεράρχη της, που δεν έχει διαφοροποιηθεί εδώ και χρόνια, μια στάση που κρατά με συνέπεια «συμμεριζόμενος τη συνεχιζόμενη δοκιμασία και τον πόνο του λαού μας». Και αν, όπως ανακοινώνεται για το 2017, «δε θα εορτάσει και φέτος, ευχαριστεί όμως όλους για την αγάπη και τον σεβασμό τους και ανταποδίδει εγκάρδιες ευχές για υγεία και κατά Θεόν προκοπή».
Η κρίση μάλιστα, έχει ο ίδιος ομολογήσει, επέφερε πρωτόγνωρες δυσκολίες στη λειτουργία των ιδρυμάτων της Μητρόπολης, παρά την πρότερη άριστη λειτουργία τους και τις εντονότατες προσπάθειες να υπερκεραστούν πάμπολλα οικονομικά προβλήματα, που στοιχίζουν σε υλικοτεχνικές υποδομές και καταρτισμένο αρμόδιο προσωπικό.
Η απεριόριστη αισιοδοξία του όταν διατυπώνει ότι «είναι στο χέρι μας ν' ακολουθήσουμε το δρόμο της σωτηρίας» δεν γίνεται χωρίς την απόλυτη επίγνωση ότι η επίγεια ζωή «είναι προσωρινή και γεμάτη από πόνο, θλίψη και στεναγμό».
Και αν επικαλείται το παράδειγμα της Θεοτόκου, που με την κοίμησή της «έφθασε στην άλλη ζωή, που είναι η αληθινή και η μόνιμη», δεν παύει ο Επίσκοπος να προστατεύει με κάθε τρόπο την τωρινή ζωή των μελών της Μητρόπολής του, δίνοντας το παράδειγμα που θα έπρεπε να ακολουθεί κάθε χριστιανός σε κάθε μήκος και πλάτος του πλανήτη.
Διότι αναγνωρίζει ότι και η επίγεια ζωή έχει την απεριόριστη σημασία της, επομένως «οι άνθρωποι δεν πρέπει να χάνουν την ελπίδα τους, ούτε τον σωστό δρόμο μέσα στη ζωή».
Ο σωστός δρόμος ξεκινά ασφαλώς από τα πρώτα, τρυφερά βήματα του ανθρώπου. Και ο Μητροπολίτης δεν διστάζει να παραδεχτεί ότι ο κίνδυνος για τα παιδιά μπορεί μερικές φορές να βρίσκεται μέσα στο ίδιο μας το σπίτι, την ώρα που οι γονείς προσεύχονται αδιαλείπτως όχι μόνο για τη σωματική αλλά και για την ψυχική υγεία των παιδιών τους.
Στο πλαίσιο της ανησυχίας για τα παιδιά και τους εφήβους που χάνουν τον δρόμο τους, εκτός από τις παραινέσεις σε μεγάλη σειρά ομιλιών του, ας θυμηθούμε το επιμορφωτικό σεμινάριο της Μητρόπολης (19 Οκτωβρίου – 11 Νοεμβρίου 2015) υπό την καθοδήγησή του, με αντικείμενο τις ορθές και στρεβλές εκφάνσεις του παιδικού βίου.
Ο γράφων είχε την τιμή να μιλήσει τότε εκτενώς για το φλέγον πρόβλημα της παιδεραστίας, ενώ άλλοι ομιλητές άγγιξαν θέματα όπως η παραβατικότητα των νέων, καθώς και η μετάβασή τους από την παιδικότητα στην εφηβεία.
Εκτός αυτών δόθηκε η ευκαιρία να συζητηθεί το αναπτυξιακό και ψυχολογικό προφίλ του νηπίου και παιδιού, η επίδραση στο παιδί της γονεϊκής συντροφικότητας αλλά και η σημασία της εκκλησιαστικής κατήχησης για τον παιδικό βίο και την εξέλιξη των νέων. Συνεπή όλα αυτά με μια άλλη δήλωση του Μητροπολίτη σε τηλεοπτικό σταθμό της Σπάρτης ότι «το έργο της Εκκλησίας είναι έργο για τα παιδιά. Διότι αν χάσουμε τη νεολαία μας χάνουμε το αύριο».
Μάλιστα, όπως έχει διατυπώσει σε ομιλία του μετά την ολοκλήρωση της αρχιερατικής λειτουργίας στον Άγ. Δημήτριο Παπαδιανικίων, τα παιδιά πρέπει στο σπίτι να μετέχουν στις συζητήσεις των μεγάλων, διότι όχι μόνο έτσι θα τριφτούν στις απαιτήσεις της ζωής αλλά και επειδή «έχουν πολύ πιο ευαίσθητες κεραίες και συλλαμβάνουν ευκολότερα τα μηνύματα των καιρών, ενώ εμείς λιγάκι δυσκολευόμεθα στο περπάτημα και στη σύλληψη των νέων πραγμάτων που έκαναν την εμφάνισή τους τα τελευταία χρόνια και οπωσδήποτε και άλλα θα έχουμε στη συνέχεια».
Στον ίδιο τηλεοπτικό σταθμό ο Μητροπολίτης είχε εκφράσει την έντονη ανησυχία του για τη σύγχρονη ζωή, βλέποντας ότι οι συνέπειες ενός υλιστικού τρόπου βίου και φρονήματος δεν αφορούν φυσικά μόνο στα παιδιά, αλλά επεκτείνονται σε κάθε ηλικία του ανθρώπου. «Η εποχή χαρακτηρίζεται από ιδεολογική σύγχυση, έχουν γίνει τα άνω κάτω και έχουν ανατραπεί οι αξίες.
Η Ορθοδοξία καλείται να παίξει έναν σπουδαίο ρόλο, ίσως τον σπουδαιότερο που έπαιξε μέχρι σήμερα». Τα προβλήματα αυτά και κυρίως τον ρόλο της Ορθοδοξίας στην αντιμετώπισή τους, είχε την ευκαιρία να συζητήσει με τον ίδιο τον Οικουμενικό μας Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο, όταν του έκανε τη σπανιότατη τιμή να τον καλέσει στο Φανάρι για μια συζήτηση, τόσο κατ’ ιδίαν όσο και υπό την παρουσία άλλων ιεραρχών.
Όπως ειπώθηκε στις μεταξύ τους συζητήσεις, αυτά προϋποθέτουν «τη συνεργασία όλης της Ορθοδοξίας, ώστε το πρόγραμμα των ανοιγμάτων της να εφαρμοσθεί χωρίς καθυστέρηση και χωρίς να κινδυνεύει τίποτα από όλα αυτά που υπάρχουν στον χώρο της Εκκλησίας».
Ο δρόμος της Ορθοδοξίας, ως αποτέλεσμα της επικοινωνίας με τον παντοδύναμο Θεό, είναι και ο μόνο τρόπος για να βρίσκεται σε θέση ο άνθρωπος «να ξεπερνά τις δυσκολίες και να αντιμετωπίζει πληγές, συχνά αγιάτρευτες, τις οποίες του προκαλούν τα γεγονότα δύσκολων ετών, όπως το 2016».
Η δήλωσή του αυτή έγινε σε ραδιοφωνικό σταθμό εν όψει του επικείμενου έτους 2017, όπου ανάμεσα σε άλλα ο Μητροπολίτης συνέστησε σε όλους μας «να κοιτάζουμε και τον πλησίον μας, διότι δεν μπορούμε να ευτυχήσουμε μόνοι, εάν δεν ευτυχεί και ο άλλος».
Πολύ δε περισσότερο «αλίμονο σ’ όποιον γελά, οι άλλοι σαν θρηνούνε», όπως μας υπενθυμίζει με τα λόγια του ποιητή, πριν τονίσει ότι «ούτε πρέπει ούτε μπορούμε να είμαστε ευτυχείς όταν δεν ευτυχούν οι συνάνθρωποί μας». Όμως και από τις δύσκολες χρονιές μπορούμε να λαμβάνουμε τα θετικά που συνέβησαν.
Και ένα από αυτά, χαρακτηριστικό όχι μόνο του παρελθόντος έτους αλλά και των αμέσως προηγούμενων, είναι ότι «καλλιεργήθηκε η αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων… Με την αγάπη γιατρεύονται οι πληγές, αρκεί να μην είναι περιορισμένη στον λόγο ή στην προσφορά μερικών υλικών πραγμάτων. Διότι είναι μεν ευπρόσδεκτη, αλλά δεν είναι η ΑΓΑΠΗ με κεφαλαία γράμματα, διότι δεν είναι θυσιαστική».
Όμως εκτός από την πίστη του ο ορθόδοξος άνθρωπος και κυρίως ολόκληρος ο λαός στον οποίο ανήκει, δεν πρέπει να λησμονεί την ιστορία του, διαφορετικά κινδυνεύει να χαθεί.
Εκτός τούτου η ιστορία, μιλώντας για την ελληνική, με παράδειγμα τον ξεσηκωμό του 1821, οδηγεί στην τοποθέτηση της πίστης στο επίκεντρο της ανθρώπινης ζωής.
Το πρόβλημα είναι ότι στους καιρούς μας διαπιστώνει «μια υποβάθμιση της φιλοπατρίας και της ευσεβείας μας, της προσηλώσεώς μας στην Ορθοδοξία», κατάσταση που δεν συνάδει με τον αγώνα που δόθηκε για την απελευθέρωση της Ελλάδος ούτε «με την υπερηφάνεια και τον ενθουσιασμό που θα έπρεπε να αισθανόμαστε για τους προγόνους μας».
Αντιθέτως «πρέπει να διώξουμε τη διχόνοια, να καλλιεργήσουμε την ομόνοια και αλληλεγγύη και να προχωρήσουμε χέρι χέρι στον δύσκολο δρόμο, που όμως θα μας φέρει στη θέωση».
Όμως το πρόβλημα για τη σημερινή κοινωνία είναι ότι δεν καλλιεργεί τις ηθικές και θρησκευτικές βάσεις ώστε οι άνθρωποι που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση να μην φθονούν εκείνους που βρίσκονται σε πλεονεκτική.
Αν κάποιος είναι άνεργος φθονεί εκείνον που είχε την τύχη και τη χαρά να απασχολείται σε εργασία, ενώ θα έπρεπε να τον αγαπά ως πλησίον, διότι είναι και ο πλεονεκτών «αδελφός, Έλληνας, Ορθόδοξος, ομοϊδεάτης μας… και αν τακτοποιήθηκε αυτός σήμερα, αύριο ίσως εγώ». Η απουσία ωστόσο των ηθικών και θρησκευτικών βάσεων προκαλεί τη ζήλεια και τον φθόνο και, ακολούθως, την ένταση.
Ακόμα χειρότερα ο άνθρωπος έχει να παλέψει ανάμεσα στην αφύσικη και τη φυσική ζωή, ενώ κάποιοι έχουν διαλέξει να στραφούν στον τρίτο τρόπο ζωής, την υπερφυσική. «Αφύσικη είναι η ζωή της αμαρτίας, η ζωή των εκπτώσεων, η ασύδοτη ζωή, η χωρίς ηθικούς φραγμούς.
Η φυσιολογική είναι η ζωή της οικογένειας και η ανατροφή των παιδιών σύμφωνα με τις νουθεσίες του Κυρίου. Υπάρχει όμως και η υπερφυσική ζωή, που είναι η ζωή των αφιερωμένων, είτε σε ένα μοναστήρι είτε στον άγαμο βίο των κληρικών είτε σε μία αποστολή. Και ο ιεραπόστολος, που μεταφέρει Χριστό και δείχνει την έμπρακτη, τη θυσιαστική του αγάπη, εντάσσεται και εκείνος σε αυτούς που ζουν την υπερφυσική ζωή».
Θα μπορούσαν να μεταφερθούν εδώ πολλές ακόμα από τις διατυπώσεις του Μητροπολίτη Μονεμβασίας και Σπάρτης κ. Ευσταθίου, όμως το κείμενο είναι ανάγκη να ολοκληρωθεί.
Οι λίγες που αναφέρθηκαν, μαζί με την αναφορά στο φιλάνθρωπο έργο του Επισκόπου μέσα από την δρομολόγηση της ίδρυσης και θεμελίωσης εγκαταστάσεων για την περίθαλψη των αναξιοπαθούντων και την πρόοδο των φιλομαθών, μαρτυρούν ότι ο πνευματικός ταγός της Λακωνίας υλοποιεί έμπρακτα τα διδάγματα του Ιησού Χριστού και με το παράδειγμά του εξηγεί ποια οφείλει να είναι σήμερα η στάση του κάθε Χριστιανού απέναντι στη ζωή και στον συνάνθρωπο.
Και αν ο γράφων, όπως εξαρχής δήλωσε, του είναι ευγνώμων εσαεί, αισθάνεται ότι αυτό δεν συμβαίνει μόνο σε προσωπικό επίπεδο, αλλά και στην ψυχή ανθρώπων τους οποίους ασφαλώς δεν είναι σε θέση να γνωρίζει διότι δεν τους έχει συναντήσει ποτέ.
Ακόμα και αν ο αγαπητός μας Μητροπολίτης δεν εορτάσει τα ονομαστήριά του στις 20 Σεπτεμβρίου, είναι ανάγκη δική μας με όλες μας τις ευχές να του δείξουμε την «αγάπη και τον σεβασμό μας» και να τον διαβεβαιώσουμε ότι, ανήκοντας στους μαχόμενους εντός του πλαισίου της «υπερφυσικής ζωής», πορευόμαστε σύμφωνα με την «κατά Θεόν προκοπή», που ο ίδιος έχει ζητήσει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου