ΙΑΤΡΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ

Τὸ ὄνομα τοῦ ἁγίου Λουκᾶ τοῦ ἰατροῦ, ἐπισκόπου Συμφερουπόλεως καὶ Κριμαίας 

τῆς Οὐκρανίας, λάμπει σήμερα σάν ἥλιος σὲ ὅλο τὸν κόσμο. Τὰ θαύματά του ποτά-

μι ποὺ πλημμυρίζει τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ σὲ κάθε τόπο. Ἡ μαρτυρικὴ ὁλοφώτει-

νη ζωή του ἀποτελεῖ φάρο καθοδηγητικὸ γιὰ τοὺς πιστούς. Καὶ τὰ λόγια του στηρίζουν 

καὶ ἐμπνέουν ὅλους ὅσοι τὰ μελετοῦν ἀπὸ τὰ βιβλία ποὺ συνεχῶς ἐκδίδονται σήμερα, 

καθιστώντας γνωστὴ τὴ χαρισματικὴ ἁγία μορφή του παντοῦ.

Ὅμως ἡ μορφὴ τοῦ ἁγίου Λουκᾶ δὲν λάμπει μόνο σήμερα ποὺ ἐπισήμως (ἀπὸ τὸ 

1995) ἔχει ἀναγνωρισθεῖ ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀπὸ παλαιότερα ἀκόμη ἡ μορφή 

του εἶχε ξεπεράσει τὰ σιδερόφραχτα σύνορα τῆς Ρωσίας, τότε ΕΣΣΔ ( Ἑνώσεως Σοβιε-­

τικῶν Σοσιαλιστικῶν Δημοκρατιῶν). Στὸ περιοδικό μας εἶχε ἤδη δημοσιευθεῖ τὸ 1962 

(σελ. 541­542), ἕνα χρόνο μετὰ τὴν κοίμησή του (11 Ἰουνίου 1961), σημαντικὸ κείμενο γιὰ 

τὴ μορφή του κατὰ μετάφραση ἀπὸ τὸ περιοδικὸ Irenikon. Τὸ ἀναδημοσιεύουμε τώρα, 

διότι εἶναι σπουδαιότατο, καθὼς ἀποτελεῖ ἐξιστόρηση τοῦ ἰδίου τοῦ ἁγίου Λουκᾶ γιὰ 

τὴν περιπετειώδη καὶ θαυμαστὴ ζωή του.

''Εἰς τὸ φιλορθόδοξον περιοδικὸν «Εἰρηνικόν» (Irénikon) ἐδημοσιεύθη τελευταίως 

ἐνδιαφέρουσα περίπτωσις διασήμου Ρώσσου καθηγητοῦ τῆς Ἰατρικῆς, ὁ ὁποῖος, 

παρὰ τοὺς διωγμοὺς τοῦ κομμουνιστικοῦ καθεστῶτος κατὰ τῆς Ἐκκλησίας, ἐχειρο-

τονήθη ἐπίσκοπος. Καθὼς γράφει τὸ «Εἰρηνικόν», τὸ περιστατικὸν ἀναφέρει ἡ Ρωσ-

σικὴ «Φιλολογικὴ Ἐφημερὶς» τῆς 28 Ἀπριλίου τρ. ἔτους. Πρόκειται διὰ τὸν Σεβα-

σμιώτατον Ἀρχιεπίσκοπον Συμφερουπόλεως καὶ Κριμαίας κ. Λουκᾶν. Προτοῦ χει-

ρονονηθῇ ἦτο διάσημος χειροῦργος καθηγητής, βραβευθεὶς τὸ 1946 μὲ τὸ βραβεῖον 

Στάλιν διὰ τὰς ἐπιστημονικὰς ἐπὶ τῆς χειρουργικῆς ἐργασίας του, ὀνομαζόμενος Βό-

ϊνο­Γιασενέτσκιζ (Voino­Jasenetskij). Ἰδοὺ πῶς ὁ ἴδιος ἐξιστόρησε τὰ κατ’ αὐτὸν τὴν 

27ην Ἀπριλίου, ἡμέραν τῆς 80ῆς ἐπετείου τῶν γενεθλίων του.

«Δὲν θὰ ἐπεθύμουν νὰ θεωρηθῇ ὡς 

αὐτοέπαινος αὐτὸ ποὺ θὰ σᾶς διηγηθῶ. 

Σᾶς λέγω ἐν πάσῃ εἰλικρινείᾳ ὅτι δὲν ἐπι-

διώκω προσωπικὴν δόξαν, ἀλλὰ τὴν δό-

ξαν τοῦ Θεοῦ. Εἰς τὸ βιβλίον τοῦ Τωβὶτ 

διαβάζομεν αὐτοὺς τοὺς βαρυσημάντους 

λόγους: “ Ἐπιβάλλεται νὰ κρατῇ κανεὶς τὸ 

μυστικὸν τοῦ βασιλέως, ἐνῶ ἀντιθέτως 

ἐπιβάλλεται νὰ ἀποκαλύπτῃ καὶ νὰ δια-

κηρύττῃ τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ” (Τωβ. ιβ΄ 7).

Ἀκριβῶς τὰ μεγάλα ἔργα τοῦ Θεοῦ 

ποὺ ἐφανερώθησαν εἰς τὴν ζωήν μου 

ἐπιθυμῶ νὰ σᾶς ἀφηγηθῶ.   Γνωρίζω ὅτι ὑπάρχει μέγα πλῆθος ἀνθρώπων ποὺ δι-

ερωτῶνται πῶς ἠδυνήθην, ἀφοῦ ἔφθασα εἰς τὸν κολοφῶνα τῆς ἐπιστημονικῆς δό-

ξης, ἀφοῦ ἔγινα διάσημος σοφὸς καὶ μεγάλος χειροῦργος, πῶς ἠμπόρεσα νὰ ἐγκα-

ταλείψω τὴν σοφίαν καὶ τὴν χειρουργικὴν καὶ νὰ γίνω ἕνας κήρυξ τοῦ Εὐαγγελίου 

τοῦ Χριστοῦ. Ἐκεῖνοι ποὺ κάνουν τοιαύτας σκέψεις διαπράττουν ἕνα μεγάλο σφάλ-

μα, ἐφ’ ὅσον νομίζουν ὅτι εἶναι ἀδύνατον νὰ συμβιβασθῇ ἡ ἐπιστήμη μὲ τὴν θρησκεί-

αν. Μία τοιαύτη γνώμη εἶναι ὅλως διόλου ἐσφαλμένη. Ἡ ἱστορία τῆς ἐπιστήμης μᾶς 

πληροφορεῖ ὅτι οἱ μεγάλοι σοφοί, ὡς ὁ Γαλιλαῖος, ὁ Νεύτων, ὁ Κοπέρνικος, ὁ Πα-

στέρ, ὁ ἰδικός μας μέγας φυσιολόγος Παυλὼφ ἦσαν βαθύτατα προσηλωμένοι εἰς τὴν 

θρησκείαν. Γνωρίζω ὅτι καὶ μεταξὺ τῶν συγχρόνων καθηγητῶν μας ὑπάρχουν πολ-

λοὶ οἱ ὁποῖοι πιστεύουν. Μοῦ ζητοῦν μάλιστα τὴν εὐλογίαν. Ἀλλ’ αὐτὸ δὲν θὰ ἠμπο-

ρέσουν νὰ τὸ ἀντιληφθοῦν ἐκεῖνοι ποὺ μὲ ἐπικρίνουν διότι ἔγινα ἱερεὺς καὶ ἐπίσκο-

πος. Ἂς τοὺς ἀφήσωμεν νὰ διάγουν ἐν εἰρήνῃ.

Ὀφείλω ὅμως νὰ σᾶς ὁμολογήσω ὅτι καὶ ἐγὼ ὁ ἴδιος θεωρῶ ἐκπληκτικὸν καὶ ἀκα-

τανόητον αὐτὸ ποὺ ἔκαμεν εἰς ἐμὲ ὁ Θεός. Ἐν τούτοις, ἀναπολῶν τὴν ζωήν μου εἰς 

τὸ παρελθόν, διακρίνω καθαρά, χωρὶς νὰ εἰξεύρω τὸ πῶς, ὅτι ὁ Κύριος ἀπὸ τὴν 

πρώτην μου νεότητα, μὲ ὡδήγησε πρὸς τὴν Ἱερωσύνην, τὴν ὁποίαν οὐδέποτε εἶχα 

σκεφθῆ, δοθέντος ὅτι ἠγάπων μὲ πάθος τὴν χειρουργικήν, εἰς τὴν ὁποίαν εἶχον ἀφι-

ερωθῆ μὲ ὅλην μου τὴν ψυχήν. Αὐτὸ τὸ ἐπάγγελμα ἱκανοποιοῦσε πλήρως τὸν πό-

θον μου, τὸν ὁποῖον εἶχον πάντοτε, νὰ ὑπηρετήσω τοὺς πτωχοὺς καὶ τοὺς θλιβομέ-

νους καὶ νὰ ἀφιερώσω ὅλας τὰς δυνάμεις μου ἀνακουφίζων τὰς θλίψεις των καὶ βο-

ηθῶν εἰς τὰς ἀνάγκας των.

Μὲ κάποιαν κατάπληξιν σκέπτομαι αὐτὸ ποὺ μοῦ συνέβη πρὸ 60 ἐτῶν, ὅταν ἐτε-

λείωσα τὸ Λύκειον καὶ ἐλάμβανον κατὰ τὴν ἀποχαιρετιστήριον τελετὴν ἐκ μέρους 

τοῦ Διευθυντοῦ τὸ ἀπολυτήριον ἐντὸς ἑνὸς τόμου Καινῆς Διαθήκης. Ἐδιάβαζα τὴν 

Καινὴν Διαθήκην προηγουμένως, ἀλλὰ τότε τὴν ξαναδιάβασα ἀπὸ τὴν ἀρχὴν ἕως τὸ τέλος. Ὑπεγράμμισα δὲ ὅ,τι μοῦ ἔκαμεν ἰσχυροτέραν ἐντύπωσιν. 

Τίποτε δὲν μὲ ἐξέπληξε περισσότερον ὅσον οἱ 

λόγοι τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ πρὸς τοὺς Ἀποστό-

λους ἐμπρὸς εἰς ἕνα ἀγρὸν μὲ σῖτον ὥριμον: 

“ Ὁ μὲν θερισμὸς πολύς, οἱ δὲ ἐργάται ὀλίγοι· 

δεήθητε οὖν τοῦ κυρίου τοῦ θερισμοῦ ὅπως 

ἐκβάλῃ ἐργάτας εἰς τὸν θερισμὸν αὐτοῦ” (Ματθ. 

θ΄ 37­38).

Οἱ λόγοι αὐτοὶ ἔκαμαν νὰ ἀνασκιρτήσῃ ἡ καρδία 

μου καὶ νὰ ἀναφωνήσω εἰς τὸ βάθος τῆς ψυχῆς 

μου: “Πῶς συμβαίνει, Κύριε, νὰ ὑπάρχουν τόσον 

ὀλίγοι ἐργάται εἰς τὸν ἀγρὸν τὸν ἰδικόν Σου;”. Καὶ συνεκράτησατοὺς λόγους αὐτοὺς εἰς ὁλόκληρον   τὴν ζωήν μου.

Πολλὰ χρόνια ἐπέρασαν ἔκτοτε.    Κατόπιν 

μιᾶς διατριβῆς περὶ τῆς τοπικῆς ἀναισθησί­-

ας ἀνεκηρύχθην διδάκτωρ τῆς Ἰατρικῆς 

καὶ μοῦ ἀπενεμήθη σημαν  τικὸν βραβεῖ­

ον. Ἐν συνεχείᾳ ἐγκατεστάθην ὡς ἰα-  ­

τρὸς εἰς τὴν ἐπαρχίαν.    Μετὰ 

παρέλευσιν πολλῶν ἐτῶν ἠθέλησα νὰ 

γράψω ἕνα σύγγραμμα περὶ τῆς χει-

ρουργικῆς τῶν πυορροουσῶν πληγῶν. 

Ἀφοῦ ἔγραψα τὴν εἰσαγωγήν, μοῦ ἦλθε 

αἰφνιδίως μία παράδοξος καὶ ἔμμονος 

ἰδέα: “ Ὅταν αὐτὸ τὸ βιβλίον θὰ ἔχῃ τε-

λειώσει, θὰ φέρῃ τὸ ὄνομα ἑνὸς ἐπισκό-

που”. Ἀλλὰ διατί; Τί συμβαίνει; Ποίου ἐπι-

σκόπου; Τὸ ἐπαναλαμβάνω, οὐδέποτε 

εἶχα σκεφθῆ τὴν Ἱερωσύνην, οὔτε τὸ ἐπι-

σκοπικὸν ἀξίωμα. Ἐν τούτοις, μετὰ πα-

ρέλευσιν ὀλίγων ἐτῶν, αὐτὴ ἡ παράδο-

ξος καὶ ἀόριστος σκέψις ἔγινε πραγμα-

τικότης. Τὸ σύγγραμμά μου, ποὺ κατέ-

στη διάσημον κατόπιν, ἐσχεδίαζα νὰ δι-

αιρέσω εἰς δύο μέρη. Ὅταν ἐτελείωσα τὸ 

πρῶτον μέρος, ἔγραψα ἐπὶ τοῦ ἐξωφύλ-

λου: “ Ἐπίσκοπος Λουκᾶς. Ἐγχειρίδιον 

χειρουργίας πυορροουσῶν πληγῶν”, δι-

ότι τότε εἶχα πλέον χειροτονηθῆ ἐπίσκο-

πος. Καὶ ἔγινα ἐπίσκοπος κατὰ τρόπον 

ἐντελῶς ἀπροσδόκητον δι’ ἐμέ, μὲ μίαν 

φανερὰν κλῆσιν τοῦ Θεοῦ. 

Εἰς τὴν πόλιν Tachkent (εὑρίσκεται 

εἰς τὰ παράλια τῆς Κασπίας θαλάσσης), 

ὅπου ἤμην τότε πρῶτος ἰατρὸς καὶ διευ-

θυντὴς τοῦ Δημοτικοῦ Νοσοκομείου, ἔγι-

νε μία ἐπαρχιακὴ συνέλευσις ὑπὸ τὴν 

προεδρίαν τοῦ Ἐπισκόπου. Ἔλαβον μέ-

ρος εἰς αὐτὴν καὶ ὡμίλησα ἐπὶ σοβαροῦ 

ζητήματος καὶ πολὺ ἐνθουσιωδῶς.

Μετὰ τὸ πέρας τῶν ἐργασιῶν τῆς συν-­

ελεύσεως, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος   Ἰννοκέντιος 

μὲ ἐπῆρε ἀπὸ τὸ χέρι καὶ ἐκάναμε μαζῆ 

μερικὰ βήματα πέριξ τοῦ    καθεδρικοῦ 

ναοῦ καὶ μοῦ ὡμίλησε διὰ τὴν    βαθεῖαν 

ἐντύπωσιν ποὺ τοῦ ἐπροξένησεν ὁ λό­-

γος μου. Αἴφνης ἐσταμάτησε, καὶ κυτ-  ­

τῶντάς με εἰς τὰ μάτια μοῦ εἶπε: “ Ἰατρέ, 

πρέπει νὰ γίνῃς ἱερεύς”. Μολονότι μία 

τοιαύτη σκέψις δὲν μὲ ἀπησχόλει, ἀπε-

δέχθην τὴν πρόσκλησιν ταύτην διὰ τὴν 

Ἱερωσύνην, προερχομένην ἐκ τοῦ στό-

ματος τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, ὡς πρόσκλη-

σιν τοῦ Θεοῦ, καὶ χωρὶς νὰ σκεφθῶ οὔτε 

μίαν στιγμὴν ἀπήντησα: “Μάλιστα, Σε-

βασμιώτατε, θὰ γίνω”. Τὴν ἑπομένην 

Κυριακὴν ἐχειροτονήθην διάκονος· μίαν 

δὲ ἑβδομάδα ἀργότερον ἱερεύς, καὶ ἐτο-

ποθετήθην ὡς προϊστάμενος τοῦ Καθε-

δρικοῦ ναοῦ. Εὐθὺς ἀμέσως ἀνέπτυξα 

μεγάλην δραστηριότητα ὡς Ἱεροκήρυξ, 

καὶ προήδρευον εἰς θεολογικὰς συνδια-

λέξεις. Εἰς συζητήσεις δὲ μετὰ τῶν ἀθέ-

ων ἐπετύγχανον συντριπτικὰς νίκας κατ’ 

αὐτῶν.

Δύο χρόνια καὶ 4 μῆνας ἀργότερα ἔγι-

να ἐπίσκοπος. Ὁ Κύριος ὡς ἐπίσκοπον 

μὲ ἐτοποθέτησεν εἰς μίαν μακρυνὴν πό-

λιν, τὴν Jenssieysk (Ζανσίεϊσκ). Ὅλοι οἱ 

ἱερεῖς τῆς λαμπρᾶς ταύτης πόλεως μὲ τὸ 

πλῆθος τῶν ἐκκλησιῶν, ὡς ἐπίσης καὶ 

ὅλοι οἱ ἱερεῖς τῶν κωμοπόλεων τῆς ἐπαρ-

χίας Κrasnoyarsk (Κρασνογιάρσκ), εἶχον 

προσχωρήσει εἰς τὴν ζῶσαν Ἐκκλησίαν 

καὶ εἶχον ταχθῆ μὲ τοὺς νεωτεριστάς...

Εἰς τὴν περίπτωσίν μου ἐπραγματο-

ποιήθησαν οἱ λόγοι τοῦ ἀποστόλου Παύ-

λου: “Οὓς προέγνω, καὶ προώρισε συμ-

μόρφους τῆς εἰκόνος τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ, εἰς 

τὸ εἶναι αὐτὸν πρωτότοκον ἐν πολλοῖς 

ἀδελφοῖς· οὓς δὲ προώρισε, τούτους καὶ 

ἐκάλεσε, καὶ οὓς ἐκάλεσε, τούτους καὶ 

ἐδικαίωσεν, οὓς δὲ ἐδικαίωσε, τούτους 

καὶ ἐδόξασε” (Ρωμ. η΄ 29­30)».

Καὶ ὁ πολιὸς ἱατρός  ­ ἐπίσκοπος ἐτε-

λείωσεν ὡς ἑξῆς: «Θὰ ἠδυνάμην νὰ σᾶς 

διηγηθῶ ἀκόμη πολλὰ ἄλλα θαυμαστὰ 

πράγματα, διὰ τῶν ὁποίων ὁ Κύριος κα-

τηύθυνε τὴν ζωήν μου, ἀλλὰ νομίζω ὅτι 

αὐτὰ ποὺ σᾶς εἶπα ἀρκοῦν διὰ νὰ ἀνα-

φωνήσετε μαζῆ μου· Δόξα εἰς τὸν Κύριόν 

μας εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων».''

ΟΣΩΤΗΡ2068