Με το μυστήριο της ιεροσύνης ένας χριστιανός λαμβάνει το δώρο του Αγίου
Πνεύματος και της αποστολικής διαδοχής και συνιστά τη χαρισματική λειτουργία της
μυστηριακής παρουσίας του Χριστού στο σώμα της εκκλησίας. Ο ιερός Χρυσόστομος
γράφει ότι «η Ιεροσύνη μεν επί της γης, τάξις δε επουρανίων έχει ταγμάτων», αφού δεν
την ίδρυσε άνθρωπος, άγγελος, αρχάγγελος ή άλλη κτιστή δύναμη, αλλά αυτός ο
«Παράκλητος»33
. Ο ιερέας και πνευματικός πατέρας φέρει την Χάρη και έχει την
δυνατότητα να συγχωρεί ώστε να λειτουργεί ο ίδιος ως θεράπων ιατρός παρέχοντας
κατανόηση και καθοδήγηση στους πιστούς που ασθενούν.
Ο γάμος είναι η ένταξη της φυσικής σχέσης του άνδρα και της γυναίκας στο
μυστήριο της σχέσης Χριστού και εκκλησίας και ενώνει τα πρόσωπα εν Χριστώ. Η αγάπη
του ανδρόγυνου βιώνεται εκτός από συναισθηματικά και σωτηριολογικά και προάγει την
πνευματική ανάπτυξη και την κοινωνία των προσώπων.
Με τη συμμετοχή στο μυστήριο του ευχελαίου ο άνθρωπος επιζητά την θεραπεία
των ψυχικών και σωματικών ασθενειών από τις οποίες βάλλεται, αναζητώντας παρηγοριά
και ενίσχυση από την χάρη του Θεού.
Μετάνοια σημαίνει ανανέωση του βαπτίσματος, σημαίνει συμφωνία με τον Θεό
για νέα ζωή34
. Με το μυστήριο της μετανοίας και της εξομολόγησης συγχωρούνται οι
αμαρτίες που έχουν διαπραχθεί μετά το βάπτισμα και ο μετανοών ξανασυμφιλιώνεται με
την εκκλησία. Ο αμαρτωλός άνθρωπος σε πνεύμα μετανοίας που εκδηλώνεται με την
λύπη, την μεταμέλειά του και την βούλησή του να διορθώσει τα σφάλματά του,
εξομολογείται τις αμαρτίες του ενώπιον του πνευματικού του και στη συνέχεια λαμβάνει
από τον Θεό την άφεση των αμαρτιών του 35. Η θεραπευτική δύναμη του μυστηρίου της
μετάνοιας στηρίζεται στις άκτιστες ενέργειες της Αγίας Τριάδας. Ο άνθρωπος είναι
κτιστός και λόγω της πτώσης του είναι υποκείμενος στις συνέπειες της φθοράς και του
θανάτου. Μπορεί όμως να νικήσει τον θάνατο αν ο ίδιος ενωθεί με κάτι άκτιστο, δηλαδή
τον Θεό αν μετανοήσει και συγχωρεθεί 36
.
Η θεία Ευχαριστία αποτελεί το μεγαλύτερο όλων των μυστηρίων. Είναι το
μυστήριο με το οποίο δεν λαμβάνουμε μόνο τα δώρα του Αγίου Πνεύματος αλλά
μεταλαμβάνουμε τον ίδιο τον Χριστό. Το μυστήριο αυτό παρέχει στον άνθρωπο την
τροφή που αντιστοιχεί στην δεύτερη γέννησή του με την οποία φτάνει εκ νέου στην
ολοκλήρωση και τελείωση της αληθινής του φύσης. Οι Πατέρες βλέπουν στο μυστήριο
αυτό το φάρμακο που είναι ικανό να θεραπεύσει όλες τις κακίες που συνδέονται με τις
αμαρτίες. Ο άγιος Ιωάννης Γάζης γράφει στην επιστολή του για τα άγια μυστήρια ότι
«οιδε προσερχόμενοι τοις αγίοις μυστηρίοις αμαρτωλοί, ως τετραυματισμένοι και δεόμενοι
ελέους, τούτους ιάται ο Κύριος και αξίους ποιεί των Αυτού μυστηρίων». Κατά την θεία
Ευχαριστία το σώμα και το αίμα του Χριστού διαχέονται στο σώμα και την ψυχή του
κοινωνούντος και εκδηλώνουν σε όλο του το είναι τις θεραπευτικές τους ιδιότητες.
Καθαρίζουν κάθε πνευματικό νόσημα που τον προσέβαλλε μετά το βάπτισμα και
ανορθώνουν την θέληση του ανθρώπου37.
Εκτός από τη συμμετοχή στα μυστήρια της εκκλησίας, η αγρυπνία και η προσευχή
αποτελούν επίσης πρακτικές που βοηθούν στην θεραπεία της ψυχής. Με την αγρυπνία,
που αποτελεί και αυτή ασκητική μέθοδο θεραπείας, ο άνθρωπος καθαρίζεται και
θεραπεύεται από τα πάθη. Ο άνθρωπος καλείται να αγρυπνεί σωματικά και ψυχικά
ενώπιον του Θεού όπως ακριβώς δίδαξε και ο Χριστός με την προσευχή κατά την νύχτα
«καὶ ἀπολύσας τοὺς ὄχλους ἀνέβη εἰς τὸ ὄρος κατ᾿ ἰδίαν προσεύξασθαι. ὀψίας δὲ γενομένης
μόνος ἦν ἐκεῖ» (Ματθ. 14,23). Οι άγιοι Πατέρες δοκίμασαν στην ζωή τους την ευεργετική
επίδραση της αγρυπνίας καθώς θεώρησαν ότι καθαρίζει τον νου και ενώνει προσευχητικά
τον άνθρωπο με τον Θεό38
.
Η προσευχή είναι επίσης μέθοδος που θεραπεύει τα νοσήματα της ψυχής καθώς
δια της προσευχής έρχεται η Χάρη στον άνθρωπο. Μέσω της προσευχής ο άνθρωπος
στέκεται μπροστά στον Θεό, αναπτύσσει σχέση και ενώνεται μαζί Του. Σύμφωνα με τον
άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο για να είναι αποτελεσματική η προσευχή χρειάζεται
προσοχή, εγρήγορση, νήψη, ζέση, επιμέλεια, ταπείνωση και πρωτίστως η καθαρότητα της
καρδιάς. Επίσης πρέπει ό,τι αιτούμαστε κατά την προσευχή μας να είναι σύμφωνο με το
θέλημα του Θεού που αποσκοπεί στο ουσιαστικό συμφέρον μας. Η προσευχή αποτελεί
την αρχή απόκτησης όλης της Χάρης και βοηθάει τον άνθρωπο να λάβει από τον Θεό την
θεραπεία των κακών του. Ο άνθρωπος δέχεται ως απάντηση της προσευχής του τις
φροντίδες και την πρόνοια και λαμβάνει την θεραπεία των ασθενειών του. Οι Πατέρες
θεωρούν την προσευχή ως φάρμακο με μεγάλη δύναμη στην κάθαρση των ψυχικών
ασθενειών, άλλωστε η θεραπευτική της δύναμη φαίνεται καθαρά στην θεραπεία των
αμαρτιών 39. Η νηστεία είναι επίσης μια από τις βασικές πρακτικές της πνευματικής ζωής που
ωφελούν τον άνθρωπο. Λέει ο άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης «η νηστεία είναι βία φύσεως και
περιτομή των ηδονών του λάρυγγος, εκτομή της σαρκικής πυρώσεως, εκκοπή των πονηρών
λογισμών, απελευθέρωση από μολυσμούς ονείρων, καθαρότης προσευχής, φωτισμός της
ψυχής, διαφύλαξις του νου, διάλυσις της πορώσεως, θύρα της κατανύξεως, ταπεινός
στεναγμός, χαρούμενη συντριβή, σταμάτημα της πολυλογίας, αφορμή ησυχίας, φρουρός της
υπακοής, ελαφρότης του ύπνου, υγεία του σώματος, πρόξενος της απαθείας, άφεσις των αμαρτημάτων, θύρα και απόλαυσις του παραδείσου»40
. Η νηστεία έχει θεραπευτικές
ιδιότητες καθώς καλλιεργεί αρετές όπως η εγκράτεια και η σύνδεση με τον Θεό. Άλλωστε
ο ίδιος ο Χριστός νήστευσε σαράντα ημέρες και δίδαξε την νηστεία ως μέσο εκδιωγμού
του κακού «τοῦτο δὲ τὸ γένος οὐκ ἐκπορεύεται εἰ μὴ ἐν προσευχῇ καὶ νηστείᾳ» (Ματθ.
17,21). Είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε ότι όταν ένας άνθρωπος ξεκινήσει να
μετανοεί, μόνος του νηστεύει, γεγονός που δείχνει ότι η μετάνοια συμπορεύεται με την
νηστεία41
.
Η μελέτη του Λόγου του Θεού είναι επίσης αναπόσπαστο στοιχείο της
πνευματικής ζωής και αποτελεί πρακτική που βοηθά στην θεραπεία της ψυχής. Υπάρχουν
πολλά οφέλη από την μελέτη της Αγίας Γραφής. Όσο κανείς διαβάζει την Αγία Γραφή,
βλέπει τον Ιησού, αλλάζει, μένει στον Λόγο Του και γίνεται όπως κι Εκείνος. Ο
ανθρώπινος νους φωτίζεται, η ψυχή αναπαύεται και θεραπεύεται. Με την μελέτη του
Λόγου του Θεού επιτυγχάνεται πνευματική κάθαρση και εσωτερική γαλήνη και ηρεμία.
Επιπλέον ενδυναμώνεται η πίστη του ανθρώπου και θεραπεύεται ο άνθρωπος από τις
ψυχικές ασθένειες.
Συνολικά η συμμετοχή στην εκκλησιαστική ζωή αποτελεί σημείο σταθμό στην
προσωπική σωτηρία του ανθρώπου και στην καλλιέργεια της πνευματικότητας. Στο
παραπάνω κεφάλαιο είδαμε συνοπτικά κάποιες από τις βασικές πρακτικές της
πνευματικής ζωής που βοηθούν τον άνθρωπο να συνδεθεί με τον Θεό ενισχύοντας την
πνευματική του γαλήνη και ηρεμία, χαρίζοντάς του θεραπεία ψυχής και λύση στα ψυχικά
αδιέξοδα.
-23-
