ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΠΑΥΛΟΣ ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ (1912-1999)

ΑΝΤΙ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΥ 22 -6-1999

ΑΡΧΙΜ. ΑΝΤΙΠΑ ΝΙΚΗΤΑΡΑ

ΔΡ. ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ .

Κύλησαν 23 χρόνια ἀπό τήν Ἐκδημία τοῦ μακαριστοῦ Γέροντα Παυλου καί ἠ παρουσία του συνεχίζει νά ἀντανακλᾶ καί νά μετουσιώνει τό παρόν .

Ὁ πολιός Γέροντας Παῦλος Νικηταρᾶς μέ τήν λαμπρή καί φωτοειδῆ σωματική παρουσία ,ὁ καταγόμενος ἀπό τό ἠρωϊκόν γένος τοῦ ‘21 τοῦ Πολεμάρχου Νικηταρᾶ , ὁ θεματοφύλακας τῆς ἱερᾶς παρακαταθήκης τῆς Νήσου Πάτμου, ὁ συνεχιστής τοῦ Ἔργου τῆς Ἐξωτερικῆς καί Ἐσωτερικῆς Ἱεραποστολῆς, ,ὁ κατά κόσμον Γεώργιος Νικηταρᾶς, ἐγεννήθη στήν Πάτμο, τήν 14η Ὀκτωβρίου τοῦ ἔτους 1912.

Οἱ ἁπλοί καί ταπεινοί γονεῖς του Νικήτας καί Χρυσή ,ὁμόζυγοι καί πολύτεκνοι Πάτμιοι βιοπαλαιστές τοῦ μετέδωσαν Παιδεία καί Νουθεσία Κυρίου.

Ὁ Γέροντας , τό τρίτο κατά σειρά παιδί τους ἔμεινε ὀρφανός ἀπό πολύ μικρός ἀπό πατέρα καί ἀνέλαβε τήν φροντίδα καί τήν ἐπιστασία τῶν κατά σάρκα ἀδελφῶν του: Οὐρανίας, Μαριγώς Σοφίας ,Βασιλείου, Αἰκατερίνης, Νικολάου καί Θεολογίας.

Τήν ἐγκύκλια καί βασική του ἐκπαίδευση τήν ἔλαβε στήν Πατμιάδα του Γένους σχολή, στό κόσμημα αὐτό τῆς Ἐλληνικῆς Παιδείας ἀκολουθώντας τό παράδειγμα ἀρκετῶν παιδιῶν τῆς Νήσου πού διψοῦσαν γιά ἀνώτερη μόρφωση. Στήν τρυφερή ἡλικία τῶν ἑπτά ετων ἀκολουθεῖ τήν μεγάλη μορφή τῆς Πάτμου, τόν Ὅσιο Γέροντα Ἀμφιλόχιο Μακρῆ καί ὑποτάσσεται πλήρως στήν πνευματική του καθοδήγηση.

Ὁ πόθος του γιά μόρφωση εἶναι ἰσχυρός. Τελειώνει τό ἐξατάξιο Γυμνάσιο ,τό Νικηφόρειο τῆς Καλύμνου καί μέσω τῆς Σάμου, περνάει στήν Ἑλλάδα, λόγω τῆς Ἰταλοκρατίας καί εἰσάγεται ἐπιτυχῶς στήν Θεολογική σχολή τοῦ Πανεπιστημίου  Ἀθηνῶν.

Στήν Ἀθήνα ζεῖ ἔξι μῆνες καί ἐπιστρέφει στήν Πάτμο ἐκτάκτως λόγῳ τῆς ἀσθένειας τῆς μητρός του Χρυσῆς ἡ ὁποῖα μόλις τόν ἀντίκρυσε ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ.

Ὁ Γέροντας γιά νά συμβάλει οἰκονομικά στά ἔξοδα τῆς οἰκογένειάς του σέ ἡλικία 18 ἐτῶν ἐργαζόταν στήν Ἱερά Μονή τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου ὡς γραμματέας.

Παράλληλα ταξίδευε στήν Αθήνα γιά τά μαθήματα τῆς Σχολῆς του.

Στίς 29 Ιουνίου 1937 ὅταν Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Ἰωάννου Θεολόγου Πάτμου ἀναλαμβάνει ὁ Ἄγιος Γέροντας Ἀμφιλόχιος,ἐκάρη μοναχός.

Ἦταν ἡ ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τῶν Πρωτοαποστόλων καί Κορυφαίων Πέτρου καί Παύλου. Τότε λαμβάνει τό ὄνομα Παῦλος καί τότε σφραγίζεται μέ τήν σφραγίδα ἐσωτερικῆς καί ἐξωτερικῆς ἱεραποστολικῆς Διακονίας .

Τήν περίοδο τῆς ἰταλοκρατίας θά ἀναβιώσει τό κρυφό σχολειό κάνοντας τήν οἰκία του σχολεῖο, ὅπου ὅλα τά παιδιά τῆς Πάτμου συνέρρεαν γιά νά διδαχθοῦν τήν ἑλληνική γλώσσα. Κατά τή φοίτησή του στήν Θεολογική Σχολή Ἀθηνῶν διακονεῖ ὡς Ἐφημέριος τήν ἐκκλησία τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν, τόν ἱερό ναό Ἁγίου Γεωργίου Νέας Ἰωνίας καί ἀκολούθως τόν ἱερό ναό Ἁγίας Εὐφημίας Νέας Χαλκηδόνος.

Γιά τήν Διακονία του ἔτυχε τῆς ἰδιαίτερης  ἀγάπης τοῦ τότε Ἀρχιεπισκόπου Μακαριστοῦ κυροῦ Σπυρίδωνος Βλάχου ὁ ὁποῖος τόν προόριζε γιά τό ἀξίωμα τοῦ Μητροπολίτου. Δέν δέχεται τό ἀξίωμα . Ἐπιστρέφει στήν Πάτμο γιά νά διακονήσει τό Ἔργο τοῦ Ἁγίου Ἀμφιλοχίου. Τό 1950 πῆρε τό πτυχίο τῆς Θεολογίας.

Τό 1952 ἐπιστρέφει στήν Πάτμο μόνιμα καί παραμένει στό Μοναστήρι τῆς μετανοίας του.

Τό 1962 θά ἐκλεγεῖ Καθηγούμενος και Πατριαρχικός Ἔξαρχος Πάτμου γιά μία διετία. Προηγουμένως είχε προχειριστεί σέ Ἀρχιμανδρίτη καί ἀκολούθως είχε διακονήσει τό Ἱερόν Σπήλαιον τῆς Ἀποκαλύψεως γιά περίπου δώδεκα συναπτά ἔτη.

Συγχρόνως εἶναι Προϊστάμενος καθηγητής στήν Πατμιάδα Σχολή, ἐνῶ ἡ ἀρραγής καί στενή σχέση καί συνεργασία μέ τό Γέροντά του εἶναι ἀξιοθαύμαστη.

Ἕνα πνευματικό ὅραμα καί ὄνειρο ζωῆς τοῦ Μακαριστοῦ Γέροντα Παύλου ἦταν ἡ ἵδρυση ἑνός ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου πρός τιμήν τοῦ Ἁγίου πού εὐλαβεῖτο. ὁ πνευματικός πατέρας ὀ Ἄγιος Ἀμφιλόχιος .

Έτσι κατόπιν παραχωρήσεως τοῦ πατρικοῦ μοι κτήματος στήν περιοχή Σάψιλα τῆς Πάτμου ἱδρύεται τό Ἱερόν Ἡσυχαστήριον τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου Λουκακίων Πάτμου . Στό ἰερό αὐτό Διακόνημα ἔχω τήν πνευματική καί ὑλική φροντίδα καί ἐπιστασία .

Τό καλοκαίρι τοῦ 1968 μετέβει στήν Κένυα, Οὐγκάντα καί Τανζανία γιἀ να συνδράμει τό κλιμάκιο τῆς Ὀρθοδόξου Ἀποστολῆς κατόπιν προσκλήσεως τοῦ ἀειμνήστου Γέροντος Ἀρχμ. Χρυσοστόμου Παπασαραντοπούλου.

Ἐκεῖ θά γνωρίσει καί μιά μεγάλη μορφή τῆς Ὀρθοδόξου Ἱεραποστολῆς τήν Γερόντισα Γαβριηλία Παπαγιάννη τήν ὁποῖα καί θα χαρακτηρίσει ως μία μεγάλη ἱεραπόστολο.

Μαζί θά τρέξουν στίς φυλακές , τά νοσοκομεῖα, στόν ἄρρωστο καί στόν πονεμένο , στόν πεπτωκότα καί στόν ἀδύναμο .

Παράλληλα ὀ Γέροντας θα ἐπιδοθεῖ στήν ἄοκνη καί διαρκή ἄσκηση τοῦ ἱεροῦ Μυστηρίου τῆς Ἐξομολογήσεως ἀκολουθώντας τά βήματα τοῦ πνευματικοῦ του Πατέρα ,Ἀγίου Ἀμφιλοχίου πατώντας πάνω στά χνάρια τῆς δικῆς του Ποιμαντικῆς ἀλλά καί διευρύνοντάς την: Πάτμος, Λέρος, Κάλυμνος, Κρήτη, Ἀθήνα, Θεσσαλονίκη, Κύπρος, Καναδᾶς καί Η.Π.Α.

Ὁ ἴδιος ἔλεγε: « Ὁ Γέροντας μου εἶχε ἐπιδοθεῖ εξ΄ὁλοκλήρου στήν Ἐξομολόγηση. Ὁ ἴδιος μοῦ εὐλογεῖ τά δίχτυα καί πιάνω σαράντα ὀκάδες μπαρμπούνια μέ τήν εὐλογία του (κυριολεκτικά και μεταφορικά). Γιά τό Γέροντα κάθε πρόβλημα λυνόταν μόνο μέ τήν καθαρή καί ἁγνή ἐξομολόγηση.

Ὁ ἴδιος εἶχε τό χάρισμα νά διαβάζει κάθε ψυχή πλανεμένη.

Ὁλη του ἡ ζωή ἦταν μία καιομένη λαμπάδα στό ἱερό μυστήριο της Εξομολογησεως, κανείς δέν μπορεί νά ὑπολογίσει σέ ἀκριβή ἀριθμό ὅλα τά πνευματικά του παιδιά.

Ὅπου καί νά βρισκόταν τελοῦσε τό ἰερόν Μυστήριον τῆς Ἐξομολογήσεως. Λάβαινε ἀπ΄ ὅλες τίς ἐκκλησιαστικές περιφέρειες ἄμεση ἄδεια γιά νά ἐξομολογεῖ.

Ὡς πνευματικός πατέρας εἶχε τήν ἐπιστασία καί φροντίδα σέ ἄπειρες γυναικεῖες Μονές.

Ὁ Γέροντας ἀγάπησε πολύ τήν Πάτμο, ἀγάπησε ὄμως πολύ καί βαθιά καί τήν Κάλυμνο, καί τόν ἀγάπησε ἡ Κάλυμνος.

Τήν ὥρα τῆς ἱερῆς του ἐκδημίας εἰς Κύριον , σέ μιά ἄκρως συγκινητική στιγμή , τριακόσιοι Καλύμνιοι ταξίδευαν μέ τά μικρά τους πλοῖα γιά νά βρεθοῦν κοντά του. Νά δοῦν τόν ἀγαπημένο τους Πατέρα γιά τελευταία φορά.

Ὁ Γέροντας Παῦλος ,ὅμως , ἀγάπησε καί ὅλη τήν Κρήτη, τήν Ἱερά Μονή Παναγίας Καλυβιανῆς Μεσσαρᾶς Ἠρακλείου πού τη στερέωσε μέ τό πολυποίκιλο Ἔργο του , τά Χανιά, τά ἱδρύματα τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου καί μέ κάθε ἀφορμή καί εὐκαιρία ἔτρεχε γιά νά βοηθήσει ὡς ἐσωτερικός ἱεραπόστολος τά ἁγιασμένα αὐτά μέρη.

Ἔζησα σιμά στόν Γέροντα περίπου τριάντα χρόνια.

Ἐξ΄αὐτῶν ἔνδεκα χρόνια ( 1986-1997) παρακολουθοῦσα νυχθημερόν τή βιοτή του. Ἐλάχιστοι Πάτμιοι, οὔτε κἄν οἱ πιό κοντινοί του συγγενεῖς κατάλαβαν τήν δύναμη, τόν ἀγῶνα, τά χαρίσματα, τήν ταπείνωση καί τό πνευματικό ὕψος τοῦ ἀγωνιστῆ Γέροντος.

Τό 1981 σέ ἡλικία 67 ἐτῶν συνταξιοδοτήθηκε, ἀπό τήν θέση του ὡς καθηγητοῦ Μέσης Ἐκπαιδεύσεως, καί τότε μοῦ εἶπε χαρακτηριστικά: «τώρα ἀρχίζει ὁ ἀγώνας». Καί ὄντως, ἀπό τότε ἔγινε ὁ ἀετός ὁ ἀκούραστος στίς θυσίες καί στούς πνευματικούς κόπους. Ὁ ὑψιπέτης ἀετός.

Τότε ὁ Γέροντας μεταμορφώθηκε σέ μία πηγή ζέουσας ἀγάπης, πατρικῆς στοργῆς καί ἀσκητικῆς αὐστηρότητος. Διεφύλαττε ὅμως τόν θησαυρόν κεκρυμμένον, τήν αξία τοῦ ὁποῖου μποροῦσε ν΄ἀνακαλύψει μόνο κάποιος ποῦ ἀγαποῦσε ἀληθινά τόν Κύριο της (στόν Γέροντα Παῦλο ).

Ἄς εἰσοδεύσωμεν ὅμως μέ κατάνυξη καί δέος στά χαρίσματα πού οἰκονόμησε τό Ἅγιον Πνεῦμα στόν Γέροντα Παῦλο.

Κατ΄ ἀρχάς ἠταν ἄκρως φιλακόλουθος μήν παραλείποντας ποτέ στήν ζωή του τόν Ὄρθρο, τόν Ἐσπερινό ἤ τό Ἀπόδειπνο.

Στό Ἱερό Σπήλαιο τῆς Ἀποκαλύψεως ἰδιαιτέρως ἀπολάμβανε ὅλες τίς Ἀκολουθίες. Εἶναι χαρακτηριστικό καί ἀξίζει νά μνημονευθεῖ ἐδῶ ὅτι ὁ Γέροντας τελοῦσε ἐπί δύο συνεχῆ ἔτη καθημερινῶς δύο Ὄρθρους: ἕναν στίς 5:30 τό πρωΐ καί τον δεύτερο ἀμέσως μετά στίς 7:00 στήν Πατμιάδα σχολή.

Θυμᾶμαι ὅτι πολλές φορές ὅταν τόν συνόδευα, μαθητής τότε, στά ταξίδια του, τελούσαμε ἐκ μνήμης καί χαμηλοφώνως ὄλες τίς ἀκολουθίες ὅπου ἐβρισκόμασταν: στά πλοῖα, στά ἀεροπλάνα, στά λεωφορεῖα, ἀκόμη καί στήν βάρκα ὅταν πηγαίναμε γιά  ψάρεμα!

Κατά τήν τέλεση τῶν ἀκολουθιῶν ἦταν πάντοτε τυπικός , φορώντας τό ράσο καί τό Καλυμμαύχι του! Ποτέ στήν Θεῖα Λειτουργία δέν μιλοῦσε δυνατά ἀλλά πάντοτε ἦταν προσεχτικός καί ἱεροπρεπής.

Τό λειτουργικό του μεγαλεῖο καί τό ὕψος τῆς πνευματικότητας του ἀποκαλυπτόταν κατά τήν ἐν γενει προετοιμασία του γιά τήν τέλεση τῆς Θείας Εὐχαριστίας.

Ὁ Γέροντας ἀνεγίγνωσκε πάντα ὅλες τίς εὐχές τῆς Θείας Μεταληψεως μόνος του καί ἄς λειτουργοῦσε καθημερινά.

Ἔπρεπε νά πλυθεῖ, νά ἀλλάξει τά ἐνδύματά του καί νά προετοιμαστει καί σωματικά .Ὅλη αὐτή ἡ προετοιμασία ἦταν εὐλογία καί χαρά γιά τόν Γέροντα Παῦλο.

Αὐτή δέν ἦταν καθαριότητα ἀνθρωποκεντρική ἀλλά χριστιανοκεντρική.

Ἦταν μιά παράδοση πού παρέλαβε καί αὐτός ἀπό τόν Ἅγιο Γέροντά του, Ἀμφιλόχιο Μακρῆ καί τήν συνέχισε μέχρι τήν ἰερά ἐκδημία του.

Ποτέ δέν ἄλλαξε τό ὡράριο τῶν Ἀκολουθιῶν οὔτε τήν Τυπική Διάταξη. Ἠ Θεία Εὐχαριστία ἦταν τό κέντρο τῆς ζωῆς του.

Διηγεῖτο ὁ ἴδιος ὅτι τοῦ εἶχε πεῖ ὁ Γέροντας Ἀμφιλόχιος:«ἄν σᾶς συμβεῖ κάποτε μετά τόν καθαγιασμό τῶν τιμίων δώρων νά χαθεῖ  κάποια μερίδα ἀπό τόν Ἅγιο Ἄρτο νά μήν φοβεῖσθε: Ἀγγελος Κυρίου τήν παρέλαβε γιά νά κοινωνήσει κάποιον Ἀσκητή».

Ὁ Γέροντας ἔτρεφε σεβασμό πρός κάθε ἄνθρωπο. Ὅταν εἶχε κάποια συνάντηση πήγαινε ἕνα τέταρτο πρίν! Δέν μπορῶ νά φανταστῶ ἄλλο κληρικό μέ ἀνάλογη συνέπεια ἤ ἀκρίβεια.

Τό ἴδιο ἀκριβής ἦταν καί στό ὡράριο τοῦ σχολείου.

Στίς νηστεῖες του ἦταν τυπικός καί συνεπής, ποτέ δέν παρέβη τίς διατεταγμένες νηστεῖες τοῦ ἐνιαυτοῦ. Τό κελί του ἦταν λιτό καί ἀπέριττο, δέν εἶχε οὔτε ἄμφια, οὔτε ράσα, οὔτε τιμαλφῆ, οὔτε χρήματα. Ὅ,τι εἶχε τό ἔδιδε ὅπου ὑπῆρχε ἀνάγκη. Ἀγαποῦσε τήν φύση ὅπως καί ὁ Ἄγιος Γέροντάς του,ο αγιος Αμφιλοχιος καί εἶχε συμβάλει μέ τόν ίδιο ἀκριβῶς τρόπο ὅπως ὁ Γέροντας Ἀμφιλοχίος στήν δενδροφύτευση τῆς ἱεράς νήσου Πατμου. Εἶχε μία ἰδιαίτερη ἀγάπη γιά τά πουλιά, γιά τά ζῶα, γιά τις γάτες, γιά τίς πέρδικες. Τίς νύχτες ξαγρυπνοῦσε γιά νά διώξει τά παιδιά πού πήγαιναν στό δασάκι τῆς Ἀποκαλύψεως γιά νά στήσουν ἐνέδρα στά πουλιά. Εἶχε ἄμετρη καί ἀνεξίκακη ἀγάπη πρός πάντας.

Ἦταν ἐλεύθερη φύση πού δέν ἀγαποῦσε τούς σχολαστικισμούς, τούς δογματισμούς καί τίς ἀσθενικές καταστάσεις τοῦ Μοναχισμού.

Πίστευε ὅτι ὁ Μοναχισμός εἶναι μία χαρισμάτική κατάσταση κι ὅτι λίγοι εἶναι οἱ προορισμένοι γι αὐτήν. Εἶναι μιά κατάσταση  ἐλευθερίας καί πνευματικῆς προόδου. Εἶχε ἄμετρη ἀγάπη καί ἀνεξικακία πρός πάντες! Ποτέ δέν ἐκδικήθηκε ἄνθρωπο, ποτέ δέν ἐφθόνησε, ποτέ δέν κακολόγησε ἄν καί ἔζησε τόν φθόνο καί τήν κακία δυστυχώς πολλῶν συμμοναστῶν του, αλλά καί λαϊκῶν.

Ἐκεῖνος αἰωρούμενος στά δυσθεώρητα ὕψη τῆς χριστιανικῆς ἀγάπης τούς συγχωροῦσε ὅλους.

Πολλές φορές ὅμως ἄσκησε ἔλεγχο καί σέ κυβερνῆτες καί σέ Ἐπισκόπους γιά θέματα Ὀρθοδόξου πίστεως. Ἦταν ὁ ἀκάματος ἐπιστολογράφος καί ὁ ἀκούραστος ἀνταποκριτής καί παρηγορητής χιλιάδων ψυχῶν. Ὀ Ὁμολογητής.

Νυχθημερόν ἔγραφε καί ἀπαντοῦσε τηλεφωνικά σέ ὅλα τά μήκη καί πλάτη τῆς γῆς. Ἀμερική , Αὐστραλία, Γερμανία,Ἀγγλία ἀκόμη καί μετά τά μεσάνυχτα, ἄν καί έπρεπε νά ἐγερθεῖ γιά τήν ἀκολουθία στίς 3:00 π.μ..

Ποτέ δέν ἔλεγε ποτέ ὅτι κουράστηκε, δέν δυσανασχετοῦσε, δέν ἔδειξε ποτέ σημεῖα ψυχικῆς κόπωσης. Ἦταν ὁ δυνατός καί ὁ ἀκμαῖος ἀκόμη καί στήν προχωρημένη ἡλικία τῶν ὀγδοντα τριῶν ἐτῶν. Ἦταν βαθιά ἁγνός σωματικά καί ψυχικά.

Θεωροῦσε τήν διάπραξη τῶν σαρκικῶν ἁμαρτημάτων αἰτία σωματικῆς καί ψυχικῆς ἀδυναμίας. Ὁ Θεός τόν ἀξίωσε μέ τό χάρισμα τῆς ἐκδιώξεως τοῦ δαίμονα τῆς πορνείας.

Ἦταν ὁ προορατικός ἐξομολόγος, ὁ φιλόστοργος καί συγχωρητικός. Γνώριζε ὅλα τά ἁμαρτήματα πρίν κἄν ἀνοίξει τό στόμα του ὁ ἐξομολογούμενος γιά νά τοῦ τά πεῖ. Διάβαζε τούς λογισμούς καί τίς σκέψεις, γνώριζε τό μέλλον, σέ λίγους ὅμως τό ἀποκάλυπτε φανερά.

Γνώριζε πότε θά κοιμηθεῖ κάποιος ἤ ἄν θά ἐπιζήσει. Σ΄ὅλα αὐτά ὅμως ἦταν σιωπηλός, ἐνεργοῦσε ταπεινά, ἀθόρυβα, κρυφά διότι ποτέ δέν ἤθελε νά δείξει τήν πνευματική του δύναμη. Μερικές φορές ἔβλεπες ὄτι μετεωριζόταν νοητικά ὅτι ἔφευγε ἀπό  τό παρόν καί τότε ἔλαμπε μέσα στήν κατάλευκη γενειάδα του καί καταλάβαινες ὅτι δέν ἦταν φτιαγμένος γιά τά ἀνθρώπινα μέτρα.

Ἠ καλλιέργεια τῆς νοερᾶς προσευχῆς ἦταν ἡ δεύτερη φύση του.

Πολεμοῦσε δι’ αὐτῆς χωρίς νά ἐπιδεικνύει τό κομποσχοίνι του.

Θεωρῶ μετά ἀπό ὑπολογισμόυς πού ἔκανα μαζι μέ τά πνευματικά του παιδιά ὅτι ἔλεγε τήν εὐχή 7000 χιλιάδες φορές κάθε νύχτα καί τριακόσιες φορές μετά τό Ἀπόδειπνο.

Κι ὅμως κανένας δέν τόν καταλάβαινε.

Τοῦ γεγονότος αὐτοῦ εἶμαι ὁ ἴδιος αὐτόπτης μάρτυρας. Πολλές φορές ἔμπαινα στό κελί του γιά νά δῶ ἄν εἶναι καλά ἤ ἄν θέλει κάτι καί τόν ἔβλεπα εἴτε ὄρθιο εἴτε καθιστό μέ

τό κομποσχοίνι στά χέρια νά λέει ἀκατάπαυστα τήν εὐχή.

Ὄταν ἤμουν πολύ θλιμμένος ἤ πικραμένος ἐρχόταν διακριτικά μέ ἔνα φροῦτο ἤ μέ ἕνα βιβλίο γιά νά μέ παρηγορήσει.

Ὁ Γέροντας ἦταν ἀγάπη καί ἐκδήλωση ἀγάπης τήν ὁποῖα δέν μπορεῖ νά ἐκφράσει κανένας ἄνθρωπος μέ τέτοιο τρόπο.

Δέν ἦταν μιά ἀγάπη μέ συναισθηματικούς κλαυθμυρισμούς ἀλλά μέ πνευματική ὑγεία ἰσορροπια καί αὐστηρότητα.

Γνώριζε πῶς ἀγαπᾶ ὁ Θεός, τοῦ τό ἔμαθε ὁ Ἠγαπημένος μαθητής Του, τόν ὁποῖο διακονοῦσε στό ἱερό σπήλαιο τῆς Ἀποκάλυψης.