Κατά την περίοδο του Κρητικού Πολέμου, όσα μοναστήρια της Κρήτης αντιστάθηκαν στα Οθωμανικά στρατεύματα, όπως το μοναστήρι της Αγκαράθου στη Πεδιάδα και το μοναστήρι της Κυρίας Γωνιάς στην Κίσσαμο, δέχθηκαν διώξεις και καταστροφές. Μετά την κατάκτηση της Κρήτης από τους Οθωμανούς (1669) τα μοναστήρια των πόλεων είτε καταστράφηκαν είτε έγιναν τζαμιά και στρατώνες233. Από τις εκατοντάδες των μοναστηριών κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας παρέμειναν λίγα ενεργά και μόνο «ορισμένα τοπωνύμια όπως Κελλιά , Καλογέροι, Καλογρές, Πάνω Κυρές, Κάτω Κυρές, Μοναστήρι, Μοναστηράκι κ.λ.π. διασώζουν ακόμη τον απόηχο της λησμονημένης μοναστηριακής ιστορίας»234.
Η ίδρυση νέων μοναστηριών και εκκλησιών ήταν πολύ δύσκολο να γίνει διότι απαγορευόταν από τον ιερό νόμο των Μουσουλμάνων (Σεριάτ). Ωστόσο ήταν δύσκολη και η συντήρηση των παλαιών μοναστηριών, διότι ήταν απαραίτητη ειδική άδεια από τις τουρκικές αρχές, η οποία στοίχιζε περισσότερα χρήματα από την δαπάνη για να συντηρηθούν235. Τα ελάχιστα μοναστήρια που επιβίωσαν ήταν μεγάλα και πλούσια. Εκεί είχαν την δυνατότητα να πληρώνουν την βαρύτατη φορολογία και τα πλούσια δώρα για τους Τούρκους αξιωματούχους. Από τα πρώτα χρόνια της Οθωμανικής κατοχής το κάθε μοναστήρι είχε ένα Τούρκο αγά, τον λεγόμενο «μουταβελή» ή «μοναστήραγασί», ο οποίος το προστάτευε από τις επιδρομές των γενιτσάρων236. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο για να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση, έθεσε υπό την προστασία του πολλά μοναστήρια, τα οποία ανακήρυξε ως σταυροπηγιακά. Ήδη από το 1654 ο Νεόφυτος Πατελάρος παραχώρησε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κρητικά μοναστήρια όπως την Αγία Τριάδα των Τζαγκαρόλων, της Χρυσοπηγής των Χανίων, το Αρκάδι για να τα προστατεύσει από τους Τούρκους237. Την πρώτη περίοδο της Οθωμανικής κατοχής τα μοναστήρια διακρίνονταν σε σταυροπηγιακά, τα οποία ήταν υπό την προστασία του Πατριαρχείου και τα ενοριακά τα οποία ήταν υπό την ευθύνη του επισκόπου της περιοχής. Η κατάσταση ήταν ασταθής και ανάλογα με τις συνθήκες και την πολιτική που ακολουθούσε το Πατριαρχείο μπορούσε ένα Σταυροπηγιακό μοναστήρι να γίνει ενοριακό και ένα ενοριακό να γίνει σταυροπηγιακό238. Κατά την πρώτη τουρκική περίοδο από το 1669-1821 επικράτησε ειρήνη, με μόνη εξαίρεση την επανάσταση του Δασκαλογιάννη το 1770. Η μακροχρόνια περίοδο ειρήνης ευνόησε την ανάπτυξη των μοναστηριών σε οικονομικό επίπεδο και την αύξηση του πληθυσμού των μοναχών. Μετά το 1750 ιδρύθηκαν και λειτούργησαν πολλά σχολεία σε μοναστήρια για να καλυφθεί η ανάγκη της εκπαίδευσης των εκκλησιαστικών στελεχών. Τα μοναστήρια όπως του Αρκαδίου, της Αγίας Τριάδας των Τζαγκαρόλων, του Απανωσήφη και άλλα είχαν σχολεία και βιβλιοθήκες με χειρόγραφα και έντυπα βιβλία239. Ωστόσο την περίοδο των επαναστάσεων 1821-1898 πολλά χειρόγραφα καταστράφηκαν, διότι χρησιμοποιήθηκαν ως γεμίσματα για τα όπλα των επαναστατών240.
-70-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου