ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΕΡΓΩΝ
ΤΟΥ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΠΑΤΜΟΥ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΑΝΤΙΠΑ
Η νέα σειρά, Πατμιακά Ποιμαντικά, η οποία εγκαινιάζεται με το πόνημα του Αρχιμανδρίτου κ. Αντίπα για την «Ευχετική Δύναμη», αποσκοπεί στην εμβάθυνση σε θέματα γενικώς γνωστά στους εξειδικευμένους επιστήμονες και σε γέροντες που διαθέτουν φωτισμό Κυρίου για την πνευματική καθοδήγηση των πιστών σε καθημερινές εκδηλώσεις του βίου τους αλλά και γενικότερα στον τρόπο της κατά Χριστόν ζωής τους.
Ο συγγραφέας υπογραμμίζει στο μετά χείρας βιβλίο του, ότι ο πιστός δεν μπορεί να φθάσει στην αληθινή ενότητα με τον Θεό, εάν δεν γίνει κοινωνός θείας Φύσεως, μέσω της προσευχής. Η ενότητα του ανθρώπου με το Θεό μέσω της προσευχής είναι θείο δώρο, αλλά και αρετή. Πραγματεύεται, λοιπόν, στό βιβλίο αυτό με τρόπο εύληπτο, γλαφυρό και ρέοντα την αξία αλλά και τον τρόπο με τον οποίο ο πιστός θα επικοινωνήσει με τον Θεό πρός φωτισμό και σωτηρία του.
Eκ του προλόγου απο τον Τηλέμαχο Γαβριήλ Φιλιππίδη (επιτ.καθηγητή Ποινικού Δικαίου)
Όπως εις την Ίατρικήν Έπιστήμην ήδη άπό τής εποχής του Ιπποκράτους ή «Διαγνωστική» (ή επιτυχής διάγνωσις τής νόσου) αποτελεί τή βάση τής «Θεραπευτικής» με κέντρον του βάρους την «πρόληψιν» τής νόσου, έτσι, κατά τους Εγκληματολόγους, διά τήν έξυγίανσιν τής κοινωνίας από τήν κοινωνικήν νόσον του εγκλήματος κρίνεται αναγκαία ή όιάγνωσις των αιτίων ή παραγόντων τής έγκληματικότητος καί κυρίως ή «πρόληψις» αυτών. Ή ποινική κύρωσις έρχεται πολύ αργά. Τό «φαρμακον» διά τήν επιτυχή αντιμετώπιοιν τών εγκλημάτων, δηλ. τήν «καταπολέμησιν» αυτών, είναι κυρίως ή «πρόληψις». Ή λεγομένη «καταστολή» έχει όευτερεύουσαν σημασίαν, διότι δέν λύει τό πρόβλημα.
Διά τόν λόγον αυτόν είναι αξία παντός επαίνου ή ανά χείρας μελέτη του Ιερομόναχου πατρός Aντίπα Νικηταρά: «Ή πρόληψις του εγκλήματος κατά τήν άσκησιν τής Ορθοδόξου Εκκλησίας».
Είναι μία όλως πρωτότυπη εργασία, ή οποία πρέπει νά τύχη τής προσηκούσης αξιολογήσεως, καθόσον αποτελεί, κατά τήν προσωπικήν μου άποψιν καί έκτίμησιν, ουσιώδη συμβολή στον πόλεμο κατά τής κοινωνικής μάστιγος τής έγκληματικότητος.
Ό πατήρ ’Αντίπας υπήρξε μαθητής μου στό Πανεπιστήμιον τής Θεσσαλονίκης, διακριθείς διά τήν έπιμέλειαν καί τις εξαίρετες επιδόσεις του. Ή παρούσα μελέτη του είναι άγλαός καρπός τών πνευματικών ικανοτήτων του καί τών ψυχικών αρετών του.
Ή Ιερά Νήσος τής Πάτμου είναι παγκόσμια γνωστή για το σπήλαιο τής Αποκαλύψεως, στο όποιο κατά τήν παράδοση ό Ευαγγελιστής Ιωάννης, ό Ήγαπημένος μαθητής τού Κυρίου, συνέγραψε το επίκαιρο στις ήμερες μας βιβλίο τής Αποκαλύψεως. Έπί πλέον, ή Πάτμος αποτελεί μοναχικό κέντρο αναφοράς, ιδιαίτερα για τους Ορθοδόξους, και για τήν περίπτυστη Βασιλική, Πατριαρχική, Σταυροπηγιακή Μονή του Αγίου Ιωάννου τού Θεολόγου, μοναστικό κέντρο με μακραίωνη ακτινοβολία και ανυπολόγιστη πολιτισμική προσφορά στην Όρθόδοξη Εκκλησία, άλλα και ολόκληρο τον κόσμο.
"Όπως μάλιστα έχει άπό τον 13ο ήδη αιώνα εθιμικά καθιερωθεί, ή Πάτμος και τά γεiτονικά της νησιά δεν συνιστούν Μητρόπολη, άλλα διοικούνται σύμφωνα με ένα ιδιότυπο εκκλησιαστικό καθεστώς, μοναδικό σήμερα στην Όρθόδοξη Εκκλησία, που είναι γνωστό ως «Πατριαρχική Εξαρχία». Ερμηνευτική προσέγγιση στο ενδιαφέρον αυτό μοναστικό και έξαρχικό καθεστώς τής Πάτμου επιχειρείται στο παρόν βιβλίο, στο πλαίσιο ασφαλώς τού καθεστώτος τού Οικουμενικού Πατριαρχείου, ύπό τήν άμεση κανονική και γενικότερα εκκλησιαστική δικαιοδοσία τού οποίου υπάγεται τόσο ή Πατριαρχική Εξαρχία τής Πάτμου, όσο και οί πέντε Μητροπόλεις τής Δωδεκανήσου.
ΤΟ ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΟ ΤΕΜΠΛΟ ΤΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ
ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΠΑΤΜΟΥ
Το λαμπρό αυτό τέμπλο προκάλεσε το ενδιαφέρον μας από τα φοιτητικά μας χρόνια. Το παρουσιάσαμε ως φοιτητική εργασία στο μάθημα της χριστιανικής αρχαιολογίας. Στη συνέχεια, το 1988, εκδόθηκε με την ευλογία του τότε Καθηγουμένου αρχιμ. Ισιδώρου. Η εργασία αυτή περιλαμβάνει, ως εισαγωγή, μια αναφορά περί της εξελίξεως του τέμπλου γενικώς και ακολουθεί μια κατά το δυνατόν πληρέστερη αναφορά τόσο για το σύνολο, όσο και για τα επιμέρους στοιχεία του τέμπλου της Ιεράς Μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Πάτμου. Επίσης, παρατίθεται επιλογή σχετικής βιβλιογραφίας και κατάλογος τόσο των εικόνων όσο και των πινάκων-σχεδίων με αναφορά στις πηγές αυτών και τέλος, στο γλωσσάριο, για τη διευκόλυνση των αναγνωστών, δίδονται επεξηγήσεις διαφόρων όρων που χρησιμοποιούνται στο κείμενο χωρίς την άμεση επεξήγηση τους.
Η Γεροντική Σύναξη της παλαιφάτου Μονής απεδέχθη την μικρή μας προσφορά και τα έσοδα από την έκδοση αυτή θα διατεθούν στο σύνολο τους προς ενίσχυσιν των Εργαστηρίων Συντηρήσεως Εικόνων και Χειρογράφων και του γενικού ανακαινιστικού και αναστηλωτικού έργου της Μονής.
Θερμές ευχαριστίες οφείλουμε στο Διοικητικόν Συμβούλων της Ορθοδόξου Πολιτιστικής Ενώσεως δια την ευγενή χορηγία της εκδόσεως αυτής, στον κ. Ιωάννη Βασ. Κοψαχείλη, αρχιτέκτονα μηχανικό, δια την επιμέλεια της ύλης, την σελιδοποίηση και την επιμέλεια της εκδόσεως και στον κ. Ιωάννη Σωτηρίου, συντηρητή Εργων Τέχνης της Ιεράς Μονής , δια την φωτογράφησιν.
ΒΙΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Από τον Ζήσιμο Βιρβίλλη
Αρχιμανδρίτη κ. Αντίπα
«Βίος και Ακολουθία των εν Πάτμω Διαλαμψάντων Αγίων»
Έκδοση Ι. Μονής Αγ. Ιωάννου του Θεολόγου Πάτμου.
Πρόσφατα η Εξαρχία με την Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου της Πάτμου προέβησαν σε μια αξιόλογη προσπάθεια για την παρουσίαση στο ευρύτερο κοινό, αγίων μορφών, που σε πολλούς ήσαν άγνωστες επί πολλά χρόνια. Οι μορφές αυτές είναι εικοσιτρείς περίπου άγιοι, οι οποίοι, είτε σαν μόνιμοι αστέρες είτε σαν διάττοντες, φώτισαν το νοητό και πνευματικό στερέωμα του ιερού αυτού νησιού που λέγεται Πάτμος.
Επαινούμε αυτή την προσπάθεια, η οποία οφείλεται κυρίως στην πρωτοβουλία του Καθηγουμένου της Μονής και Εξάρχου Πάτμου κ. Αντίπα και στη συμβολή σ'αυτή την πρωτοβουλία και συμπαράσταση, του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ρόδου κ. Κυρίλλου
Το αποτέλεσμα της κοινής αυτής προσπάθειας είναι η έκδοση ενός αξιόλογου πολυτελούς τόμου που περιλαμβάνει τις βιογραφίες όλων αυτών των Αγίων στη Δημοτική Ελληνική γλώσσα και την κοινή ασματική Ακολουθία τους, για λειτουργική χρήση στην κοινή επίσης εορτή τους.
Ο τίτλος του τόμου αυτού είναι καθαρά και παραδοσιακά εκκλησιαστικός και, θα λέγαμε, με την πρέπουσα για την περίπτωση μεγαλοπρέπεια
«ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΩΝ ΕΝ ΠΑΤΜΩ ΔΙΑΛΑΜΨΑΝΤΩΝ ΑΓΙΩΝ»
Το εξώφυλλο του βιβλίου κοσμείται με μία καλαίσθητη εικόνα ορισμένων από τους αγίους αυτούς, βυζαντινής τεχνοτροπίας, που φιλοτέχνησε ο γνωστός αγιογράφος Δημήτριος Βαριάς, και το κείμενο διανθίζεται με επίσης αξιόλογες εικόνες, βυζαντινές κατά την τεχνοτροπία παλαιότερες από τις «τεθησαυρισμένες» στη Μονή, αλλά και νεωτέρων αγιογράφων.
Την επιμέλεια της Παραγωγής είχε ο Εκδοτικός Οίκος ΣΤΑΜΟΥΛΗ Α.Ε., σε συνεργασία με συμπατριώτη μας φίλο της Μονής.
Οφείλουμε να ομολογήσουμε όμως ότι καλή και αξιόλογη υπήρξε αυτή η προσπάθεια και το αποτέλεσμά της, αλλά πραγματοποιειται αρκετά καθυστερημένα. Και τούτο διότι οι άγιοι αυτοί δεν είναι ούτε σημερινοί ούτε χθεσινοί, αλλά διαχρονικοί, μέσα σ' ένα διάστημα δύο χιλιάδων χρόνων, από τη χρονιά που έφθασε εδώ εξόριστος ο ’Αγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, κατά τα τέλη του πρώτου μ.Χ. αιώνα, μέχρι και πρόσφατα, στον εικοστό αιώνα, με την παρουσία εδώ του Αγίου Σάββα «του εν Καλύμνω». Έπρεπε, λοιπόν, η πρωτοβουλία αυτή να είχε αναληφθεί αρκετά ενωρίτερα, ώστε και πιστοί, Πάτμιοι ή μη, οι οποίοι δε πρόφθασαν και έφυγαν απ' αυτή τη ζωή, να είχαν πληροφορηθεί και να είχαν χαρεί για την παρουσία σε ένα τέτοιο μικρό νησί τόσων αγίων, άσχετα αν αυτοί οι άγιοι είναι ντόπιοι ή ξενόφερτοι, και να τους τιμούν και να τους εορτάζουν όπως τους αξίζει. Θα μπορούσε μέσα σ' αυτούς που δεν πρόφθασαν να ενημερωθούν και να χαρούν γι' αυτούς τους πνευματικούς «Θησαυρούς», που πλουτίζουν το νησί μας, να είμαστε κι εμείς που χαράζουμε τη στιγμή αυτή αυτές τις γραμμές.
Την έκδοση αυτή εγκρίνει και επευλογεί η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης Συνοδικώς, τον Πρόλογο ως και τις Βιογραφίες των Αγίων στην Δημοτική γράφει ο Καθηγούμενος και Πατριαρχικός Έξαρχος κ. Αντίπας και την ασματική Ακολουθία τους συνέθεσε ο πολυτάλαντος και όχι «ατάλαντος», όπως ο ίδιος θέλει ταπεινά να αποκαλείται , Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ρόδου κ. Κύριλλος.
ΠΑΤΜΙΑΚΗ ΛΟΓΙΩΣΥΝΗ
Δύο νέες εκδόσεις της Ιεράς Μονής Πάτμου, έργα του Καθηγουμένου της και Πατριαρχικού Εξάρχου Πάτμου Αρχιμανδρίτη κ. Αντίπα, ξαναφέρνουν στο προσκήνιο το ζήτημα της πατμιακής λογιωσύνης, που ανά τούς αιώνες έχει αναδείξει μεγάλες μορφές στον ευαίσθητο πνευματικά ορθόδοξο χώρο της καθ’ ημάς Ανατολής. Η πρώτη είναι η καλαίσθητη και προσεγμένη έκδοση του κειμένου της Αποκάλυψης, με εκτενή εισαγωγή και νεοελληνική μετάφραση (έκδ. 2007, σελ. 236).
Στον τόμο αυτό, που κοσμείται από ωραιότατες φωτογραφίες ορθοδόξων φορητών εικόνων και τοιχογραφιών που απεικονίζουν σκηνές από το βιβλίο της Αποκάλυψης, μετά την ευλογία της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου (σ.11) και το προοίμιο (σελ. 13) παρατίθεται εκτενής γραφή, και επιστημονικότατη συνάμα εισαγωγή του συγγραφέα (σ. 17 κ.εξ.), όπου αναφέρονται και αναλύονται ο τόπος και ο χρόνος συγγραφής, ο συγγραφέας και οι σχετικές πατερικές αναφορές, η σχέση της Αποκαλύψεως με την οικολογία, την οικονομία, την πολιτική και τον πόλεμο, αλλά και τα αναλυτικά περιεχόμενα του ιερού βιβλίου, μαζί με επίλογο και βιβλιογραφία. Ακολουθεί (σ. 102 κ.εξ.) το πρωτότυπο κείμενο μαζί με μία εξαιρετική, κυριολεκτική όπου πρέπει και ποιητική όπου χρειάζεται, νεοελληνική μετάφραση, το πληρέστερο βοήθημα για τους πιστούς που θέλουν να γνωρίσουν το τελευταίο, και κατ’ εξοχήν γριφώδες, βιβλίο της Καινής Διαθήκης.
Μ. Γ. Βαρβούνης, αναπληρωτής καθηγητής
Λαογραφίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης
Η δεύτερη έκδοση αποτελεί το νέο οδηγό της Ιεράς Μονής Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου (έκδ. 2007, σελ. 111), ένα βιβλίο καλοτυπωμένο και καλαίσθητο, που κοσμείται από πολλές και άψογης αισθητικής έγχρωμες φωτογραφίες. Μετά το σχετικό μήνυμα της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχη μας, που είναι και ο κυριάρχης επίσκοπος της ιερής νήσου Πάτμου, και τον πρόλογο του συγγραφέα και καθηγουμένου (σ. 10), η ύλη του εύχρηστου και ευσύνοπτου αυτού βιβλίου περιλαμβάνει ιστορική αναδρομή, περιηγήσεις στο καθολικό, το παρεκκλήσιο της Παναγίας, το παρεκκλήσιο του οσίου Χριστοδούλου, την τράπεζα, την βιβλιοθήκη, το σκευοφυλάκιο και τα λοιπά αξιοθέατα της Μονής, ως επίσης και στα εργαστήρια συντηρήσεως χειρογράφων και εικόνων.
Εκτενής επίσης λόγος, γεμάτος όμως από μετριοπάθεια και σεμνότητα, γίνεται και για τις σύγχρονες δράσεις της Μονής και της Πατριαρχικής Εξαρχίας Πάτμου, όπως το Κέντρο Ορθοδόξου Πολιτισμού και Πληροφόρησης (σ. 94) και το Κέντρο Μέριμνας Οικογενειακής Στήριξης (σ. 96). Τέλος, ο αναγνώστης πληροφορείται για την διοικητική διάρθρωση της Μονής, τα εκκλησιαστικά και πολιτικά προνόμια της Μονής Πάτμου και του Ηγουμένου, αλλά και καταρτίζεται πνευματικά, σχετικά με το μήνυμα του μοναχισμού στον σύγχρονο κόσμο, την ευαγγελικότητα του μοναχισμού και το περιεχόμενο μιας μέρας, από την καθημερινή ζωή των ορθοδόξων μοναχών (σ. 108).
Ο συγγραφέας, καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Πάτμου Αρχιμανδρίτης κ. Αντίπας (γεν. 1962) αποτελεί χειροτονία του Οικουμενικού Πατριάρχη μας κ.κ. Βαρθολομαίου (1988: διάκος - 1991: πρεσβύτερος). Σπούδασε στην Πατμιάδα Εκκλησιαστική Σχολή και στην Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, της οποίας αναγορεύθηκε διδάκτωρ, το 1998. Διετέλεσε καθηγητής της Πατμιάδας Σχολής, ιδρυτής του Ιερού Καθίσματος Αγίου Νεκταρίου Λουκακίων (1993 κ.εξ.), αλλά καί Γέροντας της Καλύβης των Αρχαγγέλων και του Κελλίου των Αγίων Θεοδώρων, στην Κουτλουμουσιανή σκήτη του Αγίου Παντελεήμονος, στο ’Αγιον Όρος, της οποίας διετέλεσε δικαίος. Το 2000 εξελέγη καθηγούμενος της Μονής Πάτμου και Πατριαρχικός Έξαρχος Πάτμου, ενώ έχει αναγορευθεί επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Oradea της Ρουμανίας. Έχει δε, και κατά το παρελθόν, συγγράψει και δημοσιεύσει βιβλία, μελέτες και εισηγήσεις σε συνέδρια.
Από τα παραπάνω καταλαβαίνει κανείς την σπουδαιότητα και την σημασία των εκδόσεων αυτών, τις οποίες επιμελήθηκε, με την εγνωσμένη καλαισθησία και εκδοτική πείρα της, η κα Λίτσα Χατζηφώτη. Τα δύο βιβλία, πέραν από πολύτιμο και ψυχωφελές ανάγνωσμα, αποτελούν και ουσιαστική συνέχεια της μεγάλης σειράς Πατμίων λογίων μοναχών, οι δημοσιεύσεις των οποίων έχουν πλουτίσει την βιβλιογραφία μας. Αρκεί να αναφερθεί κανείς στα ονόματα των Γερασίμου Σμυρνάκη και Χρυσοστόμου Φλωρεντή, για να αποδείξει, ενδεικτικώς, του λόγου το αληθές.
Οφείλουμε θερμές ευχαριστίες στον πανοσιολογιώτατο Καθηγούμενο της Ιεράς Μονής Πάτμου Αρχιμανδρίτη κ. Αντίπα για τα νέα αυτά έργα της πατρικής του καρδιάς και της μαχομένης διανοίας του. Με χαρά θα περιμένουμε και νέα προϊόντα της γραφίδος του.
Μ. Γ. Βαρβούνης, αναπληρωτής καθηγητής
Λαογραφίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου