Ὁ ἅγιος Γρηγόριος, τὸν ὁποῖο σήμερα τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία μας, ἦταν πραγματικὰ ἕνα μεγάλο πνευματικὸ ἀνάστημα. Ὅταν διαβάζη κανεὶς τὰ ἔργα του, χαίρεται τὴν εὐρύτητα τῆς σκέψεώς του, τὴν γονιμότητα τῆς διδασκαλίας του ἀλλά, κυρίως καὶ πρὸ παντός, τὴν μεγάλη του εὐαισθησία. Ἀσχολεῖται μὲ θέματα πολὺ δύσκολα, καὶ ὅμως δὲν ἀφίσταται τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως.
Στὸν ἅγιο Γρηγόριο Νύσσης συναντοῦμε τὴν διδασκαλία, ὅτι τὸ βαθύτερο ἔργο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ θεραπεία τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ ἐπιτυγχάνεται μέσα ἀπὸ τὴν κάθαρση, καὶ ὅτι σκοπὸς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ θέωση. Βέβαια, καὶ ἄλλοι Πατέρες ἀναλύουν αὐτὴν τὴν πραγματικότητα ἀλλὰ ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης ἐπιχειρεῖ λεπτομερῆ ἀνάλυση. Στὸ ἔργο του “εἰς τὸν βίον Μωϋσέως”, τὸ ὁποῖο εἶναι ὑπόδειγμα θεολογικοῦ λόγου, κάνει θαυμάσιες προεκτάσεις καὶ παρατηρήσεις.
Γενικά, ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, ἀδελφὸς τοῦ Μ. Βασιλείου, ἀσχολήθηκε μὲ θέματα τὰ ὁποῖα ἦταν δυσεπίλυτα γιὰ τὸ ἀνθρώπινο πνεῦμα. Ἡ μεγάλη του εὐαισθησία, ποὺ φαίνεται στὶς συνομιλίες ποὺ εἶχε μὲ τὴν ἀδελφή του Μακρίνα, πρὶν ἐκείνη κοιμηθῆ, ἀλλὰ καὶ ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο παρουσιάζει τὸν θάνατό της, ὅπως καὶ ἡ στάση του ἀπέναντι στὸν χωρισμὸ ἀπὸ τὴν ἀδελφή του, κάνουν τρομερῆ ἐντύπωση. Ἦταν πραγματικὰ μεγάλος θεολόγος ἀλλὰ καὶ ἀρκετὰ εὐαίσθητος πνευματικὸς πατέρας.
Ἡ ἀξία τῆς μεγάλης του προσωπικότητος ἀναγνωρίστηκε ἀπὸ ὅλη τὴν Ἐκκλησία. Μετὰ τὸν θάνατο τοῦ ἀδελφοῦ του, Μ. Βασιλείου, ποὺ ἔγινε τὸ 379, ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης ἀνέλαβε διάφορες ἐκκλησιαστικὲς πρωτοβουλίες, γιὰ τὴν κατοχύρωση τῆς ὀρθοδόξου πίστεως ἔναντι τῶν Χριστολογικῶν αἱρέσεων τῆς ἐποχῆς του. Δυναμικὴ ἦταν ἡ παρουσία του στὴν Σύνοδο τῆς Ἀντιοχείας τὸ 379 μ.Χ., καθὼς ἐπίσης καὶ ἡ ἀποστολή του στὸν Πόντο καὶ τὴν Ἀραβία γιὰ τὴν εἰρήνευση τῆς Ἐκκλησίας. Γενικά, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἀπέκτησε μεγάλο κῦρος καὶ, γι’ αὐτὸ, ἐνδιαφερόταν γιὰ τὴν ρύθμιση διαφόρων ἐκκλησιαστικῶν ὑποθέσεων, κυρίως σὲ δογματικὰ ζητήματα.
Σημαντικὴ ἦταν ἡ παρουσία του στὴν Β’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, στὴν Κωνσταντινούπολη τὸ 381 μ.Χ. . Βέβαια, στὴν Σύνοδο αὐτὴ ἐπικράτησε ἡ θεολογία τοῦ ἀδελφοῦ του, Μ. Βασιλείου, ποὺ εἶχε κοιμηθῇ δύο χρόνια πρὶν ἀπὸ τὴν σύγκληση τῆς Συνόδου, ἀλλὰ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἀποδείχθηκε ὁ θεολογικὸς ἐκφραστὴς τῆς Συνόδου.
Κατὰ τὴν διάρκεια τῶν ἐργασιῶν τῆς Συνόδου, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἀνέγνωσε μπροστὰ στὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Θεολόγο μελέτη του, ποὺ ἀντέκρουε τὶς ἀπόψεις τοῦ Εὐνομίου, ὁ ὁποῖος (Εὐνόμιος) εἶχε καταφερθῆ ἐναντίον τοῦ Μ. Βασιλείου. Συγκεκριμένα, ὁ Μ. Βασίλειος ἔγραψε ἐναντίον τῶν αἱρετικῶν θέσεων τοῦ Εὐνομίου. Ἡ ἐπιχειρηματολογία τοῦ Μ. Βασιλείου τόσο πολὺ ἐξέπληξε τὸν Εὐνόμιο, ὥστε ἀπήντησε μετὰ δεκατέσσερα χρόνια μὲ τὸ ἔργο του “ἀπολογία ὑπὲρ ἀπολογίας”. Τότε, ὅμως, δὲν ἦταν δυνατὸν νὰ ἀπαντήση ὁ Μ. Βασίλειος, γιατί βρισκόταν πρὸς τὸ τέλος τῆς ζωῆς του. Τὴν ἀποστολὴ αὐτὴ ἐξεπλήρωσε μὲ ἐπιτυχία ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης. Μὲ τρία βιβλία του κονιορτοποίησε στὴν κυριολεξία τὶς ἀπόψεις τοῦ Εὐνομίου, ὑπερασπιζόμενος τόσο τὴν ὀρθόδοξη πίστη, ὅσο καὶ τὴν μνήμη τοῦ ἀδελφοῦ του. Τὰ συγγράμματα αὐτὰ συγκαταλέγονται στὰ ἄριστα ἀντιαιρετικὰ κείμενα.
Στὴν Β’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο ἀναγνωρίστηκε ἀπὸ ὅλους ὡς ὁ κατ’ ἐξοχὴν θεολόγος. Αὐτὸς διάβασε τὴν εἰσηγητικὴ ὁμιλία στὴν Σύνοδο, ἐξεφώνησε τὸν ἐπικήδειο λόγο στὸν Μελέτιο Ἀντιοχείας, ποὺ ἦταν Πρόεδρος τῆς Συνόδου, ἐξεφώνησε τὴν ὁμιλία κατὰ τὴν ἐνθρόνιση τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου στὸν θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ, ὅπως πιστεύεται, αὐτὸς ἔδωσε τὴν τελικὴ μορφὴ στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως, αὐτὸς συνέταξε τὸ ἄρθρο περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος: “Καὶ εἰς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, τὸ κύριον, τὸ ζωοποιόν, τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον, τὸ σὺν Πατρὶ καὶ Υἱῷ συμπροσκυνούμενον καὶ συνδοξαζόμενον τὸ λαλῆσαν διὰ τῶν Προφητῶν”. Μάλιστα, λέγεται ὅτι στὴν εἰκονογράφηση τῆς Β’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ὁ ἅγιος Γρηγόριος παρουσιάζεται ὡς ὁ πρακτικογράφος τῆς Συνόδου.
Πρὶν ἀπὸ τὴν λήξη τῶν ἐργασιῶν τῆς Συνόδου αὐτῆς, ὁ αὐτοκράτωρ Θεοδόσιος ἐξέδωσε διάταγμα, διὰ τοῦ ὁποίου ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁρίστηκε ὡς ἕνας ἀπὸ τοὺς τρεῖς ἐπισκόπους, ποὺ θὰ εἶναι πρότυπο πίστεως γιὰ τοὺς ἐπισκόπους τοῦ Πόντου, πρᾶγμα τὸ ὁποῖο σημαίνει ὅτι, ὅσοι δὲν συμφωνοῦσαν μὲ τὴν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου καὶ δὲν εἶχαν κοινωνία μαζί του, ἦταν αἱρετικοί.
Μετὰ τὴν Σύνοδο, ἀνέλαβε περιοδεῖες στὴν Συρία, τὴν Παλαιστίνη καὶ τὴν Ἀραβία γιὰ τὴν λύση διαφόρων ἐκκλησιαστικῶν προβλημάτων, καθὼς ἐπίσης συμμετέσχε σὲ συνόδους γιὰ τὴν κατοχύρωση τῆς ὀρθοδόξου πίστεως. Ὅλα αὐτὰ δείχνουν, ὅτι εἶχε μεγάλο κῦρος στὸν ὀρθόδοξο χῶρο. Μάλιστα, σὲ αὐτὸν ἀνατέθηκε νὰ ἐκφωνήση τοὺς ἐπικηδείους λόγους στὴν βασιλόπαιδα Πουλχερία καὶ τὴν Βασίλισσα Πλακίλλα.
Πέρα ἀπὸ αὐτὰ τὰ γεγονότα, ποὺ εἶναι γνωστὰ στὴν ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία ἀπὸ τὶς ἐκκλησιαστικὲς δραστηριότητες τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης, ὑπάρχουν καὶ συνοδικὰ κείμενα ποὺ τὸν θεωροῦν μεγάλο οἰκουμενικὸ πατέρα τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Γ’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος, ἀναγνωρίζοντας τὴν ἀξία τῆς προσωπικότητος καὶ τῆς θεολογίας του, τὸν ὀνόμασε “ἄνδρα μετὰ τὸν ἀδελφὸν δεύτερον ἕν τε λόγοις καὶ ἐν τρόποις”. Ἡ φράση αὐτὴ ἐννοεῖ, ὅτι ἦταν δεύτερος μετὰ τὸν ἀδελφό του, τὸν Μ. Βασίλειο. Ἀλλὰ καὶ ἡ Ζ’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος, τετρακόσια χρόνια μετὰ τὴν κοίμησή του, τοῦ ἔδωσε τὸν μοναδικὸ τίτλο ποὺ δόθηκε σὲ θεολόγους τῆς Ἐκκλησίας, τὸν ὀνόμασε “πατέρα πατέρων”. Μάλιστα, εἶναι γνωστὴ ἡ ἀπάντηση ποὺ ἔδωσε ὁ Μ. Βασίλειος, ὅταν ἐκφράσθηκαν ἀπορίες, γιατί ἕναν τέτοιον μεγάλης ἀξίας ἄνθρωπο τὸν ἔκανε ἐπίσκοπο τῆς ἀσήμου πόλεως Νύσσης, ποὺ φαίνεται ὅτι ἀναφέρεται στὸν ἅγιο Γρηγόριο Νύσσης καὶ ὄχι στὸν ἅγιο Γρηγόριο Θεολόγο, ἐπειδὴ ὑπάρχει ἡ λέξη “ἀδελφός”: “Ἔστω Ἐπίσκοπος μὴ ἐκ τοῦ τόπου σεμνυνόμενος, ἀλλὰ τὸν τόπον σεμνύνων ἀφ’ ἐαυτοῦ”*.
Μιὰ τέτοια μεγάλη πατερικὴ φυσιογνωμία, ποὺ ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία διὰ τῶν Οἰκουμενικῶν της Συνόδων ὀνομάζει “πατέρα πατέρων” καὶ ἄνδρα δεύτερον μετὰ τὸν Μ. Βασίλειο, στοὺς λόγους καὶ τοὺς τρόπους, καὶ ἕνας τέτοιος ἅγιος, γιὰ τὸν ὁποῖον γινόταν λόγος νὰ συμπεριληφθῇ στὴν τριάδα τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ πέση σὲ τέτοιες σοβαρὲς πλάνες, ὅπως εἶναι ἡ θεωρία τῆς ἀποκαταστάσεως τῶν πάντων. Ἑπομένως, σφάλλουν ὅσοι ἰσχυρίζονται, ὅτι ὁ ἅγιος Γρηγόριος δέχεται τέτοιες θεωρίες, ποὺ ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία κατεδίκασε. Πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ καταδικάζεται συνοδικῶς ἡ θεωρία περὶ τῆς ἀποκαταστάσεως τῶν πάντων, καὶ ὅμως νὰ ἐπαινῆται ὑπερβαλλόντως ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης;
https://agiazoni.gr/126809-2/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου