«Ζυγὸν καὶ Σταθμόν, καὶ Θύραν καὶ Μοχλὸν»

Ὑπάρχει ἄνθρωπος ποὺ δὲν ἔχει μετανιώσει γιὰ κάποιον λόγο ποὺ εἶπε; Ὑπάρχει ἄνθρωπος ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ ὁποίου δὲν ἔχει ποτὲ ξεφύγει κάτι ἄπρεπο; 

Ἀσφαλῶς ὄχι. Ὅλοι ἔχουμε φταίξει σὲ πολλά, ὅλοι ἔχουμε ἁμαρτήσει μὲ τὴ γλώσσα μας. Ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ ἐκφρασθεῖ μὲ πολλοὺς τρόπους καὶ νὰ φανερώσει τὶς σκέψεις, τὶς διαθέσεις του, τὴν ἀντίδραση τῆς ψυχῆς του μὲ τοὺς μορφασμοὺς τοῦ προσώπου του, μὲ τὴν ἔκφραση τῶν ματιῶν, μὲ χειρονομίες καὶ γενικότερα μὲ τὴ στάση τοῦ σώματός του. Πολὺ πιὸ εὔκολα ὅμως ἐκφράζεται μὲ τὸ στόμα. Τὰ λόγια του φανερώνουν ἄμεσα καὶ καθαρὰ τὶς ἰδέες καὶ ἀντιλήψεις του, τὸν ἐσωτερικό του κόσμο, τὰ συναισθήματα καὶ τὶς κρίσεις του, τὶς διαθέσεις καὶ τὰ σχέδιά του, τὶς ποικίλες ἀντιδράσεις τῆς ψυχῆς του.  Συχνὰ ὅμως ὅλα αὐτὰ δὲν εἶναι καθαρὰ καὶ ἅγια. Εἶναι ἐσφαλμένα, ἄπρεπα, ἐμπαθὴ καὶ ἁμαρτωλά. Καὶ φανερώνουν ψυχικὸ κόσμο ποὺ δὲν εἶναι ἀντάξιος τοῦ ὕψους στὸ ὁποῖο πρέπει νὰ ζεῖ ὁ ἄνθρωπος. Τέτοια λόγια ἐξευτελίζουν αὐτὸν ποὺ τὰ λέει, και συγχρόνως  δημιουργοῦν προβλήματα, συχνὰ δύσκολα καὶ δυσεπίλητα, σ᾿ αὐτοὺς ποὺ τὰ ἀκοῦν. Λόγια ψευδή, βλάσφημα, συκοφαντικά, σχόλια ἐπιπόλαια καὶ κατακριτέα, ἐκφράσεις ρυπαρὲς καὶ αἰσχρὲς μπορεῖ νὰ προκαλέσουν παρεξηγήσεις, δυσφορία, ἀγανάκτηση, φιλονικίες, ψυχρότητες. Μπορεῖ νὰ προκαλέσουν ἐχθρότητα μεταξὺ συγγενῶν καὶ φίλων, νὰ φέρουν σὲ ἀπόσταση τοὺς συζύγους καὶ νὰ δημιουργήσουν ρήγματα ποὺ δὲν διορθώνονται. Ἀγαπημένα ἀδέλφια μπορεῖ νὰ τὰ χωρίσουν καὶ νὰ γεννήσουν μίση μεταξύ τους, πληγὲς ποὺ εἶναι δυνατὸν νὰ μὴν κλείσουν ποτέ. Καταλαβαίνει τότε ὁ ἄνθρωπος ὅτι ξέφυγε, ὅτι δὲν μπόρεσε νὰ συγκρατήσει τὸν ἑαυτό του καὶ ὅτι αὐτὸ δημιούργησε καταστάσεις δυσάρεστες γιὰ τὸν ἴδιο καὶ γιὰ τοὺς ἄλλους. Καὶ μὲ τὸ στόμα τοῦ θεοπνεύστου συγγραφέως τοῦ βιβλίου Σοφία  Σειρὰχ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀναφωνεῖ ἀπορώντας: «Τίς δώσει μοι ἐπὶ στόμα μου φυλακὴν καὶ ἐπὶ τῶν χειλέων μου σφραγῖδα πανοῦργον, ἵνα μὴ πέσω ἀπ᾿ αὐτῆς καὶ ἡ γλῶσσά μου ἀπολέσῃ με;» (κβ΄ [22] 27). Ποιὸς θὰ μοῦ δώσει στὸ στόμα μου φρουρὰ καὶ στὰ χείλη μου σφραγίδα συνέσεως, ὥστε νὰ μὴν ξεφύγω καὶ νὰ μὴν πέσω ἔξω ἀπὸ τὴ φρουρὰ καὶ τὴ σφραγίδα αὐτὴν καὶ ἡ γλώσσα μου νὰ μὲ καταστρέψει; Χρειαζόμαστε «φυλακήν», δηλαδὴ φρουρὰ ποὺ νὰ φρουρεῖ, νὰ προστατεύει τὸ στόμα, νὰ μὴν τὸ ἀφήνει νὰ ἀνοίξει, ὅταν δὲν πρέπει, νὰ μὴν τοῦ ἐπι τρέπει νὰ μιλήσει, ὅταν δὲν εἶναι ἀνάγκη. Χρειαζόμαστε «σφραγῖδα πανοῦργον», σφραγίδα ποὺ θὰ σφραγίσει τὸ στόμα μας μὲ πανουργία, δηλαδὴ μὲ σύνεση. «Ἐν στόματι μωρῶν ἡ καρδία αὐτῶν, καρδία δὲ σοφῶν στόμα αὐτῶν», λέει ὁ Σοφὸς Σειράχ (κα΄ [21] 26). Ἡ καρδιὰ τῶν ἀφρόνων ἀνθρώπων εἶναι στὸ στόμα τους, καὶ ὅ,τι ἔχουν στὸν νοῦ τους, τὸ λένε ἀπερίσκεπτα. Τοῦ σοφοῦ ὅμως ἀνθρώπου τὸ στόμα εἶναι ἡ καρδιὰ καὶ ὁ νοῦς, μὲ τὸν ὁποῖο πρῶτα θὰ σκεφθεῖ καὶ ἔπειτα θὰ μιλήσει. Ὁ Σοφὸς δηλαδὴ ἄνθρωπος ἔχει αὐτοσυγκράτηση, κυριαρχεῖ στὸν ἑαυτό του καὶ μιλάει ἀφοῦ σκεφθεῖ, τὸν κυβερνᾶ ἡ συνετὴ σκέψη καὶ ὄχι ὁ παρορμητισμὸς τῆς στιγμῆς. Πρέπει λοιπὸν νὰ δαμάζουμε τὴ γλώσσα, νὰ ἀναχαιτίζουμε τὸν ἑαυτό μας, νὰ τὸν συγκρατοῦμε, νὰ βάζουμε ὅρια καὶ φραγμούς. Χρησιμοποιεῖ μιὰ πολὺ ὡραία εἰκόνα ὁ Σοφὸς Σειράχ, μὲ τὴν ὁποία μᾶς συμβουλεύει σχετικά: Ὅπως, γράφει, βάζεις φράχτη τριγύρω στὸ κτῆμα σου καὶ δένεις καλὰ τὰ ἀργυρὰ καὶ χρυσὰ νομίσματά σου γιὰ νὰ τὰ ἀσφαλίσεις, ἔτσι καὶ γιὰ τὰ λόγια σου κάνε ζυγαριὰ καὶ σταθμά, ζύγια γιὰ νὰ τὰ ζυγίζεις προτοῦ μιλήσεις, καὶ φτιάξε θύρα καὶ σύρτη στὸ στόμα σου: «Τοῖς λόγοις σου ποίησον ζυγὸν καὶ σταθμόν, καὶ τῷ στόματί σου ποίησον θύραν καὶ μοχλόν» (κη΄ [28] 25). Δύο πράγματα δηλαδὴ χρειάζονται. Τὸ πρῶτο εἶναι νὰ ζυγίζουμε τὸ τί θὰ ποῦμε. Νὰ μὴ βιαζόμαστε νὰ δώσουμε ἀμέσως ἀπάντηση σὲ κάτι ποὺ μᾶς ρωτοῦν. Νὰ μὴ σπεύδουμε νὰ πάρουμε θέση σὲ κάποιο ζήτημα. Νὰ μὴν εἴμαστε πρόθυμοι νὰ δίνουμε συμβουλές. Ἀλλὰ νὰ σκεφθοῦμε συνετὰ πρὶν μιλήσουμε. Νὰ συμβουλευθοῦμε καὶ κάποιον πιὸ πεπειραμένο καὶ εἰδικό. Καὶ βέβαια νὰ προσευχηθοῦμε, ὥστε νὰ μᾶς φωτίσει ὁ ἅγιος Θεὸς τί νὰ ποῦμε, πότε καὶ πῶς νὰ μιλήσουμε. Νὰ ἔχουμε «ζυγὸν καὶ σταθμόν», ζυγαριὰ καὶ ζύγια, γιὰ νὰ ζυγίζουμε τὰ πάντα μὲ τὴ μεγαλύτερη δυνατὴ ἀκρίβεια. Καὶ τὸ δεύτερο· δὲν εἶναι ἀπαραίτητο πάντοτε κάτι νὰ ποῦμε. Κάποτε εἶναι προτιμότερη ἡ σιωπή, ποὺ σὲ πολλὲς περιπτώσεις ἀποδεικνύεται χρυσάφι. Ἴσως καμιὰ φορὰ δέν μετανιώσαμε ὅταν σιωπήσαμε. Πόσες φορὲς ὅμως μετανιώσαμε ποὺ μιλήσαμε! Καλύτερα νὰ μὴν ἔλεγα τίποτα, σκεπτόμαστε, ἀφοῦ κάναμε τὸ λάθος. «Θύραν καὶ μοχλὸν» ζητεῖ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ νὰ βάλουμε στὸ στόμα μας. Ὄχι ἁπλῶς θύρα, γιὰ νὰ τὸ κλείνουμε, ἀλλὰ καὶ μοχλό, σύρτη ἀπὸ μέσα, γιὰ νὰ εἶναι περισσότερο δύσκολο νὰ ἀνοίξει. Φρένο χρειαζόμαστε σὲ πολλὰ καὶ πιὸ πολὺ στὰ λόγια μας. Ἡ πείρα τῆς ζωῆς ἀποδεικνύει σοφὴ καὶ χρησιμότατη, πραγματικὰ θεόπνευστη τὴ συμβουλή: Χρειαζόμασε στὰ λόγια μας «ζυγὸν καὶ σταθμὸν» καὶ στὸ στόμα μας «θύραν καὶ μοχλόν».ΟΣΩΤΗΡ2210