Βυζαντινή Χορωδία.... τα μυστικά της επιτυχίας.
Α . Πως πρέπει να δουλέψουμε για να δημιουργήσουμε μια επιτυχημένη χορωδία.
Μόλις αναφερόμαστε στη δημιουργία χορωδίας, οι συνειρμοί που κάνουμε μας παραπέμπουν αυτόματα στην δημιουργία μιας ομάδας.
Αυτή λοιπόν την ομάδα… όπως όλες τις ομάδες θα πρέπει να την διέπουν κάποιοι κανόνες που θα απαρτίζονται από δικαιώματα και υποχρεώσεις των χορωδών καθώς και του χοράρχη.
Αυτά τα σημεία θα προσπαθήσουμε να επισημάνουμε στο παρόν άρθρο, για την ομαλή λειτουργία και την αξιοπρεπή εμφάνιση και απόδοση μιας χορωδίας.
Ας ξεκινήσουμε με μερικές υποδείξεις για τα μέλη της χορωδίας που λέγονται και χορωδοί, ενώ αυτός που διευθύνει την χορωδία λέγεται χοράρχης, και που φυσικά επιβάλλεται να κατέχει σε βάθος την μουσική, τις χρονικές αγωγές και πολλά ακόμη τα οποία θα θίξουμε όταν θα αναφερθούμε στις υποχρεώσεις του χοράρχη.
….για τους χορωδούς λοιπόν….:
1) Η Χορωδία, διευθύνεται από ένα άτομο. Τον χοράρχη. Οι υποδείξεις του, πρέπει να είναι σεβαστές και να εκτελούνται από όλους τους χορωδούς.
2) Η επιτυχία της εμφανίσεως της χορωδίας, εξαρτάται από τη δική σου προσοχή για την σωστή εκτέλεση των μαθημάτων αλλά και την προσήλωσή σου στις υποδείξεις του χοράρχη.
3) Έχεις υποχρέωση, να σέβεσαι και να υπολήπτεσαι τους συναδέλφους σου Χορωδούς και φυσικά τον χοράρχη.
4) Να είσαι ακριβής και συνεπής, σε κάθε πρόβα και εκδήλωση, ώστε να σημειώνεται πρόοδος , πράγμα που έχει να κάνει με τον σεβασμό που λέμε παραπάνω, διότι δεν είσαι μόνος αλλά μέλος μιας ευρύτερης ομάδας και αδικούνται αυτοί που είναι τυπικοί.
5) Σε περίπτωση απουσίας σου, να πληροφορείς τον Δάσκαλο και Χοράρχη.
6) Για τυχόν παρατηρήσεις σου ή παράπονο, να απευθύνεσαι στό Δάσκαλο και Χοράρχη σου, κατ’ ιδίαν για να μην δημιουργούνται θέματα και διχόνοιες στο σύνολο και χαλάει το ομαδικό πνεύμα.
7) Είναι απαραίτητο, εκτός από την παρτιτούρα, να κοιτάζεις τον Χοράρχη. Οι παλαιοί μεγάλοι δάσκαλοι έλεγαν … «το ένα μάτι στην παρτιτούρα (..μουσικό κείμενο) το άλλο στον χοράρχη…»
8) Μεγάλη προσοχή στην χειρονομία του χοράρχη στις σημειωμένες εκ των προτέρων… διαφορετικές θέσεις που απαιτούν αλλαγή χρονικής αγωγής ή οτιδήποτε άλλο
9) Να προσέχουμε τις χρονικές αγωγές και να συντονίζουμε του χρονικούς μας τονισμούς (θέση-άρση) , με τα χέρια του χοράρχη που μας διευθύνει. Δίνουμε πολύ σημασία στις χρονικές αγωγές διότι αν μια χορωδία καταφέρει να είναι χρονικά ορθή έχει ήδη περάσει το 50% ίσως και παραπάνω της απόδοση της, φανταστείτε μια χορωδία με τις καλύτερες και μελωδικότερες φωνές αλλά όχι συντονισμένη χρονικά θα μοιάζει με εκτροχιασμένο τραίνο.
10) Εάν έχεις αμφιβολία γιά οτιδήποτε, απευθύνσου στον Χοράρχη, για να σου αναλύσει τον τρόπο της εκτέλεσης.
11) Μεγάλη προσοχή, χρειάζεται στους σταυρούς και στις παύσεις και γενικά στα σημεία που διακόπτεται ο χρόνος απότομα (ότι δηλαδή έχει συμφωνηθεί και διδαχθεί από τον χοράρχη κατά τις πρόβες)… αυτή η διακοπή πρέπει να είναι όντως πολύ απότομη και συντονισμένη ….φανταστείτε .. όπως όταν μας κόβουν το ρεύμα και παύουν τα μικρόφωνα.
12) Ακολουθούμε πιστά τις ενδείξεις της έντασης της φωνής (σιγά, δυνατά μέτρια …κτλ..) που είναι άλλωστε σημειωμένες στην παρτιτούρα.
13) Εάν είσαι στα Ισοκρατήματα, πρέπει να γνωρίζεις, ότι η προσφορά σου, είναι εξ’ ίσου πολύτιμη, διότι δεν νοείται Βυζαντινή Χορωδία, χωρίς Ισοκράτημα. Το να ισοκρατείς απαιτεί ισχυρή μουσική αντίληψη. Αν δεν το έχεις σαν χάρισμα από τον Μεγαλοδύναμο (που επίσης χρειάζεται καλλιέργεια…) χρειάζεται πολύς κόπος, μελέτη και εξάσκηση , για να το αποκτήσεις.
14) Τα Ισοκρατήματα, πρέπει να αλλάζουν ακριβώς στη θέση που υπάρχουν οι ενδεδειγμένες εναλλαγές, και όχι οπουδήποτε.
15) Το Ισοκράτημα, ακολουθεί την πορεία του Μέλους. Εφ’ όσον κόβεται το μέλος, κόβεται και το Ισοκράτημα, εκτός φυσικά των περιπτώσεων που έχει επισημάνει ο χοράρχης κατά την διδασκαλία του μέλους στις πρόβες.
16) Οι χορωδοί του μέλους δεν πρέπει να ακούν μόνο την φωνή τους διότι αυτό σημαίνει πως φωνάζουν περισσότερο από τους διπλανούς τους, σκοπός είναι να ακούν και του διπλανούς τους και να «δένουν» την φωνή τους πάνω στη φωνή αυτών.
17) Δεν αλλάζουμε από την θέση που μας έχει τοποθετήσει ο χοράρχης, και φυσικά δεν ζητούμε πρωτοκαθεδρίες, διότι έτσι διασπούμε την μουσική αλλά και την ηθική συνοχή της χορωδίας μας. Η θέση που μας βάζει ο χοράρχης είναι μελετημένη έτσι ώστε να βοηθούντα τα ασθενή από τα ισχυρά, οι νήπιοι από τους πεπειραμένους για όσο το δυνατόν καλύτερα αποτελέσματα.
18) Δεν γογγύζουμε για τις πολλές πρόβες η επιτυχία είναι ανάλογη της εργασίας που θα κάνουμε και πάντα υπάρχει δυνατότητα βελτίωσης…. Και αυτά περί του ότι το καλύτερο είναι εχθρός του καλού ….να λείπουν…. Το καλό είναι καλό … και το καλύτερο είναι μια βαθμίδα παραπάνω.
Β . Η στάση των χορωδών κατά την εμφάνιση-εκδήλωση.
Οι χορωδοί μας κατά την εκδήλωση θα πρέπει να τηρούν μία στάση συγκεκριμένη που και αυτή θα πρέπει να την διδαχτούν από τον χοράρχη. Στην σύνθεση των χορωδιών ως γνωστό υπάρχουν διαφορετικά επίπεδα ηλικιακά και μουσικά (μουσικής εμπειρία και γνώσεις), αλλά και σε χορωδούς που είναι στα ίδια περίπου μουσικά επίπεδα, υπάρχει η διαφορετικότητα της έκφρασης, και της εκφοράς της μουσικής του περίφημου ύφους δηλαδή, λόγω της διαφορετικής σχολής που έχει σπουδάσει ο καθένας. Μακάρι να ήταν όλοι οι χορωδοί μαθητές του ιδίου δασκάλου και χοράρχη, και στο ίδιο υψηλό μουσικό επίπεδο. Όλα αυτά λοιπόν τα παραπάνω ένας χοράρχης καλείται να τα συνταιριάξει και να τα «παντρέψει» μεταξύ τους, για ένα ομοιογενές αποτέλεσμα. Για να το πετύχει αυτό θέλει την ειλικρινή συνεργασία των χορωδών ειδικά σε πολυπληθείς χορωδίες άνω των 20-30 ατόμων…
1. Θα πρέπει λοιπόν οι χορωδοί να λαμβάνουν την προκαθορισμένη θέση που έχει σημειώσει ο χοράρχης, με την σειρά και με τάξη κρατώντας τον φάκελο με την παρτιτούρα στο δεξί ή στο αριστερό χέρι όπως έχει προσυμφωνηθεί ανάλογα με τον την πλευρά εισόδου στην σκηνή.
2. Εννοείτε πως έχουμε κλειστά τα κινητά και στεκόμαστε αμίλητοι έως ότου μας γνέψει ο χοράρχης να σηκώσουμε τις πάρτες και να τις ανοίξουμε στο ύψος του στήθους χωρίς να καλύπτουμε τον λαιμό και το πρόσωπο.
3. Δεν κουβεντιάζουμε μεταξύ μας και δεν κοιτάμε τον κόσμο αλλά ούτε και μεταξύ μας ρίχνουμε λοξές ματιές, και φυσικά εννοείτε πως δεν χαιρετάμε γνωστούς …. και άλλα ευτράπελα.
4. Βάζουμε τα δυνατά μας σε όλους τους τομείς …στη συγκέντρωση, στην προσοχή, στην χειρονομία του χοράρχη, και προσπαθούμε να θυμηθούμε όλα όσα διδαχθήκαμε στις πρόβες, ……που κάναμε ..ακριβώς για αυτήν εδώ την ημέρα της εμφάνισης.
5. Στο τέλος του προγράμματος αποχωρούμε ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που μπήκαμε.
Γ . Ο χοράρχης.
Όσο αφορά τον χοράρχη είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο και θέλει πολύ μελέτη και συζήτηση εδώ θα προσπαθήσουμε να θίξουμε τα σημαντικότερα κατά την γνώμη μας.
Η σημερινή εποχή της ταχύτητας δεν θα άφηνε ανεπηρέαστη και αυτή την δραστηριότητα.
Η μουσική παιδεία πέραν του φυσικού τάλαντου της μουσικής αντίληψης που μπορεί να έχει κάποιος, θέλει βαθειά θεωρητική σπουδή, και απόκτηση γνώσης, αλλά και ένα πολύ σοβαρό που οι περισσότεροι το παραβλέπουμε ….θέλει εμπειρίες και βιώματα.
Αυτά και αλλά πολλά θέλει κάποιος για να γίνει ένας σωστός εκτελεστής των μαθημάτων της Βυζαντινή μας μουσικής. Για να γίνει τώρα δάσκαλος και κατ επέκταση χοράρχης χρειάζεται κάτι ακόμη πολύ σημαντικό, χρειάζεται να είναι και παιδαγωγός. Τα έργα του Κυρίου μας θα πρέπει να υπηρετούνται με σύνεση και υπευθυνότητα, διότι ως τέτοιο (..έργο Κυρίου…) χαρακτηρίζω την προσφορά των Ιεροψαλτών στο αναλόγιο, μην ξεχνάμε πως είμαστε το πρόσωπο της Ορθοδοξίας μας στο λαό του Θεού, ότι κάνουμε εκεί στο αναλόγιο έχει άμεσο αντίκτυπο στον κόσμο και φέρουμε ευθύνη, και φυσικά θα κριθούμε γι αυτό.
Για να μην ξεφεύγουμε από το θέμα μας ας προχωρήσουμε στο να αναφέρουμε την σωστή στάση και συμπεριφορά ενός χοράρχη για την σύσταση μιας επιτυχημένης χορωδίας Βυζαντινής μουσικής. Και λέω Βυζαντινής μουσικής γιατί τα πράγματα είναι ποιο χαλαρά όταν πρόκειται για χορωδίες παραδοσιακής μουσικής, χωρίς να θέλω να υποτιμήσω την δουλειά που πρέπει να γίνεται και σε αυτές.
1. Ο χοράρχης πρέπει να είναι ο ίδιος βαθύς γνώστης της θεωρίας και της πράξης και κατ επέκταση των μαθημάτων που θα διδάξει στην χορωδία.
2. Να έχει ο ίδιος εμπειρίες ως μέλος σε χορωδίες.
3. Να είναι οργανωτικός και συστηματικός διότι έχει να κάνει όπως είπαμε και παραπάνω με ένα ανομοιογενές σύνολο που καλείται να το ομογενοποιήσει.
4. Να έχει υπομονή και να ακούει με προσοχή τους χορωδούς στις παρατηρήσεις τους από τον μικρότερο έως τον μεγαλύτερο.
5. Να μην κάνει διακρίσεις και να προσπαθεί να είναι δίκαιος.
6. Να ασχολείται περισσότερο με εκείνους τους μαθητές που έχουν περισσότερη ανάγκη και υστερούν …(εξατομικευμένη διδασκαλία )
7. Να είναι σοβαρός αλλά και με διδασκαλικό χιούμορ έτσι ώστε να αποφορτίζονται και να χαλαρώνουν οι χορωδοί, διότι μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για μια τέχνη που θέλει κατάθεση ψυχής για να αποδώσει , πράγμα που δεν γίνεται υπό πίεση και ψυχολογική φόρτιση.
8. Να μην εμμένει στα λάθη της χορωδίας αλλά να τα διορθώνει διακριτικά χωρίς φυσικά να φωτογραφίζει τον φταίχτη.
9. Οι παρατηρήσεις να είναι γενικές και όχι προσωπικές, να αντιμετωπίζει την χορωδία σαν σύνολο, και αν πρέπει προσωπικά σε κάποιον να διορθώσει κάτι ας το κάνει χρησιμοποιώντας τον παιδαγωγικό τρόπο: τονίζω τα θετικά –κάνω την παρατήρηση- και ξανά τονίζω την ικανότητά του προς διόρθωση.
10. Ο χοράρχης πρέπει να εμπνέει τα μέλη και να γίνεται αποδεκτός από αυτά.
11. Όταν χοραρχεί να μην κάνει μεγάλες και επιδεικτικές κινήσεις , σκοπός του χοράρχη είναι να δίνει τον χρόνο (χρονική αγωγή) και στα σημεία που έχουν συμφωνηθεί τις αργίες τις κορώνες κτλ. Με διακριτικότητα.
12. Φυσικά πρέπει να στέκεται απέναντι από του χορωδούς έτσι ώστε να είναι ορατός από όλους. Τελευταία παρατηρείται το φαινόμενο να έχει ο χοράρχης γυρισμένη την πλάτη στους χορωδούς και να διευθύνει. Δεν θέλω να το σχολιάσω, εκείνο που θα πω και που μας το τόνιζαν όλοι οι δάσκαλοι είναι ότι η χορωδία διευθύνεται με τα μάτια.
Ο χοράρχης με τον χορωδό πρέπει να έχουν, διαπροσωπική επικοινωνία, έτσι χτίζεται μια σωστή σχέση, έτσι καταλαβαίνει το μέλος με ένα και μόνο νεύμα του χοράρχη τι πρέπει να κάνει, αν τα πήγαν καλά, την αύξηση ή την μείωση της έντασης, και τόσα άλλα. Τι σημαίνει διαπροσωπική επικοινωνία; Διά του προσώπου όπου πρόσωπο= προς τις οπές …ποιες είναι οι οπές (τρύπες) του προσώπου …είναι τα μάτια ….άρα θα πρέπει να κοιτάς τον άλλον στα μάτια για να έχεις τέτοιου είδους επικοινωνία. Τα μάτια ποτέ δεν ψεύδονται.
Προς όλους τους
φιλόμουσους
και φιλομαθείς
διακόνους των αναλογίων
Με εκτίμηση
Γαλάνης Κ. Παναγιώτης
Μουσικός.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου