Η ΠΕΜΠΤΗ ΕΝΤΟΛΗ

Ἀφοῦ στὶς πρῶτες τέσσερις ἐντολὲς ὁ Κύριος καθόρισε τὰ καθήκοντα ποὺ ἔχουμε πρὸς τὸν Θεό, ἔρχεται μὲ τὶς ἑπόμενες ἕξι ἐντολὲς νὰ καθορίσει καὶ τὰ καθήκοντα ποὺ ἔχουμε πρὸς τὸν πλησίον μας. Ἡ πέμπτη ἐντολὴ τοῦ Δεκαλόγου ὁρίζει νὰ ἀποδίδουμε τὴν ὀφειλόμενη τιμὴ στοὺς κατὰ σάρκα γονεῖς μας, στὸν πατέρα μας καὶ στὴ μητέρα μας. «Τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου, ἵνα εὖ σοι γένηται, καὶ ἵνα μακροχρόνιος γένῃ ἐπὶ τῆς γῆς τῆς ἀγαθῆς, ἧς Κύριος ὁ Θεός σου δίδωσί σοι» (Ἐξ. κ΄ 12). Νὰ τιμᾶς καὶ νὰ σέβεσαι τὸν πατέρα σου καὶ τὴ μητέρα σου, γιὰ νὰ εὐτυχεῖς καὶ νὰ ζεῖς πολλὰ χρόνια μέσα στὰ ἄφθονα ἀγαθὰ τῆς γῆς τῆς ἐπαγγελίας, ποὺ σοῦ χαρίζει ὁ Κύριος, ὁ Θεός σου. Ὀφείλουμε νὰ τιμοῦμε τοὺς κατὰ σάρκα γονεῖς μας, διότι «τοῦ ζῆν μετὰ τὸν Θεὸν αὐτοὶ γεγόνασιν αἴτιοι», ἑρμηνεύει ὁ αὐθεντικὸς ἑρμηνευτὴς τῶν Γραφῶν ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος (PG 62, 150). Μέσῳ αὐτῶν μᾶς ἔφερε στὴ ζωὴ ὁ Θεός, καὶ αὐτοὶ μετὰ τὸν Θεὸ εἶναι οἱ αἴτιοι γιὰ τὸ ὅτι ὑπάρχουμε. Ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα μέχρι σήμερα αὐτὴ τὴν ἐντολὴ παραλάβαμε ἀπὸ τὸν Θεό: νὰ σεβόμαστε, νὰ τιμοῦμε, νὰ ἀγαπᾶμε τοὺς γονεῖς μας καὶ νὰ ὑπακοῦμε στὶς συμβουλὲς ποὺ μᾶς δίνουν. «Τὰ τέκνα ὑπακούετε τοῖς γονεῦσιν ὑμῶν ἐν Κυρίῳ· τοῦτο γάρ ἐστι δίκαιον» (Ἐφ. ς΄ 1). Τὸ παράδειγμα μᾶς τὸ δίνει ὁ ἴδιος ὁ Κύριος, ὁ Ὁποῖος «ἦν ὑποτασσόμενοις αὐτοῖς» (Λουκ. β΄ 51). Ἐξακολουθοῦσε ὡς ὑπάκουο παιδὶ νὰ ὑποτάσσεται στὸν Ἰωσὴφ καὶ στὴν Παναγία Μητέρα Του. Οἱ γονεῖς ποὺ μᾶς ἔφεραν στὸν κόσμο καὶ μᾶς ἀνατρέφουν «ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ Κυρίου», δικαιοῦνται τόν σεβασμὸ καὶ τὴν τιμή μας. Ἡ ἐντολὴ τῆς τιμῆς πρὸς τοὺς γονεῖς εἶναι «ἐντολὴ πρώτη ἐν ἐπαγγελίᾳ», ὅπως γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στὴν πρὸς Ἐφεσίους ἐπιστολή του (ς΄ 2). Δηλαδή, εἶναι ἡ πρώτη ἐντολὴ ποὺ συνοδεύεται μὲ ὑπόσχεση ἀνταμοιβῆς ἀπὸ τὸν Θεό: «ἵνα εὖ σοι γένηται, καὶ ἵνα μακροχρόνιος γένῃ ἐπὶ τῆς γῆς»! Πράγματι· πολλὲς καὶ μεγάλες εὐλογίες ἀπολαμβάνουν τὰ παιδιὰ ποὺ σέβονται καὶ τιμοῦν τοὺς γονεῖς τους. Τὰ σεβαστικὰ παιδιὰ εἶναι τὸ καμάρι τῶν γονέων τους, οἱ ὁποῖοι δίνουν τὶς καλύτερες εὐχὲς γιὰ τὰ παιδιά τους, νὰ εἶναι στὸν δρόμο τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ ἔχουν τὴν εὐλογία Του. Οἱ εὐχὲς ποὺ τοὺς δίνουν, στηρίζουν κι αὐτοὺς καὶ τὶς