Η ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΕΡΟΣ 2ο

Αν θελουμε να δουμε τι ειναι Εκκλησια να δουμε την Θεια Ευχαριστια. Ὁ ἅγιος Νικόλαος Καβάσιλας γράφει σχετικά: «Σημαίνεται δὲ ἡ Ἐκκλησία ἐν τοῖς μυστηρίοις....Τὴν τοῦ Χριστοῦ ἐκκλησίαν, εἴ τις ἰδεῖν δυνηθείῃ...οὐδέν ἕτερον ἢ αὐτὸ τὸ Κυριακὸν ὄψεται σῶμα....Διὰ τοῦτο οὐδὲν ἄπεικος. Ἐνταῦθα διὰ τῶν μυστηρίων τὴν ἐκκλησίαν ση- μαίνεσθαι»6. Δηλ. ἂν θέλουμε νὰ ποῦμε τί εἶναι ἡ Ἐκκλησία τίποτα ἄλλο δὲν θὰ δοῦμε παρὰ μόνο ἂν κοιτάξουμε τὴ θ. Εὐχαριστία. Ἡ φράση «ἐν τοῖς μυστηρίοις» δὲν σημαίνει κατὰ τὸν Καβάσιλα τὰ ἑπτὰ μυστήρια, ἀλλὰ μόνο τὴ Θ. Εὐχαριστία, ἡ ὁποία στὴν ἀρχαία λειτουργικὴ γλώσσα καλεῖται «τὰ φρικτὰ καὶ ζωοποιά...μυστήρια». Ἡ εὐχαριστία ὁλοκληρώνει τὴν προοδευτικὴ μύηση ποὺ ἀρχίζει μὲ τὸ Βάπτισμα καὶ τὸ Χρίσμα. Δὲν εἶναι ἕνα μυστήριο σὰν τὰ ἄλλα, ἀλλὰ ἡ τελείωσή τους. Αὐτὴ εἶναι ἡ πλήρης ἔκφραση τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ συνεχιζόμενη, ἡ διαιωνιζόμενη εὐχαριστιακὴ κοινωνία. Οἱ κανόνες τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας ὑπῆρξαν αὐστηροὶ σὲ ὅσους αὐθαίρετα δὲν μετεῖχαν στὴν εὐχαριστιακὴ κοινωνία, ἐπειδὴ κάτι τέτοιο φανερώνει ὅτι αὐτοὶ δὲν ἀνήκουν στὴν Ἐκκλησία. Μέλος τῆς Ἐκκλησίας σημαίνει κυρίως συμμετοχὴ στὴν εὐχαριστιακὴ σύναξη καὶ ἀπ’ αὐτὴν ἀκριβῶς τὴ συμμετοχὴ στὸ Δεῖπνο στερεῖ ὁ ἀφορισμός. Μετὰ τὴν Πεντηκοστὴ ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἐκεῖ ποὺ τελεῖται ἡ εὐχαριστιακὴ κοινωνία, ἐκεῖ ὅπου οἱ πιστοὶ ὁλοκληρώνονται ἐν Χριστῷ, ὑπερβαίνοντας κάθε ἀτομικότητα. Ἡ συμμετοχὴ στὴν κοινὴ λατρεία καὶ στὸ κοινὸ τραπέζι τῆς Εὐχαριστίας ἐκφράζει τὴν ἐν Χριστῷ ἑνότητα τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, ποὺ συναθροίζεται σ’ ἕνα συγκεκριμένο τόπο καὶ μὲ ἕνα συγκεκριμένο σκοπό. Νὰ γίνει ὁ ἄνθρωπος κατὰ χάριν Θεὸς μέσα στὴ Θ. Λειτουργία, μετέχοντας τοῦ ποτηρίου τῆς ζωῆς. Ὑπάρχει πλήρης ταυτοποίηση Ἐκκλησίας καὶ Εὐχαριστίας καὶ αὐτὸ ὀφείλεται στὸ ὅτι τόσο ἡ μία ὅσο καὶ ἡ ἄλλη εἶναι τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Ὅλη ἡ Ἐκκλησία ὑπάρχει μέσα στὸ Χριστὸ καὶ σ’ Αὐτὸν ἔχει τὴν ὕπαρξη, τὴν ἑνότητα καὶ τὴ ζωή της. Ὅλος δὲ ὁ Χριστὸς παρευρίσκεται στὴν Εὐχαριστία καὶ ἄρα αὐτὴ εἶναι ἡ καρδιὰ τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ζωή της, ἡ πηγὴ τῆς ἑνότητάς της μὲ τὸν Χριστὸ καὶ τῆς ἑνότητας τῶν μελῶν της μὲ τὸ ἕνα σῶμα τοῦ Χριστοῦ. 

Καθολικὴ Ἐκκλησία καὶ καθολικότητα αὐτῆς μέσα ἀπὸ τὴ θ. Λειτουργία 

Η λεξη καθολικη δεν εχει γεωγραφικο περιεχομενο. Ειναι η λεξη καθολικη αυτη που σημαινει οτι η εκκλησια πιστευει σε ολη την αρχαια παραδοση της εκκλησιας και οχι σαν τις αιρεσεις που πιστευουν επιλικτικα. Ἡ λέξη «καθολικὴ» βρίσκεται στὰ ἀρχαῖα σύμβολα τῆς πίστεως. Ἡ ἀρχὴ τοῦ ὅρου αὐτοῦ εἶναι σκοτεινή. Καθολικὴ προέρχεται ἀπὸ τό «καθ’ ὅλον». Στὰ ἀρχαιότερα κείμενα ὁ ὅρος «Ἐκκλησία καθολικὴ» ποτὲ δὲν χρησιμοποιήθηκε μὲ ἔννοια ποσοτική, γιὰ νὰ δηλώσει τὴ γεωγραφικὴ ἔκταση τῆς Ἐκκλησίας. Μᾶλλον στοχεύει νὰ δηλώσει τὴν ἀκεραιότητα τῆς πίστης ἢ τῆς διδασκαλίας, τὴν πιστότητα τῆς Ἐκκλησίας πρὸς τὴν πλήρη καὶ ἀρχέγονη παράδοση σὲ ἀντίθεση μὲ τὶς αἱρετικές τάσεις. Ἔτσι «Καθολικὴ» σήμαινε μᾶλλον τὴν «ὀρθόδοξη» παρὰ τήν «οἰκουμενικὴ -παγκόσμια»7. Μ’ αὐτὴν τὴν ἔννοια χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος γιὰ πρώτη φορὰ ἀπὸ τὸν Ἅγιο Ἰγνάτιο Ἀντιοχείας· «ὅπου ἂν ᾖ Χριστὸς Ἰησοῦς, ἐκεῖ ἡ καθολικὴ Ἐκκλησία»8. Ὁ ὅρος «καθολικὴ» ἐκφράζει μία ὁλότητα ποὺ δὲν εἶναι γεωγραφικὴ ἢ ποσοτικὴ ἀλλὰ ποιοτική, ἀντίθετη πρὸς ὁποιονδήποτε τεμαχισμό τοῦ δόγματος. Ἐκφράζεται ἡ ταυτότητα καὶ ἡ ὀρθοδοξία τῆς Ἐκκλησίας, ἀποκλείοντας ὅλα ἐκεῖνα τὰ στοιχεῖα (αἵρεση, σχίσμα) ποὺ νοθεύουν τὴν ἀδιαίρετη οὐσία της. Στὴ Δύση μὲ τὸν Ἅγιο Αὐγουστίνο ὑπάρχει μία ἐξίσωση ἢ ταύτιση τῶν ὅρων «καθολικὴ» καὶ «οἰκουμενική-παγκόσμια» καὶ αὐτὸ ἔχει ἐπηρεάσει ἀρκετοὺς θεολόγους τόσο στὴ Δύση ὅσο καὶ στὴν Ἀνατολή. Ἡ ἀληθινὴ καθολικότητα εἶναι ἡ ἔσω καθολικότητα,ἐσωτερικὴ ἰδιότητα τῆς Ἐκκλησίας, τῆς ὁποίας ἡ ἔξω καθολικότητα εἶναι μόνο μία ἐκδήλωση. Ἡ οὐσιαστικὴ καθολικότητα δὲν εἶναι καθόλου μία ἀντίληψη χώρου ἢ διαστήματος9. Ἡ Ἐκκλησία θὰ παραμείνει καθολικὴ γιὰ πάντα, παρ’ ὅλες τὶς ἐνδεχόμενες ἀποσχίσεις. Ἡ ἀληθινὴ καθολικότητα τῆς Ἐκκλησίας δὲν μπορεῖ νὰ μετρηθεῖ μὲ ἐξωτερικὰ σημεῖα. Δὲν εἶναι ὁ ἀριθμὸς ποὺ παίζει πρωταρχικὸ ρόλο, ἀλλὰ ἡ ποιότητα. Οὔτε ἡ καθολικότητα ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν ἱεραποστολικὴ ἐπιτυχία τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι καθολικὴ μόνο ὡς σύνολο τῶν τοπικῶν κοινοτήτων. Εἶναι καθολικὴ σ’ ὅλα τὰ στοιχεῖα της, σ’ ὅλες τὶς πράξεις της καὶ σ’ ὅλες τὶς στιγμὲς τῆς ζωῆς της.

-164-