Η ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

του φιλόλογου κ. Κώστα Γανωτή

Οί πρίν άπό τό Χριστό πατέρες μας είχαν κι αυτοί τή θρησκεία τους, όπως όλοι οί λαοί του κόσμου καί μ’ αυτή τή θρησκεία προσπαθουσαν νά έξηγήσουν τό μυστήριο της ύπαρξης καί της ζωης, άλλά καί νά παρηγορήσουν τίς καρδιές τους άπό τούς μεγάλους καημούς της ζωης. Δέν είχαν τήν άφέλεια τών συγχρόνων μας άθεϊστών, ώστε νά φαντάζονται τόν κόσμο τυχαίο καί όρφανό, άντίθετα μάλιστα όλος ό κόσμος είναι ''δίος’’, δηλ. θεϊκός. Μέσα στόν φυσικό χώρο του σύμπαντος υπάρχουν καί θεοί καί άνθρωποι καθώς ό ήλιος άνατέλλει κάθε πρωΐ «ϊνα θεοίσι καί άνθρώποις φαείνη» κατά τόν "Ομηρο, δηλ. γιά νά φέξει σέ θεούς καί άνθρώπους. Τούς θεούς τούς φαντάζονται οί άνθρωποι ώς όντα πανομοιότυπα μέ τούς άνθρώπους, άλλά μέ υπερφυσικές δυνάμεις, μέ άνεξέλεγκτη ήθική καί μέ έξασφαλισμένη τήν άθανασία καί τήν μακαριότητα. Αυτό ερχεται σέ όξεία καί άθεράπευτα όδυνηρή άντίθεση μέ τή μοίρα τών άνθρώπων. Αυτό τό αίσθημα έκφράζουν οί στίχοι 189-194 του «"Υμνου στόν ’Απόλλωνα», κείμενο του 7ου π.Χ. αίώνα πού γιά πολλούς αίώνες έξέφραζε τήν έπίσημη λατρεία του είδωλολατρικου κόσμου: «Μουσαι μέν θ’ όμια πάσαι άμειβόμεναι όπί καλη υμνευσι ρα θεών δώρ’ άμβροτα ήδ’ άνθρώπων τλημοσύνας, όσ’ εχοντες υπ’ άθανάτοισι θεοίσι ζώουσ’ άφραδέες καί άμήχανοι, ουδέ δύνανται ευρέμεναι θανάτου τ’ άκος καί γήραος άλκαρ». Δηλαδή οί Μουσες, ή μιά μετά τήν άλλη μ’ ώραία φωνή υμνουν τών θεών τ’ άθάνατα δώρα καί τών άνθρώπων τά βάσανα, όσα εχοντας ζουνε κάτω άπ’ τήν έξουσία τών άθανάτων θεών χωρίς νά μπορουν ούτε νά σκεφτουν ούτε νά κάνουν κάτι κι ούτε μπορουν νά βρουν γιατρικό του θανάτου καί άποτρεπτικό τών γηρατιών. 

 Πέρα άπ’ αυτό τό υπαρξιακό παράπονο τών άνθρώπων μέσα στήν άπέραντη μοναξιά τους φαντάζονται τούς θεούς τους νά προβαίνουν σέ κάθε άνήθικη πράξη ώς έλεύθεροι άπό κάθε ήθικό ελεγχο. 'Ο Δίας στήν ’Ιλιάδα έμφανίζεται τελείως  άχαλίνωτος σέ όλα τά πάθη καί συγχρόνως υποκείμενος στή βία καί στήν άπάτη τών άλλων θεών. Στήν άρχαία τραγωδία είναι χαρακτηριστική ή έκδικητικότητα τών θεών όπως λ.χ. στό δράμα «'Ιππόλυτος» του Ευριπίδη, όπου ή ’Αφροδίτη μέσα σέ μιά μέρα έκδικείται τόν 'Ιππόλυτον ό όποίος τιμά περισσότερο άπ’ αυτή τή θεά ’Αρτεμη. Καί δέν διστάζει νά χρησιμοποιήσει ώς μέσον τήν άθώα Φαίδρα. Στό δράμα Βάκχες του Ευριπίδη ό θεός Διόνυσος προβάλλεται ώς μεγάλος ευεργέτης τών άνθρώπων, γιατί τούς προσέφερε τό μεγάλο δώρο του, τό ''μέθυ’’ δηλ. τό κρασί, γιά νά μεθάνε καί νά ξεχνουνε προσωρινά τά βάσανά τους. "Οταν ό Διόνυσος έθριάμβευσε έπάνω στή σκηνή καί άπέδειξε τή θεότητά του μέ βίαιο τρόπο, έτιμώρησε καί μέ έξορία τήν άδερφή της μητέρας του τήν ’Αγάθη καί τόν πάππο του Κάδμο. ’Εκείνοι μάταια όμολογουσαν τή μετάνοιά τους καί έκλιπαρουσαν τό ελεός του. 'Ο Δίονυσος άλύπητος έκδικείται τήν προηγούμενη άπιστία τους. Καί τότε ό άποκαρδιωμένος Κάδμος ξεστομίζει τόν βαρύ λόγο γιά τούς θεούς: «’Οργάς έχρην θεοίς ουχ όμοιουσθαι βροτοίς» δηλαδή στίς όργές θά πρεπε οί θεοί νά μήν είναι όμοιοι μέ τούς θνητούς. Αυτή ή πικρή παρατήρηση έκφράζεται άπό τόν Ευριπίδη στό τέλος του τελευταίου εργου του λίγο πρίν άπ’ τό θάνατό του. Είναι δηλαδή ό τελευταίος του λόγος, ότι δηλ. αυτοί πού τούς λέμε θεούς, δέν είναι καλύτεροι άπ’ τούς άνθρώπους μέ τά γνωστά τους έλαττώματα. 

 Τά παραδείγματα πού άνέφερα είναι λίγα, ένδεικτικά άνάμεσα σέ πολλά. Το γεγονός ότι άναφέρονται μέσα στά 'Ομηρικά επη καί στίς τραγωδίες τούς δίνει τό κυρος τών άντιπροσωπευτικών καί πραγματικών στοιχείων. ’Απ’ όλα αυτά μπορουμε νά συμπεράνομε ότι οί άρχαίοι μας πρόγονοι ζουσαν μιά θρησκευτική άπογοήτευση καί δικαιολογημένα άποζητουσαν μιά σωτηρία άπό εναν άγνωστο...θεό. http://old.imd.gr/articles/top/neopaganism/1073