05 Ιουνίου, 2025

Η ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ - Η ΛΑΤΡΕΙΑ

 1.3. Οι σχέσεις με το Οικουμενικό Πατριαρχείο 

 Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ασκούσε ισχυρές πιέσεις στην Εκκλησία της Κρήτης. Το γεγονός αυτό δημιουργούσε αντιδράσεις στον χριστιανικό πληθυσμό του νησιού. Την περίοδο όπου Μητροπολίτης Κρήτης ήταν ο Κωνσταντίνος ο Σίφνιος (1711-1716 και 1719-1722) ξέσπασε μεγάλη κρίση. Ο κλήρος και ο λαός χωρίστηκαν σε δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις στους μητροπολιτικούς, οι οποίοι ήταν πατριαρχικοί και στους αντιμητροπολιτικούς, οι οποίοι ήταν αντιπατριαρχικοί224. Τους αντιπατριαρχικούς υποστήριζαν ισχυροί παράγοντες της εποχής τόσο στην Κρήτη όσο και στην Κωνσταντινούπολη με αποτέλεσμα να επηρεαστεί ο αρχιδεφτερδάρης της Κρήτης και να εισηγηθεί στην Υψηλή Πύλη την ανακήρυξη της Εκκλησία της Κρήτης σε αυτοκέφαλη και να αποσχιστή από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ο σουλτάνος δέχτηκε την εισήγηση των αντιπατριαρχικών παραγόντων. Στις 23 Απριλίου 1715 έστειλε φιρμάνι με το οποίο έπαυε από τα καθήκοντά του τον  Μητροπολίτη Κρήτης Κωστάντιο και απαγόρευε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο να έχει ανάμειξη στα εκκλησιαστικά ζητήματα της Κρήτης225. Ωστόσο η κρίση ξεπεράστηκε γρήγορα. Το Πατριαρχείο κατάφερε να αλλάξει την απόφαση του σουλτάνου και η Εκκλησία της Κρήτης δεν έγινε Αυτοκέφαλη. 

Ο Μητροπολίτης Δανιήλ (1723-1725), πρώην επίσκοπος Ρεθύμνης, παύθηκε από τα καθήκοντα του και εξορίστηκε, διότι μυστικά εργαζόταν για την αποστασία. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο χειροτόνησε Μητροπολίτη Κρήτης τον Γεράσιμο Λετίτζη (1725-1756), οποίος ήταν κρητικής καταγωγής και δυναμική προσωπικότητα. Το όνομά του συνδέθηκε με σημαντικά έργα για την Εκκλησία της Κρήτης. όπως η ανοικοδόμηση του μητροπολιτικού ναού του αγίου Μηνά. Παράλληλα οι σχέσεις με το Πατριαρχείο αποκαταστάθηκαν. Η Εκκλησία της Κρήτης πλήρωνε κανονικά τους πατριαρχικούς φόρους. Το Πατριαρχείο με το κύρος του διασφάλιζε την θρησκευτική ελευθερία, η οποία συντηρούσε την εθνική συνείδηση των κρητικών226. Κατά την πρώτη περίοδο της τουρκοκρατίας, η Εκκλησία της Κρήτης δεν είχε ούτε δογματικά, όμως ούτε και άλλα ζητήματα να την απασχολούν. Ο πληθυσμός ήταν ομοιογενής τόσο σε εθνικό όσο και θρησκευτικό επίπεδο. Ωστόσο, το πιο σημαντικό πρόβλημα ήταν οι εξισλαμισμοί. Στο Ισλάμ προσχωρούσαν άνθρωποι με μειωμένη θρησκευτική και εθνική συνείδηση, οι οποίοι είχαν ιδιοτελή κίνητρα και ήθελαν να επωφεληθούν οικονομικά. Το Πατριαρχείο έστειλε κατάλληλους επισκόπους στην   Κρήτη με τους οποίους κατάφερε να στηρίξει και να εμψυχώσει τους αδύνατους στην πίστη227. Με αυτό τον τρόπο να περιορίστηκαν οι εξισλαμισμοί.  

1.4. Η λατρεία 

 Η λατρεία των Ορθόδοξων Χριστιανών στην Κρήτη ήταν ελεύθερη σε θεωρητικό επίπεδο. Τα προστατευτικά διατάγματα που είχαν εκδοθεί επέτρεπαν την ελεύθερη διεξαγωγή «των καθιερωμένων θρησκευτικών τελετουργιών και εορτών»228. Ωστόσο τα πράγματα ήταν πολύ σκληρά. Οι μεγάλες εκκλησίες της Κρήτης μετατράπηκαν σε τζαμιά και οι μικρότερες Εκκλησίες σε αποθήκες, σε λουτρά, σταύλους κ.α.229. Εξαίρεση αποτελεί ο μικρός ναός του αγίου Ματθαίου, τον οποίο  εξασφάλισαν οι Σιναΐτες του Χάνδακα. Συγκεκριμένα ο Παναγιωτάκης Νικόσιος παραχώρησε τον ναό και ο Αχμέτ Κιοπρουλής κατοχύρωσε την δωρεά με διαταγή230. Ο Μητροπολίτης Κρήτης δεν είχε μητροπολιτικό ναό στον Χάνδακα να ιερουργήσει για πάνω από εξήντα χρόνια και αναγκαζόταν να περιφέρεται σε χωριά και μοναστήρια. Οι Σιναΐτες εμπόδιζαν την οικοδόμηση μητροπολιτικού ναού στον Χάνδακα κυρίως για οικονομικούς λόγους231. Ωστόσο, το 1735 ο μητροπολίτης Κρήτης Γεράσιμος Λετίτζης κατόρθωσε να εξασφαλίσει άδεια από τις τουρκικές αρχές για να ανακαινίσει την παλιά και ερειπωμένη εκκλησία του Αγίου Μηνά ώστε να γίνει ο μητροπολιτικός ναός. Τα εγκαίνια του ναού έγιναν 10 Νοεμβρίου 1735, ενώ αποδόθηκε οριστικά στην Μητρόπολη Κρήτης στις 19 Ιουνίου 1742 «με ειδική ιερονομική πράξη»232.

-68-

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου