Ὁ Κύριος Εἶναι Μαζί μας.Ψαλμός ΡΚΓ΄ (123), στίχ. 1-4

 
Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι ὁ Ψαλμωδὸς προκειμένου νὰ προχωρήσει ἕνα βῆμα πρὸς τὰ ἐμπρός, κάνει μισὸ βῆμα πρὸς τὰ πίσω! «Εἰ μὴ ὅτι Κύριος ἦν ἐν ἡμῖν...» (στίχ. 1-2)· «ἄρα ζῶντας... ἄρα τὸ ὕδωρ»· «τὸ ὕδωρ ἂν κατεπόντισεν... τὸ ὕδωρ τὸ ἀνυπόστατον»· «χείμαρρον διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν... ἄρα διῆλθεν»· «ἐκ τῆς παγίδος... ἡ παγὶς συνετρίβη» κλπ. Ἐὰν δὲν ἦταν ὁ Κύριος μαζί μας, λέγει ὁ Ψαλμωδός, ἂς τὸ ὁμολογήσει αὐτὸ ὅλος ὁ ἰσραηλιτικὸς λαός (Ψαλ. ρκγ΄ [123] 1). Μὲ τὸν ἴδιο τρόπο ἔχει ἐκφρασθεῖ καὶ ὁ Δαβὶδ λέγοντας: Ἐὰν ὁ Κύριος δὲν μὲ βοηθοῦσε,παρὰ λίγο ἡ ψυχή μου θὰ βρισκόταν στὸν Ἅδη (βλ. Ψαλ. ϟγ΄ [93] 17). Ἐκεῖ ὅμως μιλοῦσε τὸ ἄτομο Δαβίδ, ἐνῶ ἐδῶ μιλάει ὅλο τὸ ἔθνος, διότι λέει: ἂς τὸ ὁμολογήσει αὐτὸ ὅλος ὁ ἰσραηλιτικὸς λαός. Τὴν εὐγνωμοσύνη γιὰ τὴν εὐτυχία του ὁμολογεῖ ὅτι τὴν ὀφείλει στὸν Θεὸ ὅλο τὸ ἔθνος. Ἂν δὲν ἦταν ὁ Κύριος ἀνάμεσά μας, ὁμολογοῦν, προστάτης καὶ ὑπερασπιστὴς ὅταν οἱ ἐχθροί μας ἐξεγέρθηκαν ἐναντίον μας, ἀσφαλῶς θὰ μᾶς εἶχαν καταπιεῖ ζωντανούς! Ὅταν ἄναψε ὁ θυμός τους ἐναντίον μας, οἱ ἀντίπαλοι θὰ μᾶς κατάπιναν ζωντανούς, ὅπως ὁ Ἅδης ἀπορροφᾶ τὰ θύματά του καὶ ὅπως ὁ δράκοντας καταβροχθίζει τὰ θηράματά του (Ψαλ. ρκγ΄ [123] 2-3). «Καταπίωμεν αὐτὸν ὥσπερ ᾅδης ζῶντα καὶ ἄρωμεν αὐτοῦ τὴν μνήμην ἐκ γῆς» (Παροιμ. α΄ 12). 

Ὁ Ναβουχοδονόσορ, ἀναφωνεῖ ὁ Ἰσραὴλ διὰ τοῦ προφήτου Ἱερεμία, «κατέπιέ με ὡς δράκων, ἔπλησε τὴν κοιλίαν αὐτοῦ...» (Ἱερ. κη΄ [28] 34). Ἐὰν δὲν εἴχαμε τὴ θεία βοήθεια, ἑρμηνεύει ὁ Θεοδώρητος, «τοσούτων καθ’ ἡμῶν δυσμενῶν συνελθόντων», δὲν θὰ ἀξιωνόμασταν οὔτε ταφῆς, «ἀλλὰ καθάπερ ὑπὸ θηρίων ζῶντες ἂν κατεπόθημεν»1 . Ἐὰν δὲν ἦταν ὁ Κύριος ἀνάμεσά μας, «ἄρα», ὁπωσδήποτε, «τὸ ὕδωρ ἂν κατεπόντισεν ἡμᾶς» (στίχ. 4), θὰ μᾶς εἶχε καταποντίσει ὁ κατακλυσμὸς τοῦ μίσους τους. «Ὕδωρ» ὀνομάζει τὴν ὁρμὴ καὶ τὴ δυνατὴ κίνηση τῶν γειτονικῶν ἐθνῶν τῆς Ἱερουσαλήμ. Ἐὰν ὁ Θεὸς δὲν μᾶς βοηθοῦσε, ὁμολογεῖ ὁ Ψαλμωδός, ὅταν γυρίσαμε ἀπὸ τὴν αἰχμαλωσία, ὀργίσθηκαν τὰ ἔθνη αὐτὰ καὶ κυριολεκτικὰ θὰ μᾶς καταπόντιζαν! «Χείμαρρον διῆλθεν ἡ ψυχὴ ἡμῶν» (στίχ. 4)· χείμαρρος ὁρμητικὸς καὶ ἐπικίνδυνος θὰ κατέκλυζε τὴν ψυχή μας, ὅπως οἱ χείμαρροι ποὺ τὸν χειμώνα παρασύρουν τὰ πάντα! «Χείμαρρον», σημειώνει ὁ ἅγιος Νικόδημος, «ὀνομάζουν οἱ Ἑβραῖοι ἐδῶ τὴν ὀγλήγορον καὶ ἄτακτον κίνησιν τῶν πλησιοχώρων ἐθνῶν, ἥτις παρασύρει ὅ,τι ἤθελεν εὕρει ἔμπροσθεν», τὴν δὲ «προσωρινὴν φθορὰν αὐτῶν ὕδωρ αὐτὴν ὠνόμασεν»2. Εἶναι σχετικὸς καὶ πολὺ διδακτικὸς ὁ Ἀναβαθμὸς τοῦ β΄ ἤχου «Εἰ μὴ ὅτι Κύριος ἦν ἐν ἡμῖν, τίς ἱκανὸς σῶος φυλαχθῆναι ἐκ τοῦ ἐχθροῦ ἅμα καὶ ἀνθρωποκτόνου;», ποὺ συνέθεσε ὁ ὅσιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης. «Τὸ νόημα τῶν λόγων αὐτῶν» ὁ ὅσιος Θεόδωρος τὸ «μεταφέρει εἰς τὸν ἀφιλίωτον ἡμῶν ἐχθρὸν καὶ ἀνθρωποκτόνον διάβολον» καὶ λέει: «Ἀνίσως δὲν ἦτον ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς μαζὺ μὲ ἡμᾶς τοὺς Χριστιανούς, βοηθῶν καὶ ἀποδιώκων μὲ τὴν δύναμίν του τὸν διάβολον, ποῖος ἠδύνατο νὰ φυλαχθῇ ἀπὸ αὐτὸν σῶος καὶ ἀβλαβής; βέβαια οὐδείς»3. 

Τὸ μένος τοῦ διαβόλου κατὰ τοῦ ἀνθρώπου καὶ μάλιστα κατὰ τῶν ἁγίων ἐκφράζει καὶ ὁ ἀπόστολος Πέτρος μὲ τὸν λόγο: «Ὁ ἀντίδικος ἡμῶν διάβολος ὡς λέων ὠρυόμενος περιπατεῖ ζητῶν τίνα καταπίῃ» (Α΄ Πέτρ. ε΄ 8). Τὴν λύσσα τοῦ διαβόλου κατὰ τῶν ἀνθρώπων, μάλιστα δὲ κατὰ τῶν ἁγίων, φανερώνουν τὰ φοβερὰ δεινὰ ποὺ προξένησε στὸν δίκαιο Ἰώβ. Ἀλλὰ καὶ ἡ μανία ποὺ ἔδειξε κατὰ τοῦ ἀποστόλου Πέτρου, ὥστε ἐχρειάσθη νὰ ἐπέμβει ὁ ἴδιος ὁ Κύριος γιὰ νὰ μὴ χάσει τὴν πίστη του ὁ ἀπόστολος καὶ χαθεῖ ἐντελῶς, διότι ὁ Κύριος τοῦ εἶπε: «Σίμων Σίμων, ἰδοὺ ὁ σατανᾶς ἐξῃτήσατο ὑμᾶς τοῦ συνιάσαι ὡς τὸν σῖτον· ἐγὼ δὲ ἐδεήθην περὶ σοῦ ἵνα μὴ ἐκλίπῃ ἡ πίστις σου» (Λουκ. κβ΄ [22] 31-32). Σχολιάζει καὶ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος: Τὸ θηρίο αὐτό, ὁ διάβολος, εἶναι πονηρὸ καὶ ἀχόρταγο καὶ ἐὰν δὲν ἐχαλιναγωγεῖτο συνεχῶς, θὰ ἀνέτρεπε καὶ θὰ συνέχεε τὰ πάντα. Διότι ἂν στὸν εὐτυχὴ Ἰὼβ ἔλαβε κάποια μικρὴ ἐξουσιοδότηση καὶ κατέστρεψε ἐξολοκλήρου τὸ σπίτι του, κολόβωσε τὸ σῶμα του, δημιούργησε τόσο μεγάλη τραγωδία, κατέστρεψε τὴν περιουσία του, τὰ παιδιά του τὰ σκέπασε μὲ χῶμα, ἔκαμε τὸ σῶμα του νὰ γεμίσει μὲ σκουλήκια, τὴ γυναίκα του τὴν ἔστρεψε ἐναντίον του... ἂν δὲν συνεκρατεῖτο μὲ ἀναρίθμητα χαλινάρια, πῶς δὲν θὰ κατέστρεφε ὅλους4 ; 

Ἀλλ’ ὁ διάβολος μπορεῖ νὰ καυχᾶται γιὰ τὴ δύναμή του, ὅμως δὲν μπορεῖ νὰ προξενήσει κανένα κακὸ στὸν ἄνθρωπο, ἂν ἐμεῖς δὲν τοῦ δίνουμε εὐκαιρία νὰ εἰσχωρεῖ ἀνάμεσά μας (βλ. Ἐφεσ. δ΄ 27). Ἐὰν ὁ ἄνθρωπος ἀγρυπνεῖ καὶ ἀντιστέκεται πάντοτε καὶ παντοῦ, καὶ ἂν δὲν τοῦ τὸ ἐπιτρέψει ὁ Κύριος τοῦ παντός, ὁ καθαιρέτης καὶ νικητής του, τίποτε ἀπολύτως δὲν μπορεῖ νὰ κάνει ὁ διάβολος. Ἐπανερχόμενος ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος στοὺς Ἰσραηλίτες τοῦ Ψαλμοῦ παρατηρεῖ ὅτι ὁ Θεὸς δὲν τοὺς ἔδινε τὴν ἀσφάλεια διαμιᾶς, ἀλλὰ ἤρεμα καὶ λίγο-λίγο, γιὰ νὰ τοὺς διατηρεῖ στὴ θεογνωσία καὶ γιὰ νὰ μὴ χαθεῖ ἡ διόρθωση ποὺ ἔγινε σ’ αὐτοὺς ἀπὸ τὴν αἰχμαλωσία. Γι’ αὐτὸ οὔτε στὶς συμφορὲς ἀφήνει μονίμως τοὺς ἀνθρώπους, γιὰ νὰ μὴν κουραστοῦν· οὔτε στὶς ἀνέσεις, γιὰ νὰ μὴ γίνονται ἀδιάφοροι· ἀλλὰ μὲ τὶς ἐναλλαγὲς ποικίλλει τὴ σωτηρία τους5 . 

1. ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ ΚΥΡΟΥ, Ἑρμηνεία τοῦ ΡΚΓ΄ Ψαλμοῦ, PG 80, 1885Α. 

2. ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ - ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΖΙΓΑΒΗΝΟΥ, Ἑρμηνεία εἰς τοὺς Ψαλμούς, Τόμ. Γ΄, ἐκδ. «Ὀρθ. Κυψέλη», Θεσσαλονίκη 1983, σελ. 339. 

3. ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ, Νέα Κλῖμαξ, ἐκδ. Σωτ. Ν. Σχοινᾶ, ἐν Βόλῳ 1956, σελ. 89. 

4. ΙΩ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, Εἰς Ψαλ. ρκγ΄ [123], PG 55, 353. 5. Στὸ ἴδιο

Π.ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ-ΟΣΩΤΗΡ2160