ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ ;

 

Oἱ Ἅγιοι εἶναι τὰ πρότυπά μας, ἀλλὰ καὶ οἱ συμπαραστάτες μας στὸν καλὸ ἀγώνα γιὰ τὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς μας. Ἅγιοι ὅμως καλούμαστε νὰ γίνουμε ὅλοι μας. Ἡ ἁγιότητα δὲν εἶναι πολυτέλεια· εἶναι τὸ περιεχόμενο τῆς κλήσεώς μας. «Κατὰ τὸν καλέσαντα ὑμᾶς ἅγιον καὶ αὐτοὶ ἅγιοι ἐν πάσῃ ἀναστροφῇ γενήθητε», γράφει ὁ ἀπόστολος Πέτρος (Α´ Πέτρ. α´ 15). Κατὰ τὸ πρότυπο τοῦ ἁγίου Θεοῦ ποὺ σᾶς κάλεσε, γίνετε κι ἐσεῖς Ἅγιοι σὲ κάθε περίπτωση καὶ σὲ κάθε συμπεριφορά σας. Ὁ δὲ ἀπόστολος Παῦλος τὸ δηλώνει κατηγορηματικά: «Διώκετε... τὸν ἁγιασμόν, οὗ χωρὶς οὐδεὶς ὄψεται τὸν Κύριον». Νὰ ἐπιδιώκετε τὸν ἐξαγιασμό σας, χωρὶς τὸν ὁποῖο κανεὶς δὲν θὰ δεῖ τὸν Κύριο (Ἑβρ. ιβ´ 14). Ἀλλὰ τί εἶναι ἡ ἁγιότητα; ποιὸς εἶναι ὁ Ἅγιος; «Ἅγιος» στοὺς ἀρχαίους Ἕλληνες σήμαινε: ὁ ξεχωρισμένος, ὁ ἀφιερωμένος στοὺς θεούς, ὁ ἁγνός (λέξη μὲ τὴν ὁποία ἔχει καὶ ἐτυμολογικὴ συγγένεια). Στὸν Χριστιανισμὸ ἡ λέξη «ἅγιος» διατήρησε αὐτὲς τὶς σημασίες ἀλλὰ μὲ χριστιανικὸ περιεχόμενο καὶ σὲ ὕψιστο βαθμό. Οἱ ἅγιοι Πατέρες μᾶς δίνουν κάποιους ὁρισμοὺς καὶ περιγραφὲς τοῦ ἁγίου ἀνθρώπου. Ἂς ἀκούσουμε τὴν ὑπέροχη μελωδία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στὴ συμφωνία τῶν ἁγίων Πατέρων, ἐκείνων ποὺ ἔζησαν τὴν ἁγιότητα καὶ τὴ δίδαξαν αὐθεντικά. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος διευκρινίζει: «Τὸν ἅγιον οὐχ ἡ τῶν ἁμαρτημάτων ἀπαλλαγὴ ποιεῖ μόνον, ἀλλὰ καὶ ἡ τοῦ Πνεύματος παρουσία, καὶ ὁ τῶν ἀγαθῶν ἔργων πλοῦτος»1 . Τὸν Ἅγιο δὲν τὸν καθιστᾶ τέτοιον μόνο ἡ ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τὰ ἁμαρτήματα, ἀλλὰ καὶ ἡ παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέσα του καὶ ὁ πλοῦτος τῶν ἀγαθῶν ἔργων. Ὁ ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος γράφει: «Οὗτός ἐστιν ἅγιος, ὁ καθαρθεὶς καὶ ἁγιασθεὶς κατὰ τὸν ἔσω ἄνθρωπον»... Καὶ συνεχίζει: Οἱ ἀληθινοὶ Χριστιανοί – δηλαδὴ οἱ ἅγιοι – διαφέρουν πάρα πολὺ ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους τοῦ κόσμου. Ἔχουν τὴν εἰρήνη τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν ἀγάπη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέσα στὴν καρδιά τους καὶ δὲν ταράζονται πιὰ ἀπὸ μάταιους καὶ ἐφάμαρτους λογισμούς· τὸ κατόρθωσαν δὲ αὐτὸ μὲ πολλοὺς καὶ μακροχρόνιους ἀγῶνες2. Παρομοίως ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς στὴ θαυμάσια ὁμιλία του τὴν Κυριακὴ τῶν Ἁγίων Πάντων ἐξηγεῖ: Ἅγιοι εἶναι αὐτοὶ ποὺ ἔχουν καλὴ προαίρεση καὶ δείχνουν πάνω στὴν πράξη τὴν ἀγάπη καὶ τὴν πίστη τους στὸν Θεό· ἀποστρέφονται τελείως τὴν ἁμαρτία καὶ τηροῦν μὲ στέρεη ἀφοσίωση τὰ προστάγματα τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ ἔχουν τὰ μάτια τῆς ψυχῆς στραμμένα στὸν Ἥλιο τῆς δικαιοσύνης, τὸν Χριστό3 . Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς ἐξάλλου γράφει: Οἱ Ἅγιοι εἶναι «θεοί τε καὶ κύριοι καὶ βασιλεῖς»· ὄχι κατὰ φύσιν, συνεχίζει ὁ ἅγιος Ἰωάννης, ἀλλὰ ἐπειδὴ νίκησαν τὰ πάθη τους καὶ φύλαξαν ἀβλαβὴ καὶ ἀμόλυντη τὴν ὁμοίωση τῆς θείας εἰκόνας, κατὰ τὴν ὁποία ἔχουν δημιουργηθεῖ, καὶ ἑνώθηκαν μὲ τὸν Θεὸ κατὰ προαίρεση καὶ Τὸν δέχθηκαν μέσα τους ἔνοικο. Ἔτσι, ἀπὸ τὴν κοινωνία τους μαζί Του ἔγιναν κατὰ Χάριν ὅ,τι Ἐκεῖνος εἶναι κατὰ φύσιν4 . Δὲν μποροῦμε νὰ σκεφθοῦμε κάτι ἀνώτερο γιὰ τὴ φύση μας ἀπὸ τὴν ἁγιότητα· νὰ ἀνήκουμε στὸν Θεό, νὰ βρισκόμαστε σὲ ἀδιάλειπτη κοινωνία μαζί Του, νὰ εἴμαστε κατοικητήρια καὶ ναοὶ τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶναι ὁ μόνος Ἅγιος, ἡ πηγὴ τῆς ἁγιότητος. Ἡ ἁγιότητα εἶναι ἡ ὑψηλότερη κορυφὴ τοῦ ἀνθρώπινου μεγαλείου, τὸ ὕψιστο ἰδανικό μας, τὸ μεγάλο ὅραμα τοῦ συνειδητοῦ πιστοῦ, ἡ περίληψη ὅλων τῶν εὐγενῶν ἀνθρώπινων πόθων. Ἂς τὴν ποθήσουμε λοιπὸν καὶ ἂς ἀγωνισθοῦμε νὰ τὴ ζήσουμε καλλιεργώντας τὴ μετάνοια σὲ βάθος, μέσα στὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, τὴν Ὀρθόδοξη, στὸν μόνο χῶρο ὅπου ὑπάρχει ἡ δυνατότητα νὰ μᾶς χαρισθεῖ ἡ ἁγιότητα ἀπὸ τὸν πανάγαθο Θεό, «πρεσβείαις τῶν Ἁγίων Πάντων». 

1. Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, PG 63, 133, 28­25. 

2. Ἁγίου Μακαρίου τοῦ Αἰγυπτίου, Ὁμιλίαι Πνευματικαί, Ὁμ. ΙΖ´, § ιγ´, ΒΕΠΕΣ 41, 247, 26­ 27· Ὁμ. Ε´, § δ´, ΒΕΠΕΣ 41, 172, 22­33: «Ἐν τούτῳ γὰρ διαφέρουσιν οἱ ἀληθεῖς Χριστιανοὶ παντὸς τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων καὶ πολλὴ διάστασις μεταξὺ ἀμφοτέρων τυγχάνει, ἐν τῷ... εἰς στάσιν καὶ ἑδραιότητα καὶ ἀταραξίαν καὶ κατάπαυσιν αὐτοὺς διὰ πολλῶν ἀγώνων καὶ κόπων καὶ χρόνων κατηντηκέναι, μηκέτι σινιαζομένους καὶ κυμαινομένους ἐν ἀστάτοις καὶ ματαίοις λογισμοῖς. ἐν τούτῳ εἰσὶ μείζους καὶ κρείττονες τοῦ κόσμου διὰ τὸ τὸν νοῦν αὐτῶν καὶ τὸ φρόνημα τῆς ψυχῆς ἐν τῇ τοῦ Χριστοῦ εἰρήνῃ καὶ ἐν τῇ τοῦ πνεύματος ἀγάπῃ τυγχάνειν...». 

3. Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Ὁμιλία ΚΕ΄, ἐκφωνηθεῖσα τῇ Κυριακῇ τῶν ἁγίων Πάντων, παρ. 2, ΕΠΕ 10, 130: «...οἱ προαίρεσιν ἀγαθὴν κεκτημένοι καὶ δι᾿ ἔργων τὴν πρὸς τὸν Θεὸν ἀγάπην καὶ πίστιν ἐπιδεικνύμενοι, καὶ τὰ μὲν φαῦλα τελείως ἀποστρεφόμενοι, τῶν δὲ τοῦ Θεοῦ προσταγμάτων ἀσφαλῶς ἀντεχόμενοι καὶ τὸ τῆς διανοίας ὄμμα πρὸς αὐτὸν ἀνατείνοντες τὸν τῆς δικαιοσύνης ἥλιον Χριστόν». 

4. Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως 88, ΕΠΕ 1, 486, 488: «Θεοὺς δὲ λέγω καὶ βασιλεῖς καὶ κυρίους οὐ φύσει, ἀλλ᾽ ὡς τῶν παθῶν βασιλεύσαντας καὶ κυριεύσαντας καὶ τὴν τῆς θείας εἰκόνος ὁμοίωσιν, καθ᾽ ἣν καὶ γεγένηνται, ἀπαραχάρακτον φυλάξαντας (βασιλεὺς γὰρ λέγεται καὶ ἡ τοῦ βασιλέως εἰκών) καὶ ἑνωθέντας Θεῷ κατὰ προαίρεσιν καὶ τοῦτον δεξαμένους ἔνοικον καὶ τῇ τούτου μεθέξει γεγονότας χάριτι, ὅπερ αὐτός ἐστι φύσει».ΟΣΩΤΗΡ2215