Οι καπετάνιοι του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού Μέσης Ανατολής

 1941-1944 Οι νεώτεροι μπουρλοτιέρηδες.

Γράφει ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΑΦΝΗΣ Υποστράτηγος ε.α

18 πολεμικά σκάφη με επικεφαλής τον θρυλικό «Αβέρωφ» υπό την ηγεσία του Ναυάρχου Καββαδία, θα αποπλεύσουν προς την Αίγυπτο λίγες ημέρες πριν η Αθήνα καταληφθεί από τον Άξονα. 

 Κατά τη διάρκεια του πολέμου θα παραληφθούν απ’ ευθείας από τα βρετανικά ναυπηγεία 32 πολεμικά σκάφη διαφόρων τύπων ώστε, όταν ο στόλος θα επαναπατρισθεί Οκτώβριο 1944, θα αριθμεί 50 μονάδες. 

 Και το ερώτημα που τίθεται είναι πως έγινε αυτό το θαύμα, διότι περί θαύματος πρόκειται, όταν, για να φτάσει ένα πλοίο (οπλιταγωγό), με συνοδεία έστω, μεταφέροντας τα πληρώματα που θα  παραλαμβαναν  τα  νέα πολεμικά σκάφη, διέτρεχε μύριους κινδύνους, αφού, η μεν Μεσόγειος ήταν κλειστή από τον Άξονα, ο δε Ατλαντικός τελούσε υπό τον έλεγχο των Γερμανικών Γιούγκερς καθώς και υποβρυχίων. 

 Τα πλοια που μετεφεραν τα πληρωματα έπρεπε   από Σουέζ  να διασχίσουν τον Δυτικό Ινδικό, περιπλέοντας το ακρωτήριο «Καλής Ελπίδας Ν. Αφρική, να διαπλεύσουν ολόκληρο σχεδόν τον Ανατολικό Ατλαντικό, για να φθάσουν στα Ναυπηγεία Σκάπα Φλόου Σκωτίας. 

Υπήρξε τορπιλισμός σκάφους, που μετέφερε μια από τις αποστολές στην οποία συμπεριλαμβανόταν ο μετέπειτα Ναύαρχος Ευγενίδης. 

Ο άκρατος πατριωτισμός, η ναυτοσύνη, η τόλμη και προπαντός η ενδόμυχη υπερηφάνεια, την οποία οι Έλληνες Ναυτικοί θα εξωτερικεύσουν κατά την καθέλκυση των πλοίων τους, καθ’ ον χρόνο θα υψωνόταν στα κατάρτια η Ελληνική σημαία, βρίσκουν εδώ τη μέγιστη αυτών έκφραση. 

 Το πνεύμα του εθελοντισμού του απανταχού Ελληνισμού, κυρίως της Αιγύπτου, αλλά και αυτών που διέφευγαν από τη σκλαβωμένη Ελλάδα, για να επανδρώσουν τις μονάδες των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων Μεσης Ανατολης (ΜΑ), είχε τεράστια απήχηση. 

Η τότε πολιτειακή και πολιτική ηγεσία (Βασιλεύς Γεώργιος Β' , Ε. Τσουδερός πρωθυπουργός) είχαν αναχωρήσει από την Κρήτη, τελευταίο δεκαήμερο Μαΐου 1941, μετά την επική μάχη εκεί, για την Αίγυπτο, όπου θα συγκροτούσαν μια νέα Ελληνική οντότητα, για τη συνέχιση του πολέμου προς απελευθέρωση της χώρας, πράγμα που έγινε. 

Πριν αναχωρήσουν πεζή από το τελευταίο ελεύθερο έδαφος (Λευκά Όρη) εξέπεμψαν προς τον Ελληνικό Λαό, διάγγελμα με τη γνωστή επωδό «Η Νίκη είναι δική μας». 

Αρχομένου του 1942, η δύναμη του πολεμικού Ναυτικού είχε ανέλθει σε 240 Αξιωματικούς και 3.600 Υπαξιωματικούς και ναύτες. 

 Το 1944 η δύναμη έφθανε τους 500 Αξιωματικούς και 10.000 Υπαξιωματικούς και ναύτες. 

Διαρκούντος του έτους 1942, παρελήφθησαν από τα Αγγλικά Ναυπηγεία 4 αντιτορπιλλικά ονομασθέντα Πίνδος, Αδρίας, Κανάρης, Μιαούλης. 

 Η παραλαβή συνεχίστηκε σταδιακά και τα επόμενα έτη κατά τον ίδιο ρυθμό. 

Μερικές μονάδες παρεδόθησαν στο Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό στην Αλεξάνδρεια και αλλού. (Εγκυκλοπαίδεια Ήλιος ΤΖ, περιοδ. Περίπλους, Ναυτική Ιστορία, ΣΕπτ. 2009). 

 Η πολεμική δράση του Ελληνικού Πολεμικού Στόλου της περιόδου 1941-44 έχει καταγραφεί και τιμηθεί από την Ελληνική Ιστορία, θα παραθέσουμε εδώ μερικές αντιπροσωπευτικές δράσεις και στιγμιότυπα, εντελώς συμβολικά. 

 Την εσπέρα της 10ης Νοεμβρίου 1941 το Υποβρύχιο ‘Γλαύκος’ (Πλωτάρχης Β. Ασλάνογλου), βύθισε ανοικτά του Ηρακλείου Κρήτης ένα εχθρικό φορτηγό 3.000 τόνων την 27η Φεβρουαρίου 1942 περιπολώντας ανοικτά της Μάλτας, φονεύεται ο γενναίος κυβερνήτης από εχθρικό εναέριο βομβαρδιστικό και στις 4 Απριλίου βυθίζεται και το ίδιο το πλοίο κατά τον ίδιο τρόπο. 

Την 5η Οκτωβρίου 1942 το υποβρύχειο ‘Νηρεύς’ τορπίλλισε ανοικτά της Ρόδου και βύθισε ένα εχθρικό μεταγωγικό 15.000 τόνων και 

την 27η Νοεμβρίου το υποβρύχιο ‘Παπανικολής’ (υποπλοίαρχος Ν. Ρουσσέν) βύθισε εχθρικό μεταγωγικό 8.000 τόνων. 

Ο Ρουσσέν θα πέσει ηρωικώς μαχόμενος κατά την επιχείρηση καταστολής του κομμουνιστικού κινήματος στο Ναυτικό το Πάσχα του 1944. 

Το έτος 1942 έκλεισε με το κατόρθωμα του αντιτορπιλλικού μας ‘Βασίλισσα Όλγα’ (πλωτάρχης Γ. Μπλέσσας) που από κοινού με το βρετανικό ‘Πεταρτ’ βύθισαν ιταλικό υποβρύχιο, αιχμαλωτίζοντας το πλήρωμά του. 

                              ΑΤ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ

Στο επόμενο έτος 1943 σημειώθηκε η εντονότερη δράση του εκτός της σκλαβωμένης χώρας πολεμικού μας Ναυτικού, που οφείλεται στο συνεχιζόμενο ρεύμα ενισχύσεων των μονάδων μας και του ανοίγματος της Μεσογείου, ως αποτέλεσμα των επιτυχιών των Συμμάχων στην Β. Αφρική και Ιταλία. 

 Τα Υποβρύχια Κατσώνης (Αντιπλοίαρχος Β. Λάσκος), Τρίτων (Υποπλοίαχος Ε. Κοντογιάννης),  εχοντας ως αποστολή την ενέργεια επιθετικών περιπολιών στο Αιγαίο και αποβίβαση Ελλήνων καταδρομέων στα Ελληνικά παράλια (σε διαφορετικές ημερομηνίες και χώρους) ευρισκόμενα τα υποβρύχια εν καταδύσει, δέχονται από γερμανικά αντιτορπιλλικά καταιγισμό τορπιλών βυθού και εξ ανάγκης αναδύονται, αναλαμβάνουν από το κατάστρωμα αγώνα πεζικού, στη συνέχεια εμβολίζονται από τους διώκτες τους και βυθίζονται. Ο Λάσκος πίπτει ηρωικώς μαχόμενος, κοντά στη Σκιάθο 14- 9-1943 ως τελευταίος χειριστής του πυροβόλου και ο Κοντογιάννης αιχμαλωτίζεται από τους Γερμανούς, ανοικτά της Εύβοιας (Καφηρέας), 16-11-1942. 

 Ο Ελληνικός Στόλος Μέσης Ανατολής, συμμετέχει ενεργώς στον αποκλεισμό των παραλίων της Β. Αφρικής που οδήγησε στην απομόνωση του πεδίου των χερσαίων επιχειρήσεων εκεί και στην ταχύτερη κατάρρευση των Africa corps 15-5-1943. 

 Στις προκαταρκτικές επιχειρήσεις της Σικελίας, το αντιτορπιλικό μας ‘Βασίλισσα Όλγα’ ομού με το βρετανικό ‘Τζέρβις’ προσέβαλαν ιταλική νηοπομπή 2 σκαφών εφοδιασμού μετά δύο πολεμικών τα οποία και εβύθισαν. 

Αναμφίβολα οι Έλληνες ναυτικοί μεριμνούσαν για την διάσωση τυχόν ναυαγών του εχθρού και την παροχή φροντίδας προς τους αιχμάλωτους σύμφωνα προς τους νόμους του πολέμου. 

 Το μεγαλύτερο μέρος του Ελληνικού Στόλου έλαβε μέρος στη συμμαχική απόβαση στη Σικελία 10-7-1943 και το αντιτορπιλλικό Κανάρης (Πλωτάρχης Δαμηλάτης) ήταν το πρώτο συμμαχικό πλοίο που εισέπλευσε στον οχυρωμένο λιμένα της Αυγούστας 12 Ιουλίου 1943 ενώ το ‘Αδρίας’ (αντιπλοίαρχος Ι. Τούμπας) με το αγγλικό ‘Κουάντοκ’ απέκρουσε επίθεση εχθρικών τορπιλλακάτων 21/22 Ιουλίου 1943  και το ‘Βασίλισσα Όλγα’ συμμετείχε στον βομβαρδισμό της Κατάνης. 

 Το ‘Βασίλισσα Όλγα’ –καμάρι του τότε Βασιλικού Ναυτικού– θα το συναντήσουμε σε όλες τις ναυτικές επιχειρήσεις που ακολούθησαν, στη συνοδεία του παραδοθέντος ιταλικού στόλου από Σπέτσια στην Αλεξάνδρεια 16-9-1943, αλλά το θρυλικό πλοίο με κυβερνήτη τον γενναίο Γ. Μπλέσσα βυθίζεται από Γιούγκερς στο Λακκί Λέρου 26-9-1943 και ο κυβερνήτης του πίπτει ηρωικώς μαχόμενος, χειριζόμενος ο ίδιος το αντιαεροπορικό του σκάφους. 

 Τη νύκτα της 28ης Αυγούστου 1943 το αντιτορπιλλικό ‘Πίνδος’ (Πλωτάρχης Δ. Φούφας) σε συνεργασία με το βρετανικό ‘Ηστον’ εντόπισαν γερμανικό υποβρύχιο το οποίο βύθισαν. 

 Μετά την ολοκλήρωση καταλήψεως της Σικελίας, ο Ελληνικός Στόλος συμμετείχε στις αποβατικές επιχειρήσεις στην ηπειρωτική Ιταλία και στις 6 Ιουνίου 1944 οι κορβέτες Τομπάζης και Κριεζής με το αντιτορπιλλικό ‘Σαλαμίς’ συμμετείχαν στην D-day Landing Νορμανδίας, ενώ στις 15 Αυγούστου του ίδιου έτους ο Ελληνικός Στόλος συμμετείχε στις αμφίβιες επιχειρήσεις στη Νότια Γαλλία. 

 Η απόφαση του συμμάχου Στόλαρχου Μεσογείου Sir Andrew Cunningham ,στον στολίσκο συνοδείας στην Αλεξάνδρεια των παραδοθέντων Ιταλικών Στόλων Τάραντα και Σπέτσια την 9-9-1943, να περιλάβει τα Ελληνικά ‘Αδρίας’ και ‘Βασίλισσα Όλγα’ και η εντολή του Cunningham στο τελετουργικό μέρος της παραδόσεως, να παρίσταται η ελληνική ναυαρχίδα ‘Καρτερία’ επιβαίνοντος στο σκάφος του Αρχηγού του Στόλου Ναυάρχου κ. Αλεξανδρή, με επηρμένο στον ιστό του σήματος του Έλληνα Στόλαρχου, ήταν χειρονομία υψίστης τιμής προς το Ελληνικό Πολεμικό Μέσης Ανατολής. 

 Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας δεν σήμανε απαραιτήτως και τη λήξη του πολέμου αλλά τη συνέχιση αυτού για τους επόμενους 20 μήνες κατά τους οποίους αντίπαλες δυνάμεις θα ήταν στην Ευρώπη. Σύμμαχοι από τη μία πλευρά και Γερμανοί από την άλλη. Λόγω διαφωνιών που προέκυψαν στην τριμερή συμμαχική παράταξη και λόγω των προετοιμασιών για την επιχείρηση ‘Overlord’ Νορμανδία, οι σύμμαχοι δεν διέθεταν στη Μεσόγειο επαρκείς χερσαίες δυνάμεις για την πλήρη επικράτησή τους στο χώρο. Έτσι, οι γερμανικές δυνάμεις που αφέθηκαν στα νησιά μετά την αποχώρησή τους από τη Βαλκανική θα αντιμετωπίζονταν με καταδρομικές επιχειρήσεις για τον εγκλωβισμό αυτών στις θέσεις που κατείχαν και αποδυνάμωσή τους. 

Το ρόλο των ειδικών αυτών επιχειρήσεων ανέλαβε ο Ελληνικός Ιερός Λόχος Μ. Ανατολής του Συνταγματάρχου Χ. Τσιγάντε με την συνεργασία Βρετανών commandoes, ενώ στο υγρό στοιχείο (Μεσόγειος) η κυριαρχία των συμμάχων θα διετηρείτο ακλόνητη. 

 Στο επιχειρησιακό αυτό πλαίσιο, ο ελληνικός στόλος Μέσης Ανατολής θα συνεχίσει αδιατάρακτα τις αποστολές του, αποστολές συνοδείας, προσβολή πλεούμενων στόχων, περιπολίες, υποστήριξη καταδρομικών επιχειρήσεων, προστασία ακτών.

                                  ΑΤ ΑΔΡΙΑΣ 

 Σε μια επιχείρηση αυτού του τύπου 22/23 Οκτωβρίου 1943 το Αντιτορπιλλικό μας ‘Αδρίας’ (Αντιπλοίαρχος Ι. Τούμπας) περιπολώντας στα στενά της Καρπάθου, προσέκρουσε σε θαλάσσια νάρκη από την οποία αποκόπηκε ολόκληρο το πρωραίο τμήμα του σκάφους. Μετά από πρόχειρη επισκευή στον όρμο Πουμελούκ Τουρκίας ο ‘Αδρίας’ όντας ακρωτηριασμένος, κατόρθωσε να καταπλεύσει στην Αλεξάνδρεια στις 6 Δεκεμβρίου 1943, όπου στην προκυμαία είχαν κατέλθει ένα εκατομμύριο περίπου Αιγύπτιοι μεταξύ των οποίων 200.000 Έλληνες της Αιγύπτου, οι οποίοι αποθέωσαν και επευφήμησαν το πλοίο με ουρανομήκεις ζητωκραυγές υπέρ της Ελλάδος.` ''εθνικη ηχω''Αυγ2015