1.1. Βασικές αρχές και διδασκαλίες του Ορθόδοξου Χριστιανισμού
Με τον όρο Ορθόδοξος Χριστιανισμός εννοούμε την ζωή σύμφωνα με την πίστη και τα διδάγματα της Ορθόδοξης Εκκλησίας όπως αυτά δόθηκαν από τον Θεό και συνεχίστηκαν κατά την ιερή παράδοση μέσω του Ιησού Χριστού προς του Αγίους Αποστόλους, και από αυτούς διαδόθηκαν από γενεά σε γενεά ανά την οικουμένη. Η Ορθοδοξία, όπου βιώνεται σωστά και αγιοπνευματικά, αποτελεί μια κοινωνία μεταξύ του Θεού και των ανθρώπων, ουρανίων και επιγείων, ζώντων ή κεκοιμημένων. Ο χριστιανισμός δεν μπορεί να κλεισθεί στα στενά όρια της θρησκείας όπως συνήθως δίνεται στις «φυσικές» λεγόμενες θρησκείες. Όταν μιλάμε για τον χριστιανισμό ως θρησκεία, προκειμένου να μην παρερμηνευθεί ως μια ακόμα θρησκεία από αρχάριους πνευματικά, πρέπει να διευκρινίζουμε αφενός ότι ο χριστιανισμός είναι κυρίως Εκκλησία και αφετέρου ότι ο σκοπός του χριστιανισμού είναι να επιτύχει την μακαρία κατάσταση της θεώσεως1 .
Για τον λόγο αυτό οφείλουμε να μελετήσουμε τις βασικές αρχές της ορθόδοξης θεολογίας. Μέσω των αρχών της ορθόδοξης θεολογίας συγκροτείται μια συνολική ανθρωπολογική και σωτηριολογική πρόταση σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος καλείται να επιτύχει την «θέωση», την ένωση δηλαδή του ανθρώπου με τον Θεό μέσω της χάριτός Του. Η Αγία Γραφή μας αποκαλύπτει από τις πρώτες κιόλας σελίδες της, ότι σκοπός της ζωής του ανθρώπου του κατ εικόνα Θεού πλασθέντος, είναι η ομοίωσίς του με τον Θεό, η ένωσή του με τον Θεό και άρα η θέωσή του. Μία μόνο διαφορά υπάρχει μεταξύ του δημιουργού Θεού και του δημιουργήματος του ανθρώπου, ότι ο μεν δημιουργός είναι Θεός κατά φύση, ο δε άνθρωπος γινόμενος Θεός γίνεται Θεός κατά χάρη. Και ενώ ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο κατ εικόνα και καθ ομοίωσιν, ο άνθρωπος πλανεμένος από τον διάβολο, θέλησε την θέωση χωρίς την χάρη του Θεού αλλά βασιζόμενος στις δικές του δυνάμεις, ανθρωποκεντρικά.
Με την ενσάρκωση του Ιησού Χριστού ατρέπτως, ασυγχύτως, αδιαιρέτως και αχωρίστως γνωριζόμενων σύμφωνα με τον όρο πίστως της Δ Οικουμενικής Συνόδου, έδωσε ο Θεός στον άνθρωπο την δυνατότητα να βρει ξανά τον δρόμο της θεώσεως 2 .
Η βασικότερη ίσως αρχή της ορθόδοξης διδασκαλίας είναι η πίστη στον Τριαδικό Θεό. Γνωρίζουμε ότι η Αγία Τριάδα, δηλαδή ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα συνυπάρχουν και ενεργούν από κοινού χωρίς να συγχέονται ούτε να διαιρούνται. Αποτελούν μία Τριάδα ως μονάδα «Υιόν εν τω Πατρί, συν Αγίω Πνεύματι». Δεν υπάρχει καμία υλική υπόσταση στην ύπαρξη τους αλλά εκλαμβάνονται μόνο με την πνευματική τους υπόσταση και διάσταση3 . Αυτά τα τρία πρόσωπα είναι ξεχωριστά αλλά όχι διαιρεμένα, έχουν δηλαδή τρεις υποστάσεις αλλά μια ουσία και διακρίνονται το ένα από το άλλο στο γεγονός ότι ο Πατήρ είναι αγέννητος, ο Υιός γεννάται από τον Πατήρ ενώ το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα εις τον αιώνα4 .
Μακριά από τον Τριαδικό Θεό η ψυχή ζητάει να τραφεί και καταφεύγει να απομυζά το σώμα. Γεννιούνται τα ψυχικά πάθη και συνακόλουθα η αμαρτωλή ζωή, η οποία καταλήγει να εκλαμβάνει την ύλη ως πηγή ζωής5
Μια ακόμα βασική αρχή του ορθόδοξου χριστιανισμού είναι η πίστη στην ενανθρώπηση του Υιού και η σωτηρία του ανθρώπου μέσω αυτής. Από το σύμβολο της Πίστεως μαθαίνουμε «Τὸν δι' ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα ἐκ τῶν οὐρανῶν καὶ σαρκωθέντα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου καὶ ἐνανθρωπήσαντα». Ο λόγος για την ενανθρώπηση του Θεού ήταν η σωτηρία του κόσμου. Η ενανθρώπηση δεν συνδέεται μόνο με την απεμπλοκή από το προπατορικό αμάρτημα και την πτώση αλλά κυρίως με τον αρχικό σκοπό που ήταν η ένωση του κτιστού με το άκτιστο. Με την ενανθρώπηση του Λόγου η ανθρωπότητα επιστρέφει στην κατάσταση της αθανασίας που απωλέσθηκε μέσω του προπατορικού αμαρτήματος και παράλληλα δίδεται στον άνθρωπο η δυνατότητα να γνωρίσει τον αληθινό Θεό6 . Στον ορθόδοξο χριστιανισμό εξαιρετικά σημαντική θέση διαδραματίζουν τα ιερά μυστήρια, δηλαδή η Βάπτιση, η Θεία Ευχαριστία, το Χρίσμα, η Ιεροσύνη, η Εξομολόγηση, ο Γάμος και το Ευχέλαιο. Στην εκκλησιαστική γλώσσα τα μυστήρια δεν είναι απλοί συμβολισμοί αλλά μεταδίδουν την αγιάζουσα θεία χάρη. Αποτελούν δηλαδή «θεοσύστατες τελετές που εμφαίνουν και συγχρόνως μεταδίδουν την αόρατη χάρη» 7 . Πρόκειται για τελετές της Ορθόδοξης Εκκλησίας οι οποίες στοχεύουν στη σωτηρία των ανθρώπων μέσω του αγιασμού τους και της ενώσεώς τους με τον Θεό κληρονομώντας την αιώνια ζωή. Τα ιερά αυτά μυστήρια λέγονται θεοσύστατα καθώς συστάθηκαν από τον ίδιο τον Θεό και διαδόθηκαν μέσω των αγίων Αποστόλων που καθοδηγούνταν από το Άγιο Πνεύμα και μεταφέρουν την χάρη στην ψυχή των ανθρώπων χωρίς αυτοί να μπορούν να το αντιληφθούν με τις αισθήσεις τους.
-13-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου