Ὕμνος καὶ δοξολογία πρὸς τὸν Θεὸ ἀπὸ τὴν ὅλη δημιουργία

Μετὰ τὴν πρόσκληση πρὸς τοὺς οὐρανοὺς καὶ τὶς ἀγγελικὲς δυνάμεις τοῦ οὐρανοῦ οἱ μακάριοι Τρεῖς Παῖδες καλοῦν σὲ ὕμνο καὶ δοξολογία τοῦ Θεοῦ τὸν ἥλιο, τὴ σελήνη, τὰ ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ, κάθε σταγόνα τῆς βροχῆς καὶ τῆς δροσιᾶς, ὅλους τοὺς ἀνέμους, τὴ φωτιὰ καὶ τὴ θερμότητα, τὸ ψύχος καὶ τὸν καύσωνα (Δανιήλ, Παράρτημα Β΄: Προσευχὴ Ἀζαρίου καὶ Ὕμνος τῶν Τριῶν Παίδων, στίχ. 39-44). Μετὰ τὰ ἀνώτερα καὶ περιεκτικότερα κτίσματα ἡ κλήση ἀπευθύνεται πρὸς τὰ κατώτερα. Προξενεῖ ἐντύπωση ὅλη αὐτὴ ἡ λεπτομερὴς ἀναφορὰ καὶ δημιουργεῖ ἐρωτήματα στὸν ἀναγνώστη τοῦ θεο- πνεύστου κειμένου. Ὅπως βέβαια καὶ ἡ συνέχεια, μὲ τὴν πρόσκληση πρὸς ἄλλα κτίσματα. Ὅλα ὅμως ἔχουν τὴν ἐξήγησή τους. Σ’ αὐτὴν μᾶς βοηθοῦν οἱ ἱεροὶ ἑρμηνευτὲς καὶ οἱ θεόσοφοι Πατέρες. Ὁ ἱερὸς Θεοδώρητος γράφει: Οἱ Τρεῖς Παῖδες προσκαλοῦν τὸν ἥλιο, τὴ σελήνη καὶ τοὺς ἄλλους φωστῆρες νὰ ὑμνήσουν τὸν Θεό. Καὶ ὄχι μόνο ὅσα βρίσκονται στὸν οὐρανό, ἀλλὰ καὶ ὅσα συμβαίνουν στὴν ἀτμόσφαιρα, τὴ βροχή, τὴ δροσιὰ καὶ τοὺς ἀνέμους. Κατόπιν «τὰς ἐναντίας ποιότητας», τὸ ψύχος καὶ τὸν καύσωνα. Στὴ συνέχεια «τὴν φύσιν ὁμοῦ καὶ ἐνέργειαν», τὴ φωτιὰ καὶ τὴ θερμότητα. Διότι ἡ φωτιὰ εἶναι «ὄνομα φύσεως» καὶ στοιχείου, ἡ δὲ θερμότητα δὲν εἶναι οὐσία ἀλλὰ «πυρὸς ἐνέργεια». Προσκαλοῦν ἐπίσης τὶς δροσιὲς καὶ τὶς νιφάδες τοῦ χιονιοῦ, τὸν πάγο καὶ τὸ ψύχος, τὴν πάχνη καὶ τὰ χιόνια, τὶς ἀστραπὲς καὶ τὰ νέφη, «τὰ συγγενῆ καὶ ὁμόφυλα». Ἀλλὰ καὶ τὶς νύχτες καὶ τὶς ἡμέρες «καὶ τὰ τούτων ποιητικά», δηλαδὴ τὰ αἴτιά τους, αὐτὰ ποὺ τὰ προξενοῦν, τὸ «φῶς» καὶ τὸ «σκότος». Σύμφωνα καὶ μὲ αὐτὸ ποὺ γράφεται στὸ βιβλίο τῆς Γενέσεως· «ἐκάλεσεν ὁ Θεὸς τὸ φῶς ἡμέραν καὶ τὸ σκότος ἐκάλεσε νύκτα» (Γεν. α΄ 5). Καὶ ἐπειδὴ ἀνέφεραν δροσιὲς καὶ νιφάδες τοῦ χιονιοῦ, δείχνουν κατ’ ἀνάγκην καὶ τὶς πηγές τους. Γι’ αὐτὸ ἔλεγαν, εὐλογεῖτε καὶ δοξάζετε, ἀστραπὲς καὶ σύννεφα τὸν Κύριο. Διότι τὰ μὲν νέφη γεννοῦν τὶς βροχές, οἱ δὲ ἀστραπὲς προμηνύουν τὶς «ὠδῖνες». Ἄλλωστε ὁ Δαβὶδ γράφει: Ὁ Κύριος εἶναι ποὺ ὑψώνει τὰ νέφη ἀπὸ τὰ ἔσχατα τῆς γῆς καὶ μετατρέπει τὶς ἀστραπὲς σὲ βροχή (βλ. Ψαλμ. ρλδ΄ [134] 7)1. Ἐπίσης ἐξ ἀφορμῆς τῶν ἀνωτέρω ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος σχολιάζει: Ἐπειδὴ προσκυνήθηκαν ἀπὸ τοὺς εἰδωλολάτρες ὡς θεοὶ ὁ ἥλιος, ἡ σελήνη καὶ ὅλα τὰ ἄστρα, γι’ αὐτὸ οἱ Τρεῖς Παῖδες ζητοῦν νὰ συμπεριλάβουν καὶ τὰ δημιουργήματα αὐτὰ στὸν χορὸ τῶν ὑμνωδῶν τῶν θαυμασίων τοῦ Θεοῦ. Προσκαλοῦν καὶ κάθε σταγόνα τῆς βροχῆς καὶ τῆς δροσιᾶς καὶ ὅλους τοὺς ἀνέμους, διότι πολλὲς φορὲς γίνονται ἀνομβρίες καὶ ξαφνικὲς καὶ παράκαιρες ἀνεμοθύελλες. Τὰ φαινόμενα δὲ αὐτὰ τὰ ἐκμεταλλεύονται ὅσοι ἀγαποῦν τὸ ψεῦδος καὶ ἀρέσκονται νὰ ἀσχολοῦνται μὲ τὴ ματαιότητα τοῦ κόσμου, καὶ ἀποδίδουν ὅλα αὐτὰ σὲ κάποια ὑλικὴ καὶ κακὴ δύναμη. Καὶ ἐπιμένουν ὅτι στὸν κόσμο ἐπικρατεῖ ἀταξία καὶ ἀκαταστασία. Τὰ λέγουν ὅμως αὐτὰ ἀγνοώντας ὅτι δὲν ὑπάρχει τίποτε «ἀδέσποτον», ποὺ δὲν ἔχει δεσπότη καὶ κύριο, καὶ τίποτε δὲν γίνεται μάταια, ἀλλ’ ὅτι ὅλα αὐτὰ τὰ «οἰκονομεῖ» (τὰ κατευθύνει καὶ τὰ διευθετεῖ) ὁ Θεός, πρὸς παιδαγωγίαν τῶν ἀνθρώπων «καὶ πρὸς ἀποφυγὴν ἀσεβείας»· ἐπειδή, συνεχίζει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, «ἡ μὲν εὐταξία» (καλὴ τάξη, ἡ τήρηση τῆς τάξεως) τῶν δημιουργημάτων κηρύττει τὸν Δημιουργό, «ἡ δὲ ἀταξία» (ἀκαταστασία, ἀνωμαλία) ὁδηγεῖ ἀπαραίτητα στὴν «προσκύνησιν τῶν κτισμάτων», δηλαδὴ στὴν εἰδωλολατρία. Διότι ἂν ἡ βροχὴ ἢ οἱ ἄνεμοι ἦταν κάτι τὸ «θεῖον καὶ σεβάσμιον», δὲν θὰ ἀτακτοῦσαν, ἐπειδὴ «τὸ θεῖον ἀταξίαν οὐκ ἐπιδέχεται». Γι’ αὐτὸ οἱ Τρεῖς Παῖδες λέγουν «εὐλογείτω πᾶς ὄμβρος καὶ δρόσος καὶ πάντα τὰ πνεύματα τὸν Κύριον». Δυστυχῶς ἀπὸ τοὺς εἰδωλολάτρες «προσεκυνήθησαν» ὡς θεοί, «καὶ ὄμβροι (βροχές), καὶ ἄνεμοι, οἱ μὲν ὡς τροφεῖς, οἱ δὲ ὡς γεωργοὶ τῆς γῆς τῶν καρπῶν». Οἱ καρποὶ τῆς γῆς θεωρήθηκαν ἀπὸ τοὺς εἰδωλολάτρες ὡς δῶρα διαφόρων δαιμόνων. Ἔτσι οἱ ἐθνικοὶ θεώρησαν «τὴν μὲν ἄμπελον δῶρον τοῦ Διονύσου, τὴν δὲ ἐλαίαν (δῶρον) τῆς Ἀθηνᾶς» καὶ ἄλλους καρποὺς ὡς δῶρα ἄλλων θεῶν, δηλαδὴ εἰδώλων - δαιμόνων2. Μὲ ὅλα αὐτὰ οἱ θεοσεβεῖς Τρεῖς Παῖδες δοξάζουν τὸν Θεὸ ὄχι μόνο γιὰ τὰ ὑπέροχα δημιουργήματα, ποὺ φανερώνουν τὴν παντοδυναμία καὶ τὴν πανσοφία του, ἀλλὰ καὶ γιὰ ἐκεῖνα ποὺ φανε- ρώνουν τὴν ἀγαθότητα καὶ φιλανθρωπία του. Διότι τὰ δημιουργήματα αὐτὰ ἀποβλέπουν στὴ συντήρηση τῆς ζωῆς ἀνθρώπων καὶ ζώων, ἀλλὰ καὶ στὴν ἀπόλαυσή της. Εἶναι δὲ τὰ δημιουργήματα αὐτὰ τόσο σημαντικά, χρήσιμα καὶ ἀπαραίτητα, ὥστε συντελοῦν στὴ δόξα τοῦ Δημιουργοῦ Θεοῦ. Ὥστε καὶ μὲ μόνη τὴν πα- ρουσία καὶ τὴ σιωπή τους παρακινοῦν τὸν λογικὸ ἄνθρωπο, τὸν βασιλέα τῆς ὁρατῆς δημιουργίας, νὰ ὑμνεῖ καὶ νὰ εὐλογεῖ τὸν πάνσοφο καὶ παντοδύναμο Δημιουργό τους μαζὶ μὲ ὅλες τὶς οὐράνιες ἀγγελικὲς Δυνάμεις. 

 1. ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ ΚΥΡΟΥ, Ὑπόμνημα εἰς τὰς ὁράσεις τοῦ προφήτου Δανιήλ, PG 81, 1337AB. 2. ΙΩ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, Λόγ. Εἰς τοὺς Τρεῖς Παῖδας, καὶ εἰς τὴν Βαβυλώνιον κάμινον, 3, PG 56, 598.
Ο ΣΩΤΗΡ2040