«ΕΝΑ ΤΕΛΟΣ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΑΡΧΗ ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΡΧΗ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΤΕΛΟΣ»

                                                  
π. Φιλιππου Μπεναζη  Ι.Ν. ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΔΡΑΜΑΣ

Πολλές φορές διά τῆς ἀναγνώσεως τοῦ Θείου λόγου λαμβάνουμε τό μήνυμα πώς Θεός καί πλούτος εἶναι μιά δύσκολη σχέση. Εἶναι δύσκολη ὄχι γιά τό Θεό, οὔτε γιά τόν πλοῦτο, ἀλλά γιά τόν ἄνθρωπο πού μπορεῖ νά εἶναι πλούσιος καί καλεῖται νά ἱσοροπήσει σωτήρια για αὐτόν. Ὁ Θεός σίγουρα δέ ἔχει ἀνάγκη ἀπό τόν πλούτο. Ὁ πλούτος πάλι εἶναι μία κατάσταση πού ὑποστασιάζεται ἀνάλογα μέ αὐτόν πού τόν ἔχει. Ὁ δημιουργός ἄνθρωπος, εἶναι αὐτός πού τοῦ δίνει ὕπαρξη ἤ τόν κάνει νά μή φαίνεται καθόλου. Ὁ πλούτος εἶναι ἕνα ἀγαθό πού μπορεῖ νά γίνει ζωή ἀλλά καί θάνατος γι αὐτόν πού τόν ἔχει. «Δέν θά ἔχει ἄδικο κανείς, ἄν ἀποκαλέσει τόν πλούτο ἀχάριστο ὑπηρέτη, ὑπηρέτη αἰμοβόρο καί δολοφόνο, ὁ ὁποίος σάν ἀμοιβή ἀνταποδίδει στόν κύριό του τή σφαγή». (Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος).

Κάπως ἔτσι συνέβει καί μέ τόν πλούσιο τῆς σημερινῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς. Ἡ ὁποία εἶναι γνωστή καί ὡς τοῦ «ἄφρονος πλουσίου». Ὁ ὁποίος, ὅπως καί ὁ πλούσιος τῆς περασμένης Κυριακῆς, τῆς παραβολῆς τοῦ πλουσίου καί φτωχοῦ Λαζάρου, δέν ἔχει ὄνομα. Ὄχι μόνο δέν ἔχει ὄνομα, ἀλλά κατονομάζεται καί ἀπό τό Χριστό ὡς ἄφρων! Τό ὄνομα πού τοῦ δίνεται εἶναι αὐτό τοῦ ἄφρονος, τοῦ ἄμυαλου δηλαδή. Μά θά σκεφτεῖ κάποιος. Εἶναι δυνατόν νά εἶναι κάποιος ἄμυαλος καί νά εἶναι πλούσιος; Εἶναι;

Ὅπως λοιπόν μᾶς διηγεῖται τό ἱερό κείμενο κάποιου ἀνθρώπου τά χωράφια ἔδωσαν πάρα πολλή παραγωγή. Τόση πού δέν ἤξερε πού νά τή βάλει. Ἡ λύση πού βρῆκε ἦταν τό νά γκρεμίσει τίς ἀποθῆκες του, νά κάνει μεγαλύτερες ὥστε νά χωρέσουν τά ἀγαθά του καί μετά νά ζήσει μιά ζωή τρώγοντας καί πίνοντας. Ὅμως προτοῦ νά τά ἀπολαύσει ὅλα αὐτά ἔλαβε τήν πληροφορία ἀπό τό Θεό, πιθανόν στόν ὕπνο του, ὅτι «...ἀπόψε θά πεθάνεις. Ὅλα αὐτά πού ἐτοίμασες, ποιός θά τά πάρει καί ποιός θά τά ἀπολαύσει;»

Πρόβλημα λοιπόν ὁ πλούτος; Ὅπως ξέρουμε δέν εἶναι πρόβλημα. Δέν εἶναι κακό νά εἶσαι πλούσιος. Κακός καί πρόβλημα μπορεῖ νά γίνει ἄν δέν τό χρησιμοποιήσεις σωστά. «Τά χρήματα λέγονται χρήματα, γιά νά τά χρησιμοποιοῦμε ὅπου πρέπει, ὄχι διά νά τά φυλάττουμε, διότι αὐτό πλέον δέν εἶναι ἀπόκτησις χρημάτων ἀπό ἐμᾶς, ἀλλά ὑποδούλωσίς μας σ’αὐτά». (Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος). Τό πρόβλημα τελικά δέν εἶναι ἡ χρήση ἀλλά ἡ κατάχρηση.

Ἡ κατάχρηση ἡ ὁποία δημιουργεῖται ἀπό ἕνα θανάσιμο πάθος πού μπορεῖ νά δημιουργηθεῖ στόν ἄνθρωπο, αὐτό τῆς πλεονεξίας. Μποροῦμε λοιπόν νά καταλάβουμε πώς ἡ πλεονεξία μπορεῖ νά γίνει συνώνυμο τοῦ πλούτου. Λέμε πώς μπορεῖ νά γίνει συνώνυμο γιατί ὁ πλούτος δέν δημιουργεῖται ἀποκλειστικά ἀπό τήν πλεονεξία. Δημιουργεῖται ἀπό αὐτήν. Μπορεῖ ὅμως νά δημιουργηθεῖ καί ἀπό τήν ἐργατικότητα, τήν εὐστροφία, γενικά τή δημιουργικότητα πού ἀρχικά εἶναι χάρισμα σέ κάποιον ἄνθρωπο. Κάποιος ἄξιος καί προκομμένος ὅπως λέμε, μπορεῖ νά ἀποκτήσει πλούτο.

Τό θέμα εἶναι πῶς θά τό διαχειριστεῖ. Τί νόημα καί τί ἀξία θά τού δώσει στή ζωή του. Ἐκεῖ εἶναι τό κρίσιμο σημεῖο. Ἐκεῖ μπορεῖ ἀπό εὐλογία νά τοῦ γίνει κατάρα. Ἀπό ζωή νά τοῦ γίνει τελικά θάνατος, ὅπως σημειώνει ὁ ἱερός Χρυσόστομος. Ἄν τελικά ταυτίσει τήν ὕπαρξή του μέ ὅ,τι ἔχει ἀποκτήσει. Ἀκόμη χειρότερα, ἄν δημιουργηθεῖ μέσα του τό πάθος τῆς πλεονεξίας. Εἶναι ἐκεῖ ἀκριβῶς τό κρίσιμο σημείο πού τό χάρισμα γίνεται κατάρα. Ἡ ἐξυπνάδα γίνεται κουταμάρα, «ἄφρων». Ἡ ζωή γίνεται προϋπόθεση αἰωνίου θανάτου. Τό φῶς γίνεται σκοτάδι!

Γίνεται σκοτάδι, γιατί χωρίς νά τό καταλάβει ὁ ἄνθρωπος, ἔχει ἀρχίσει παρτίδες μέ τόν ἄρχοντα τοῦ σκότους, τόν πονηρό. Ὁ ὁποίος ἔχει τήν τέχνη νά πιάνει τό ἔξυπνο πουλί, ἐν προκειμένῳ ἄνθρωπο, ἀπό τή μύτη! Παραμονεύει. Βλέπει τήν κατάλληλη ὥρα, πλησιάζει τόν ἄνθρωπο καί ἀρχίζει νά τοῦ βάζει σκέψεις καί λογισμούς γιά αὐτό πού εἶναι, γιά αὐτά πού ἔχει. Τόν παρακινεῖ νά γίνει ἀνικανοποίητος, ἄπληστος, ἀχόρταγος καί φοβισμένος γιά αὐτόν καί τόν πλούτο του. Εἶναι ἡ ὥρα πού κάνει τόν ἄνθρωπο στήν πραγματικότητα νά ἀπομονωθεῖ καί νά ξεχάσει καί Θεό καί κόσμο καί ὅτι τά σάβανα δέν ἔχουν τσέπες.

Σάν νά ἔχει ρίξει ἕνα μεγάλο σεντόνι πάνω στόν ἄνθρωπο, μέ ἀποτέλεσμα αὐτός νά χάσει τά πάντα γύρω του καί νά μή βλέπει στήν πραγματικότητα οὔτε τόν ἐαυτό του, παρά μόνο τόν πλούτο! Αὐτό εἶναι τό θανατηφόρο ἀγκάλιασμα τοῦ διαβόλου, τό ὁποίο εἶναι προϊόν τῆς διδασκαλίας του, τοῦ πνεύματος του.

Κατά τήν κατήχηση πού εἶναι ἡ προετοιμασία γιά τό ἅγιο Βάπτισμα καί ἡ ὁποία γίνεται στήν εἴσοδο τοῦ ναοῦ, ὁ ἱερέας διαβάζει κάποιες εὐχές. Αὐτές εἶναι μιά πνευματική προεργασία, γιά νά ἀξιωθεῖ ὁ ἄνθρωπος «τῆς μεγάλης ταύτης χάριτος τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος», σημειώνεται στήν καταληκτήρια εὔχή τῆς κατηχήσεως. Στήν πέμπτη λοιπόν εὐχή, ὁ ἱερέας παρακαλεῖ τό Θεό νά βγάλει ἀπό τόν ἄνθρωπο κάθε πονηρό καί ἀκάθαρτο πνεῦμα πού κρύβεται στήν καρδιά του. Μετά τά κατονομάζει: «...Πνεῦμα πλάνης, πνεῦμα πονηρίας, πνεῦμα εἰδωλολατρείας καί πάσης πλεονεξίας· πνεῦμα ψεύδους καί πάσης ἀκαθαρσίας, τῆς ἐνεργουμένης κατά τήν διδασκαλίαν τοῦ διαβόλου.»

Τό πρόβλημα τελικά καταλαβαίνουμε πώς δέν εἶναι ὁ πλούτος καί ὁποιαδήποτε περιουσία μπορεῖ νά ἀποκτήσει ὁ ἄνθρωπος, ἀλλά τό πάθος τῆς πλεονεξίας, τό ὁποίο ἀκροθιγῶς θίξαμε ποιό πάνω. Καί τό πάθος αὐτό δέν δημιουργεῖται, δέν ὑπάρχει, δέν ἀφορᾶ μόνο τούς ἔχοντες καί κατέχοντες χρήματα καί ὅποιες περιουσίες. Ἀφορᾶ κάθε ἄνθρωπο, γιατί τό πάθος αὐτό δέν εἶναι ἀποκλειστικότητα τοῦ πλούτου καί ὁ πονηρός δέν δουλεύει μόνο μέ τούς πλουσίους, ἀλλά μέ ὅλους τούς ἀνθρώπους.

Ὅπως λέει ἡ ἵδια ἡ λέξη πού κατονομάζει τό πάθος, πλεονεξία εἶναι ἡ «ἔξις τοῦ πλέων», δηλαδή ἡ συνήθεια τοῦ παραπάνω, δηλαδή τό ἀνικανοποίητο αἴσθημα καί συναίσθημα. Τό ὁποίο μπορεῖ νά εἶναι στό λόγο (πολυλογία), στό φαγητό (λαιμαργία), στό πιοτό (ἀλκοολισμός), στό ντύσιμο καί τόν καλλωπισμό (αὐταρέσκεια καί φιλαυτία) καί σέ ἕνα σωρό ἄλλες καταστάσεις πού δημιουργοῦνται ἀπό τήν ἱδιοπροσωπία καί τό χαρακτῆρα τοῦ καθενός.

Ἐπίσης πλεονέκτης μπορεῖ νά εἶναι ὁ ὁποιοσδήποτε, πλούσιος ἀλλά καί ἕνας φτωχός. Γιατί ἡ πλεονεξία εἶναι πάθος καί τά πάθη ὑπάρχουν σέ ὅλους! Γιατί ὁ πονηρός μᾶς θέλει ὅλους στήν κόλαση, ὄχι μόνο τούς πλούσιους.

Ἡ πλεονεξία λοιπόν εἶναι αὐτή πούν καταστρέφει τόν ἄνθρωπο. Αὐτή πού τόν κάνει νά χάσει ἀπό τόν ὀρίζοντά του καί Θεό καί ἄνθρωπο. Εἶναι αὐτή τελικά πού καταφέρνει νά κάνει τήν ἀρχή, τή δημιουργικότητα καί προκοπή τοῦ ἀνθρώπου, τέλος καί πορεία πρός τόν αἰώνιο θάνατο. Εἶναι αὐτή πού μέ τό τέλος τῆς ἐπίγειας ζωῆς ἀνοίγει τῆν πόρτα καί τήν ἀρχή τῆς κολάσεως.