οἰκογένειές τους: «Εὐλογία γὰρ πατρὸς στηρίζει οἴκους τέκνων» (Σ. Σειρ. γ΄ 9). Στὸ βιβλίο τῶν Παροιμιῶν οἱ εὐχὲς τῶν γονέων παρομοιάζονται μὲ στεφάνι ἀπὸ χάριτες ἀρετῶν, μὲ τὸ ὁποῖο στεφανώνεται ἡ τιμία κεφαλή τους. Ἐπίσης παρομοιάζονται μὲ χρυσὸ περιδέραιο, ἀσυγκρίτως πολυτιμότερο ἀπὸ κάθε ἄλλο μέταλλο, μὲ τὸ ὁποῖο στολίζεται ὁ λαιμός τους (βλ. Παρ. α΄ 9). Τὸ ἀκριβῶς ἀντίθετο, ἡ ἀπρεπὴς συμπεριφορὰ πρὸς τοὺς γονεῖς, ἐθεωρεῖτο ἀνέκαθεν βαριὰ ἐκτροπή, παρόμοια μὲ τὴ βλασφημία τοῦ ἁγίου Ὀνόματος τοῦ Θεοῦ. Ὅσοι ἀποκαλοῦν «γέρο» τὸν πατέρα τους καὶ «γριὰ» τὴ μητέρα τους, ἀσεβοῦν στὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ ποὺ μᾶς παραγγέλλει νὰ τοὺς σεβόμαστε: «μὴ καταφρόνει ὅτι γεγήρακέ σου ἡ μήτηρ» (Παρ. κγ΄ 22). Μὴν περιφρονήσεις τὴ μητέρα σου, ἐπειδὴ τὴ βρῆκαν πλέον τὰ γεράματα. Καὶ ὅταν γεράσουν καὶ ὅταν ἀρρωστήσουν οἱ γονεῖς μας, ἔχουμε καθῆκον νὰ τοὺς βοηθοῦμε, νὰ τοὺς περιθάλπουμε καὶ νὰ ἀνεχόμαστε κάποιες ἰδιοτροπίες ποὺ λόγῳ τῆς ἡλικίας ἢ τῆς ἀσθένειας παρουσιάζουν. Ἡ ἀχάριστη διαγωγὴ τῶν παιδιῶν πρὸς τοὺς γονεῖς στιγματίζεται στὴν Ἁγία Γραφή, ἡ ὁποία βεβαιώνει ὅτι αὐτοὶ ποὺ μυκτηρίζουν τὴ μητέρα τους καὶ τὴν ποτίζουν μὲ πικρὰ φαρμάκια, ἐνεργοῦν ὡς ἄφρονες (βλ. Παρ. ι΄ 1). Αὐτοὶ ποὺ διώχνουν ἀπὸ τὸ σπίτι τὸν πατέρα τους ἢ τὴ μητέρα τους, δὲν διαφέρουν ἀπὸ ἐκεῖνον ποὺ ἀσεβεῖ στὸν Θεό (βλ. Παρ. κη΄ 24). Αὐτοὶ ποὺ κακολογοῦν τοὺς γονεῖς τους, θὰ πέσουν σὲ ἀδοξία μεγάλη. Θὰ σβήσει κάθε λάμψη καὶ δόξα τους καὶ οἱ κόρες τῶν ὀφθαλμῶν τους θὰ ἀντικρίσουν τὸ αἰώνιο σκοτάδι τοῦ Ἅδη (βλ. Παρ. κ΄ 20). Ἰδιαίτερα αὐστηρὸς εἶναι ὁ Νόμος στὶς περιπτώσεις ποὺ τὰ παιδιὰ σηκώνουν χέρι καὶ χτυποῦν τοὺς γονεῖς τους: «ὃς τύπτει πατέρα αὐτοῦ ἢ μητέρα αὐτοῦ, θανάτω θανατούσθω» (Ἐξ. κα΄ 15). Ἐννοεῖται ὅτι τὰ περὶ τιμῆς τῶν γονέων μας ἰσχύουν, ἐὰν αὐτοὶ μᾶς κατευθύνουν στὸ ἀγαθό. Ἐὰν μᾶς ζητοῦν νὰ πράξουμε κάτι ἀντίθετο μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, δὲν θὰ παύσουμε βεβαίως νὰ τοὺς τιμοῦμε, ἐφόσον εἶναι γονεῖς μας, ἀλλὰ θὰ ὑπακούσουμε στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ κι ὄχι στὸ θέλημα τῶν κατὰ σάρκα γονέων μας. Ἐπίσης δὲν θὰ βάλουμε ποτὲ τὴν ἀγάπη τῶν γονέων μας πιὸ πάνω ἀπὸ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Διότι, ὅπως συμπληρώνει στὴν Καινὴ Διαθήκη ὁ Κύριος: «Ὁ φιλῶν πατέρα ἢ μητέρα ὑπὲρ ἐμὲ οὐκ ἔστι μου ἄξιος» (Ματθ. ι΄ 37)ΟΣΩΤΗΡ2215