Λάκωνες Κληρικοί στον Αγώνα του 1821

 

Λάκωνες Κληρικοί στον Αγώνα του 1821 – Μακάριος Σαμπατακάκης και Γεώργιος παπα-Φώτου Σακελλάριος, του Βασιλείου Κουδούνη

Η Εκκλησία δεν είναι ούτε μπορεί να εκλαμβάνεται ως ένας συμβατικός κοινωνικός θεσμός στο πλαίσιο του κρατικού και εθνικού βίου, με σκοπό να σώζει απλώς την ιστορική διάσταση. Δεν εγκλωβίζεται στον ιστορικό χρόνο. Αποτελεί το «κοινόν των ψυχών Ιατρείον» όπου ο κληρικός έχει ως κύρια αποστολή του την πνευματική και υπαρκτική αποκατάσταση του ανθρώπου μέσα στο Σώμα του Χριστού, με σκοπό την οντολογική λύτρωση και την κατάκτηση της υπέρχρονης και υπέρκοσμης Βασιλείας των ουρανών. Παράλληλα, η ορθόδοξη χριστιανική παράδοση θεωρεί την πραγματική ελευθερία ως το φυσικό κλίμα αναπτύξεως και πραγματώσεως του ανθρώπινου Προσώπου. Γνήσια ελευθερία σημαίνει τη δυνατότητα κοινωνίας του ανθρώπου με τον Θεό και τους συνανθρώπους του σε βαθμό πληρότητας και αυθεντικότητας, έξω δηλαδή από κάθε υποχρεωτικότητα. Η ανθρώπινη ελευθερία, εν τέλει, εντάσσεται στο θέλημα του Θεού και είναι και ως εθνική και κοινωνική έννοια καθαρά θεολογική- εκκλησιαστική. Επομένως, η Ορθόδοξη Ελληνική Εκκλησία πρωτοστάτησε  στην Επανάσταση του  1821, διότι αυτό πηγάζει από την πίστη της για τον κόσμο και τον άνθρωπο. Στο πλαίσιο αυτό, κληρικοί όλων των βαθμίδων διαδραμάτισαν κομβικό ρόλο τόσο κατά την προεργασία όσο και κατά τη διεξαγωγή του εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα του 1821. Ειδικότερα, κατά την περίοδο της Επανάστασης πολυάριθμοι ιερείς αγωνίστηκαν με τον σταυρό και το όπλο ανά χείρας στα πεδία των αιματηρών μαχών. Πρωταγωνίστησαν ως πνευματικοί ταγοί εμψυχώνοντας και παρακινώντας και ως πολεμιστές της πρώτης γραμμής. Στην ευρύτατη αυτή χορεία των αγωνιστών κληρικών συγκαταλέγονται ο Μακάριος Σαμπατακάκης, Επίσκοπος Λαγείας[1], και ο  ιερέας Γεώργιος παπα- Φώτου Σακελλάριος.

Α. Μακάριος Σαμπατακάκης

Ο  Ιεράρχης  καταγόταν από τον Πύργο Οιτύλου Μάνης. Γεννήθηκε το 1770. Διέθετε περιορισμένη μόρφωση, αλλά ήταν ενθουσιώδης, ενεργητικός και ασκούσε επιρροή στο εκκλησιαστικό του ποίμνιο. Χειροτονήθηκε επίσκοπος Λαγείας το 1810 από τον Μητροπολίτη Μονεμβασίας και Καλαμάτας και δύο άλλους αρχιερείς. Η εκκλησιαστική του Επαρχία το 1833 θα καταργηθεί και θα αποτελέσει τμήμα της νεοσύστατης Επισκοπής Ασίνης[2] μαζί με την κώμη Κολοκυνθία. Ο Μακάριος θα παραμείνει στο πηδάλιο της Επισκοπής αυτής μέχρι την παραίτησή του, το 1852, κατά τον Δικαίο Βαγιακάκο, ο οποίος  επικαλείται τον Μελέτιο Γαλανόπουλο, Μητροπολίτη Κυθήρων. Έλαβε και σύνταξη 200 δραχμές. Σύμφωνα με τον ανωτέρω ερευνητή απεβίωσε το 1867. Ο ανιψιός του, όμως, Νικόλαος Δεσποτάκος στην αίτηση αναγνώρισης των εκδουλεύσεων του ιεράρχη στη διάρκεια του Αγώνα που υπέβαλε το 1866 στην Επιτροπή Θυσιών[3] σημειώνει: «Ο θείος μου Ασίνης Μακάριος χειροτονηθείς επίσκοπος κατά το 1798 παρά της εν Κωνσταντινουπόλει Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας Αρχιεράτευσεν μέχρι της τελευτής αυτού συμβάσης κατά το έτος 1864». Στην αίτηση του Δεσποτάκου και σε αντίστοιχο έγγραφο που κατέθεσε το 1872 ο έτερος ανιψιός του, ο Δημήτριος Δεσποτόπουλος, αποτυπώνεται ο πυρήνας της δράσης του κληρικού. Σε συνεργασία με τους οπλαρχηγούς της Λακωνίας και αρματολούς της Πελοποννήσου συνέβαλε στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Παρευρέθηκε στην πολιορκία και την άλωση της Τριπόλεως και της Μονεμβασίας. Στον Αλμυρό και στον Πολυάραβο ενίσχυσε ηθικά και υλικά τους αγωνιστές και τον λαό, ώστε να αντισταθούν σθεναρά στους εισβολείς Αιγυπτίους του Ιμπραήμ. «Ο θείος μου παρευρέθη εις πλείστας της Πελοποννήσου μάχας αυτόπτης και υποστηρικτής, ως εκ του αξιώματός του, ενθαρρύνων τα πλήθη να καρτερώσιν και εμμένωσιν όπως κερδίσωμεν θρησκείαν και ελευθερίαν» τονίζει στην αίτησή του ο Δεσποτόπουλος, επικαλούμενος και τη μαρτυρία του εν ζωή ευρισκομένου στρατηγού Ν. Πιεράκου. Η ανάμειξη του Αρχιερέως στον Αγώνα προκύπτει, κατά τον Βαγιακάκο, και από το γεγονός ότι τη 13η Μαρτίου 1822 συνυπέγραψε στην Καλαμάτα τον Στρατιωτικό Κανονισμό του Στρατού της Μάνης. Η επιτροπή εξέτασε την αίτηση του Δεσποτόπουλου κατά την υπ’αριθμ. 457/30 συνεδρία του στρατιωτικού τμήματος και τοποθέτησε τον ιεράρχη στην 3η τάξη των αξιωματικών.

Β. Γεώργιος παπα- Φώτου Σακελλάριος

Ο π. Γεώργιος Σακελλάριος καταγόταν από την Καλογωνιά του δήμου Σπάρτης. Από τον προσωπικό του φάκελο, που ευρίσκεται στο Αρχείο της Επιτροπής Θυσιών, συνάγεται μία πολυσχιδής και βαρύτιμη εθνική προσφορά. Συμμετείχε ένθερμα ως επικεφαλής συγχωριανών του σε πολλές μάχες όπως στην πολιορκία της Τρίπολης και των Πατρών. Περαιτέρω, ενταγμένος στις επαναστατικές δυνάμεις του Π. Γιατράκου, του Π. Κρεββατά και άλλων οπλαρχηγών  αγωνίστηκε στην πολιορκία του φρουρίου της Κορίνθου. Μετά την άλωση αυτού του ανετέθη η περισυλλογή των όπλων των Οθωμανών. Ακολούθως, η δράση του επεκτάθηκε και σε περιοχές της Ρούμελης. Πολέμησε και στο Πέτα της Άρτας, όπου οι Έλληνες ηττήθηκαν από τον οθωμανικό στρατό του Μεχμέτ Ρεσίτ Πασά(Κιουταχή) το 1822.  Αργότερα, όταν ο Ιμπραήμ εδήωνε την Πελοπόννησο, ο κληρικός απέστειλε την οικογένειά του για ασφάλεια στο Γύθειο. Όμως, «ευρισκομένη μακράν του αρχηγού και προστάτου αυτής απώλεσεν εν Γυθείω άπασαν την κινητήν αυτής περιουσίαν..» σύμφωνα με σχετικό πιστοποιητικό.Είχε, επιπλέον, λάβει τον βαθμό του Χιλίαρχου το 1824. Μετά τη λήξη του πολέμου τιμήθηκε με αργυρούν αριστείο από τον Όθωνα. Απεβίωσε το 1846 ως εν ενεργεία εφημέριος του μητροπολιτικού Ιερού Ναού της Ευαγγελίστριας. Αίτηση δικαίωσης το 1846 και το 1865 υπέβαλαν οι γιοι του Νικόλαος, Δημήτριος και Θεόδωρος στην Επιτροπή Αγώνος. Συζητήθηκε κατά την υπ΄αριθμ. 227/60 συνεδρίαση του στρατιωτικού τμήματος  και ο κληρικός κατετάγη στην 6η τάξη των αξιωματικών.

[1]Η Λάγια(Λάγεια) είναι χωριό της Ανατολικής Μάνης.

[2] Η Ασίνη υπήρξε περιοχή της αρχαίας Λακωνίας και σήμερα ταυτίζεται με το Σκουτάρι.

[3] Η Επιτροπή Θυσιών και Εκδουλεύσεων του Ιερού Αγώνος θεσμοθετήθηκε από την ελληνική πολιτεία το 1846 και επανασυστάθηκε  το  1865, με σκοπό να αμειφθούν, να αποζημιωθούν και να δικαιωθούν οι αγωνιστές του 1821. Το Αρχείο της(Αρχείο Αγωνιστών)  φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος.

http://www.immspartis.gr/?p=38355