ΝΑ ΑΓΑΠΗΣΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΕΛΕΓΧΟΥΣ

Κάθε φορὰ ποὺ κάποιος γνωστός μας, φίλος, συγγενής, ἀδελφός, παρατηρήσει ἕνα λάθος μας καὶ ἐλέγξει τὸν τρόπο μας, τὰ λόγια, τὴ συμπεριφορὰ καὶ τὶς ἐνέργειές μας, ἢ ἔστω μᾶς ὑποδείξει ἕναν τρόπο καλύτερης ἀντιμετωπίσεως μιᾶς καταστάσεως, μᾶς δημιουργεῖ πρόβλημα. Ναί! 

Ἡ πρώτη ἀντίδραση τῆς ψυχῆς μας συνήθως εἶναι ἀρνητική. Μιὰ δυσφορία γεννιέται μέσα μας, καὶ ἕνας μηχανισμὸς ἀμύνης καὶ ὑπερασπίσεως τοῦ ἑαυτοῦ μας ἐνεργοποιεῖται: Γιατί νὰ μοῦ τὸ πεῖ αὐτό; Γιατί νὰ μοῦ τὸ πεῖ μὲ τρόπο ἐλεγκτικό; Γιατί θέλει νὰ ἐπεμβαίνει διαρκῶς στὴ ζωή μου; Γιατί θέλει σὲ ὅλα νὰ ἔχει γνώμη; Γιατί νὰ βλέπει παντοῦ λάθη; 

 Ἕνας προβληματισμὸς πρέπει νὰ μᾶς ἀπασχολήσει σ’ αὐτὲς τὶς περιπτώσεις: Γιατί καὶ ἐγὼ νὰ ἀντιδρῶ μ’ αὐτὸ τὸν τρόπο στὶς παρεμβάσεις, στὶς παρατηρήσεις, στὶς ὑποδείξεις τῶν ἄλλων; Τί συμβαίνει μέσα μου καὶ ἀγανακτῶ σὲ κάθε ἔλεγχο τῆς ζωῆς καὶ τῆς συμπεριφορᾶς μου; Γιατί αὐθόρμητα ξεπηδᾶ ἀπὸ τὴν ψυχή μου μιὰ ἀνυποχώρητη διάθεση νὰ ὑπερασπισθῶ τὸν ἑαυτό μου καὶ τὶς πράξεις μου; Ἴσως αὐτὸ συμβαίνει διότι θεωρῶ ὅτι ὅλα τὰ κάνω σωστὰ καὶ εἶμαι αὐτὸς ποὺ πρέπει. Ἴσως πάλι διότι γνωρίζω πολὺ καλὰ ὅτι δὲν εἶμαι αὐτὸς ποὺ πρέπει, ἀλλὰ αὐτὸ δὲν θέλω νὰ τὸ ξέρουν οἱ ἄλλοι, νὰ τὸ διαπιστώνουν καὶ νὰ μοῦ τὸ λένε, ἔτσι ποὺ νὰ γίνεται φανερὸ ὄχι μόνο στὰ μάτια τους ἀλλὰ καὶ στὰ δικά μου μάτια. Προτιμῶ δηλαδὴ νὰ διατηρῶ μιὰ καλὴ εἰκόνα γιὰ τὸν ἑαυτό μου, ὄχι μόνο στοὺς ἄλλους ἀλλὰ καὶ στὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό μου. Καὶ τρέμω μὴ χαλάσει ἡ εἰκόνα αὐτή, μήπως γίνει φανερὴ ἡ ἀνεπάρκειά μου, ἡ ἀνικανότητα καὶ ἀτέλειά μου, ἡ μικρότητα καὶ ἁμαρτωλότητά μου. Κάθε παρατήρηση, κάθε ὑπόδειξη ποὺ δέχομαι, κάθε ἔλεγχος, θέτει ὑπὸ ἀμφισβήτηση τὸν ἑαυτό μου. Καὶ αὐτὸ εἶναι ὀδυνηρό. Δὲν εἶμαι αὐτὸς ποὺ θὰ ἔπρεπε ἢ ποὺ θὰ ἤθελα καὶ θὰ μποροῦσα νὰ εἶμαι. Καὶ ὅσο ὅλα τὰ ἀρνητικὰ ποὺ λένε οἱ ἄλλοι γιὰ τὸν ἑαυτό μου τὰ ἀπωθῶ, δείχνω ὅτι δὲν τολμῶ νὰ δῶ κατάματα τὴ θλιβερὴ πραγματικότητα, δὲν ἐπιθυμῶ νὰ τὴν βελτιώσω καὶ προτιμῶ νὰ ζῶ μὲ ψέματα καὶ αὐταπάτες – δηλαδὴ νὰ κοροϊδεύω ὄχι μόνο τοὺς ἄλλους ἀλλὰ καὶ τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό μου. Ἀλλὰ αὐτὸ δὲν εἶναι ἀφροσύνη; «Ὁδοὶ ἀφρόνων ὀρθαὶ ἐνώπιον αὐτῶν, εἰσακούει δὲ συμβουλίας σοφός», γράφει ὁ βασιλιὰς Σολομὼν στὸ βιβλίο τῶν Παροιμιῶν (ιβ΄ [12] 15). Οἱ δρόμοι ποὺ βαδίζουν οἱ ἄφρονες, φαίνονται σ’ αὐτοὺς λόγῳ τοῦ σκοτισμοῦ τους ὀρθοὶ καὶ ἀσφαλεῖς. Ἀντίθετα, ὁ φρόνιμος καὶ συνετὸς ἄνθρωπος, ἐπειδὴ εἶναι ταπεινός, δὲν ἔχει ἐμπιστοσύνη στὴν κρίση του καὶ γι’ αὐτὸ προσέχει τὶς συμβουλὲς τῶν ἄλλων. Ὁ φρόνιμος καὶ συνετὸς ἄνθρωπος, ποὺ ἡ Ἁγία Γραφὴ τὸν ὀνομάζει σοφό, αὐτὸ ποὺ καταλαβαίνει πιὸ καλὰ ἀπὸ ὅλα εἶναι ὅτι δὲν τὰ καταλαβαίνει καλὰ ὅλα. Εἶμαι ἄνθρωπος, λέει. Ἄνθρωπος, ποὺ ὁ Θεὸς μὲ προίκισε μὲ τὸ λογικό, γιὰ νὰ σκέπτομαι, νὰ ἀντιλαμβάνομαι τὸν κόσμο ποὺ μὲ περιβάλλει, νὰ καταλαβαίνω τὸν ἑαυτό μου, νὰ συλλογίζομαι καὶ νὰ φθάνω στὸν Θεό. Αὐτὸ εἶναι τό μεγαλεῖο μου, τὸ γνώρισμα ποὺ μὲ ξεχωρίζει καὶ μὲ τοποθετεῖ ὑπεράνω τοῦ λοιποῦ ὑλικοῦ κόσμου. Τὸ λογικό μου ὅμως μὲ βοηθεῖ νὰ καταλάβω ὅτι οἱ ὑπέροχες δυνατότητές μου δὲν εἶναι ἀπεριόριστες. Εἶμαι ἄνθρωπος μικρὸς καὶ πεπερασμένος, ἀδύνατος καὶ συχνὰ τυφλὸς μπροστὰ στὴν πραγματικότητα ποὺ μὲ περιβάλλει. Οὔτε τὸν γύρω μου κόσμο μπορῶ τελείως νὰ καταλάβω καὶ ἀντιληφθῶ, οὔτε τὸν μέσα μου κόσμο σαφῶς νὰ γνωρίσω. Τὰ δύο μάτια μου δὲν ἀρκοῦν γιὰ νὰ δῶ καὶ νὰ καταλάβω ποῦ βρίσκομαι, ποιὸς εἶμαι, πῶς βαδίζω καὶ τί μπορῶ. Ὁπωσδήποτε χρειάζομαι βοήθεια, χρειάζομαι καὶ τὰ μάτια τῶν ἄλλων. Ἐκτὸς ἀπὸ τὸν φωτισμὸ τοῦ Θεοῦ, τὸν ὁποῖο πάντοτε ζητῶ, ἔχω ἀνάγκη τὴ γνώμη, τὴ συμβουλή, τὴν παρατήρηση καὶ τὸν ἔλεγχο τῶν ἀδελφῶν μου. «Ὃς ἀπωθεῖται παιδείαν, μισεῖ ἑαυτόν, ὁ δὲ τηρῶν ἐλέγχους ἀγαπᾷ ψυχὴν αὐτοῦ», λέει ὁ σοφὸς Παροιμιαστής (ιε΄ 32). Ὅποιος διώχνει μακριά του τὴν παιδαγωγία τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ, μισεῖ τὸν ἑαυτό του. Ἐνῶ ἐκεῖνος ποὺ ἐφαρμόζει τοὺς ἐλέγχους ποὺ εἶναι σύμφωνοι μὲ τὸ θεῖο θέλημα, ἀγαπᾶ τὴν ψυχή του καὶ θὰ τὴν σώσει. 

 Ἂν ὁ μεγάλος Ἀπόστολος, ὁ φλογερὸς Πέτρος, εἶχε δεχθεῖ τὶς προειδοποιήσεις τοῦ Χριστοῦ, δὲν θὰ ἔπεφτε σ’ ἐκείνη τὴ φοβερὴ ἄρνηση ποὺ τὸν ἔθεσε σὲ ἔσχατο κίνδυνο καὶ τὸν ἔκανε κατόπιν νὰ κλαίει πικρά. 

 Αὐτὸς ποὺ ἀρνεῖται νὰ δεχθεῖ ὑποδείξεις, παρατηρήσεις καὶ ἐλέγχους, φαίνεται πὼς ὑπερασπίζεται τὸν ἑαυτό του, στὴν οὐσία ὅμως ὑπερασπίζεται τὸ ψεύτικο εἴδωλό του καὶ καταστρέφει τὸν ἑαυτό του· δὲν τὸν ἀγαπᾶ ἀληθινά, ἀλλὰ στὴν πραγματικότητα «μισεῖ ἑαυτόν». 

 Ἀγαπᾶ τὸν ἑαυτό του καὶ τὸν ὠφελεῖ πραγματικὰ ὅποιος δέχεται τοὺς ἐλέγχους, οἱ ὁποῖοι τὸν βοηθοῦν νὰ διορθώνει τὸν χαρακτήρα του καὶ νὰ φροντίζει σωστὰ τὴν πορεία τῆς ψυχῆς του. 

 Αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος ὄχι μόνο δέχεται ἐκείνους ποὺ τὸν ἐλέγχουν, ἀλλὰ καὶ τοὺς εὐγνωμονεῖ γιὰ τὴ βοήθειά τους, τοὺς ἀγαπᾶ καὶ τοὺς θεωρεῖ εὐεργέτες του. Καὶ πρόθυμα δέχεται νὰ ἀκούσει καὶ ἐπιπλέον παρατηρήσεις, ἐλέγχους καὶ συμβουλές. Γι’ αὐτὸ ὁ σοφὸς Σολομὼν συμβουλεύει: «Μὴ ἔλεγχε κακούς, ἵνα μὴ μισήσωσί σε· ἔλεγχε σοφόν, καὶ ἀγαπήσει σε. δίδου σοφῷ ἀφορμήν, καὶ σοφώτερος ἔσται· γνώριζε δικαίῳ, καὶ προσθήσει τοῦ δέχεσθαι» (Παρ. θ΄ 8-9). Μὴ ἐλέγχεις τοὺς κακοὺς γιὰ νὰ μὴ σὲ μισήσουν· ἔλεγχε τὸν συνετὸ ἄνθρωπο, καὶ θὰ σὲ ἀγαπήσει. Δίνε στὸν σοφὸ ἀφορμὴ διορθώσεως, καὶ θὰ γίνει σοφότερος καὶ τελειότερος· γνώριζε στὸν ἐνάρετο τὶς ἐλλείψεις τοῦ χαρακτήρα του καὶ θὰ ἐξακολουθήσει καὶ στὸ μέλλον νὰ δέχεται τὶς ὑποδείξεις καὶ συμβουλές σου. Αὐτὸς εἶναι ὁ σωτήριος δρόμος στὴ ζωή.ΟΣΩΤΗΡ2185