Δανιήλ Κατουνακιώτης
Η γνωριμία του μοναχού Αμφιλοχίου με τον αγιορείτη μοναχό Δανιήλ Κατουνακιώτη και γενικότερα με τον αγιορείτικο μοναχισμό έλαβε χώρα στα 1911. Τα χρόνια εκείνα ο γέροντας Δανιήλ ήταν γνωστός με την προσωνυμία «Σμυρναίος»211. Η φοίτησή του στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης τού είχε εξασφαλίσει υψηλή μόρφωση. Στην Αθωνική πολιτεία βρέθηκε με προτροπή του αγίου Αρσενίου της Πάρου και εντάχθηκε στην αδελφότητα της Ρωσικής Μονής του Αγίου Παντελεήμονος. Όταν ξέσπασε η διαμάχη μεταξύ Ελλήνων και Ρώσων μοναχών για τον διοικητικό έλεγχο της Μονής (1874-1875), ο μοναχός Δανιήλ, που μέχρι τότε εκτελούσε χρέη γραμματέως, βρέθηκε εξόριστος στην Ιερά Μονή Αγίας Αναστασίας, στην περιοχή των Βασιλικών της Χαλκιδικής. Όταν, μετά από έξι μήνες, επέστρεψε στο Άγιον Όρος, φιλοξενήθηκε αρχικά στην Μονή Βατοπεδίου για πέντε χρόνια, μέχρι να δημιουργήσει τελικά την αδελφότητα στα Κατουνάκια212 . Η διαμονή του νεαρού δοκίμου Αμφιλοχίου στο περιώνυμο Όρος υπήρξε σύντομη, αλλά καθοριστική για την μετέπειτα πορεία και εξέλιξή του. Δύο υπήρξαν οι κύριοι λόγοι γι’ αυτό. Ο πρώτος αφορά στην πνευματική ζωή των μοναχών και πιο συγκεκριμένα το κοινοβιακό σύστημα και την ησυχαστική ζωή213.Σ’ αυτό το ταξίδι γνώρισε από κοντά την κοινοβιακή οργάνωση της ζωής των μοναχών και εκτίμησε τα πλεονεκτήματα του κοινοβιακού βίου: «…Την ημέρα μαθαίνει την ξυλογλυπτική μαζί με την αδιάκριτη υπακοή… και αναγνωρίζει εδώ την υπακοή, ως θεμελιώδη και εισαγωγική αρετή στην πνευματική ζωή…» 214 . Αργότερα, θα μεταφέρει αυτό το σύστημα οργάνωσης της μοναστικής ζωής και στο νησί του, τόσο στη Μονή του Θεολόγου, που μέχρι τότε ήταν ιδιόρρυθμη, όσο και στις άλλες Μονές που ίδρυσε τα μετέπειτα χρόνια ανά την ελληνική επικράτεια215 . Παράλληλα ήρθε σε επαφή και με τον ησυχαστικό τρόπο ζωής, όπου οι ακολουθίες του νυχθημέρου αντικαθίστανται από την άσκηση της νοεράς προσευχής: «…τις νύκτες αγρυπνά πλησίον του απλανούς οδηγού του, διδασκόμενος τα μυστικά της νοεράς προσευχής και την ησυχαστική αγωγή της θεώσεως. Με τη σοφή και διακριτική καθοδήγηση του γέροντος Δανιήλ αντιλαμβάνεται βαθύτερα τα στάδια της πνευματικής τελειώσεως…» 216 .Στα Κατουνάκια φιλοξενήθηκε για λίγες μέρες και στο κελί του γέροντα Αβράμιου και των υποτακτικών του κι αυτή η διαμονή επεφύλασσε για τον δόκιμο μοναχό Αμφιλόχιο πνευματικές εμπειρίες, οι οποίες τον τροφοδοτούσαν πνευματικά, ακόμα και πολλά χρόνια αργότερα: «…Χωρίς τις συνηθισμένες ακολουθίες των Κοινοβίων... σε ένα μικρό ταπεινό εκκλησάκι, μαζί με τον γέροντα Αβράμιο και τους μαθητές του, υπό το ιλαρό φως μιας κανδήλας, μέσα στη γαλήνη της νυκτός, επί ώρες ολόκληρες συγκεντρώναμε το νου μας στην καρδιά και με το κομβοσχοίνι και την ευχή, συνομιλούσαμε μυστικά με τον ουράνιο Νυμφίο…» 217 . Η δεύτερη και ίσως πιο σημαντική αιτία της σπουδαιότητας αυτής της ολιγοήμερης εγκαταβίωσης στην Αθωνική πολιτεία, εντοπίζεται στο γεγονός ότι η γνωριμία του με τους αγιορείτες μοναχούς και ειδικότερα με τον γέροντα Δανιήλ, έμελλε να αποτελέσει τον συνεκτικό κρίκο με την επόμενη καθοριστικής σημασίας για τη ζωή του συνάντηση˙ αυτή με τον επίσκοπο Πενταπόλεως, τον μετέπειτα γνωστό άγιο Νεκτάριο. Ο άγιος Νεκτάριος είχε επισκεφθεί την Αθωνική πολιτεία, για μία και μοναδική φορά στη ζωή του, το καλοκαίρι του 1898 κι ενώ ήταν ήδη διευθυντής της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής. Κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού, που διήρκεσε τρεις μήνες, επισκέφθηκε Μονές και Σκήτες του Αγίου Όρους218και το πέρασμά του αυτό έμεινε ανεξίτηλο στη μνήμη των μοναχών, καθώς εντυπωσιάστηκαν από την προσωπικότητα και την ταπείνωση του Ιεράρχη219(Ο προηγούμενος της Μονής του Θεολόγου π. Αντίπας Νικηταράς, σε ομιλία του στον Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου Πανοράματος Θεσσαλονίκης την 6η Ιουλίου 2020, ανέφερε ένα περιστατικό από την επίσκεψη αυτή του αγίου Νεκταρίου στο Άγιον Όρος, που δεν είναι ευρύτερα γνωστό. Ο άγιος συστήθηκε στους αγιορείτες με το όνομα που του είχε δοθεί κατά την μοναχική κουρά του, ως μοναχός Λάζαρος, και την πραγματική του ιδιότητα την αποκάλυψε στον γέροντα Δανιήλ κάποιος αγιορείτης ασκητής, όταν του συνέστησε ότι δεν αρμόζει να περπατά ο ίδιος μπροστά και να αφήνει πίσω του τον Δεσπότη! Στην έκφραση απορίας του μοναχού Δανιήλ, αποκαλύφθηκε ότι ο φιλοξενούμενος συνοδοιπόρος του ήταν ο Πενταπόλεως Νεκτάριος!). Ο ίδιος μάλιστα, ο γέροντας Δανιήλ, είχε αναπτύξει φιλία 220 ( Ενδιαφέρον παρουσιάζει η πληροφορία που διασώζει ο μακαριστός αγιορείτης μοναχός Μωυσής σχετικά με το ποιος συνέδεσε τον άγιο Νεκτάριο με τον επίσης αναγνωρισμένο άγιο πλέον Δανιήλ Κατουνακιώτη: «… ο σύνδεσμος τού Γέροντος Δανιήλ και του αγίου δημιουργήθηκε με τη μεσολάβηση της συζύγου του γνωστού διηγηματογράφου Αλέξανδρου Μωραϊτίδη, πού τελείωσε τον βίο του στη Σκιάθο ως μοναχός Ανδρόνικος, που τελειώθηκε κι εκείνη ως μοναχή Αθανασία στη μονή Κεχροβουνίου της Τήνου. Η μοναχή Αθανασία υπήρξε πνευματικό τέκνο του αγίου Νεκταριου επί έτη στην Αθήνα και όταν ο Αλέξανδρος Μωραϊτίδης μετέβη στο Άγιον ’Όρος και γνώρισε τον Γέροντα Δανιήλ του μίλησε για τον άγιο Νεκταριο…») και διατηρούσε αλληλογραφία με τον έκπτωτο επίσκοπο221 , η οποία υπήρξε «γόνιμη και σημαντική», καθώς «… ο ταπεινόφρων άγιος δεν διστάζει καθόλου ν’ απευθυνθεί στον έμπειρο Αγιορείτη Γέροντα και να ζητήσει τον κοινοβιακό κανονισμό, το 1918, για τη μονή του στην Αίγινα…» 222 .
Άγιος Νεκτάριος
Ο άγιος Νεκτάριος, κατά κόσμον Αναστάσιος Κεφαλάς, υπήρξε γέννημα της Θρακικής γης στα 1846. Ύστερα από πολλές περιπέτειες του βίου του βρέθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου όπου το 1889, χρονολογία γέννησης του αγίου Αμφιλοχίου, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Σωφρόνιος τον χειροτόνησε Επίσκοπο Πενταπόλεως. Λίγο καιρό αργότερα, τον Ιούλιο του 1890, συνεπεία συκοφαντιών, εκδιώχθηκε από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Πέρασαν χρόνια μέχρι οι συνθήκες του βίου του στην Ελλάδα να εξομαλυνθούν και να αποκατασταθεί η φήμη του. Η συνάντηση με τον άγιο Αμφιλόχιο το 1914,έγινε όταν ο άγιος Νεκτάριος ήταν ήδη σε προχωρημένη ηλικία και είχε ιδρύσει το μοναστήρι της Αγίας Τριάδος στην Αίγινα. Μέσα σε μια αγιοπνευματική ατμόσφαιρα κι όχι υπό το κράτος του γεροντισμού, οι δύο άντρες, αν και είχαν μεγάλη διαφορά ηλικίας, συνδέθηκαν με πραγματική φιλία223 , που διατηρήθηκε ζωντανή και μετά την κοίμηση του Ιεράρχη224 (Χαρακτηριστική είναι η αμεσότητα με την οποία ο άγιος Αμφιλόχιος επικοινώνησε με τον άγιο Νεκτάριο, μετά την κοίμηση του τελευταίου, όταν το 1956 υπέφερε από ένα απόστημα στο πόδι του και επικαλέστηκε την βοήθεια του αγίου: «…όταν ο γιατρός έκανε τη διάγνωση, το βράδυ που έμεινα μόνος μου, εζήτησα από τις αδελφές στον Ευαγγελισμό να μου ανεβάσουν στον Πύργο το λείψανο του Αγίου. Και όταν μείναμε μόνοι, του είπα: “Φίλοι δεν είμαστε; Σε παρακαλώ τώρα να με βοηθήσεις”. Και το πρωί δεν υπήρχε τίποτε. Μόνο μια μελανή κηλίδα, δεν είχε ούτε ερεθισμό, ούτε φλεγμονή…», Χριστονύμφης, Η δροσοβόλος καύσις, σ.62-63).. Η σχέση αυτή συγκεφαλαίωσε και εμβάθυνε όλες τις πτυχές της πνευματικής ζωής, που ο μοναχός Αμφιλόχιος είχε γνωρίσει ως τότε στη ζωή του.«…Είναι βέβαιο πως πολλά από τα μυστικά της νηπτικής ζωής τα έμαθε, εκτός από τον Ασκητή Θεόκτιστο και τον γέροντα Μακάριο Αντωνιάδη, από τον άγιο Νεκτάριο…» 225που του άνοιξε νέους πνευματικούς ορίζοντες, καθιστώντας τον σταδιακά όλο και πιο ώριμο πνευματικά, χαράσσοντας την πνευματική φυσιογνωμία του αγίου. Κοντά στον άγιο Νεκτάριο, ο νεαρός μοναχός Αμφιλόχιος παίρνει απαντήσεις για θέματα της πνευματικής ζωής που τον απασχολούν226.Κατά δική του ομολογία227(«… Όταν το 1968 ο π. Παύλος Νικηταράς ηθέλησε να ανεγείρη ναόν προς τιμήν του Ευαγγελιστού Λουκά στην τοποθεσία Λουκάκια της Πάτμου, ο Άγιος Γέροντας Αμφιλόχιος τον προέτρεψε να τιμήση τον Άγιο Νεκτάριο διότι όπως μου έλεγε ο π. Παύλος του είπε τον λόγον: “Επειδή από τον Δεσπότη έμαθα την νοερά προσευχή”…», Αντ. Νικηταρά, «Ο πνευματικός σύνδεσμος», Πειραϊκή Εκκλησία, σ.35-36) , μυείται βαθύτερα στην ησυχαστική παράδοση και τη νοερά προσευχή228, στην οποία ο Ιεράρχης επιδόθηκε από τον καιρό που μόναζε στη Νέα Μονή της Χίου 229 («… Ο Άγιος ήταν εργάτης της νοεράς προσευχής. Τα χρόνια που ήταν οικονόμος στην Νέα Μονή της Χίου, μια πρόσθεση δεν μπορούσε να κάνη. “Πέντε και πέντε” έλεγε και αφηνότανε στην ευχή του Ιησού...», Γρηγορίου, Πνευματική συμπόρευσις, σ. 30 ). Αναγνωρίζοντας τη χάρη της προσευχής του αγίου Νεκταρίου ο π. Αμφιλόχιος καταγράφει τη μαρτυρία του: «…Ήτο άνθρωπος της προσευχής… Ωμίλει περί νοεράς προσευχής, διότι είχε καλλιεργήσει εις τον εαυτόν του τον ανώτερον αυτόν τρόπον της προσευχής…» 230 . Παράλληλα, κοντά στον άγιο, ζει την άκρα ησυχία που επικρατούσε στην Μονή της Αγίας Τριάδος στην Αίγινα και εντυπωσιάζεται231(Γρηγορίου, Πνευματική συμπόρευσις, σ.29-30, «… Στα χρόνια του – έλεγε – η Μονή είχε άκρα ησυχία. Μόνον το θρόισμα των φύλλων του πεύκου ακουγόταν και το ελαφρό βήμα του Αγίου, που έκανε περίπατο με τα χέρια πίσω και το κομπόσχοινο στο χέρι. “Δυνατές φωνές και θόρυβοι είναι αταίριαστα πράγματα – έλεγε ο άγιος – για το μοναστήρι”…») . Αργότερα, ως έκφραση της αγάπης του για την ησυχία και τη σιωπή, θέσπισε στη Μονή του «Ευαγγελισμού» κάθε μέρα μετά τον εσπερινό, μία ώρα ησυχαστική για περισυλλογή, μελέτη και κανόνα κι ένα ησυχαστικό τριήμερο τον Ιανουάριο232, ενώ, στο ησυχαστήριο του Αγίου Ιωσήφ στο Κουβάρι, κάθε Τετάρτη και Παρασκευή εξασκούσε την σιωπή ως άσκηση233 . Το 1914 ο άγιος Αμφιλόχιος ήταν ήδη μοναχός, αλλά δεν είχε ξεπεράσει ακόμα τις αναστολές του σχετικά με την ιεροσύνη. Από υπέρμετρο σεβασμό και ταπείνωση απέφευγε την χειροτονία 234.Τελικά, υπό την πνευματική καθοδήγηση του αγίου Νεκταρίου235, χειροτονήθηκε, στις αρχές του 1919, διάκονος και λίγους μήνες αργότερα ιερέας. Ως διάκονος απολάμβανε ιδιαίτερης προνομιακής μεταχείρισης από τον Ιεράρχη236.
Ο τελευταίος, ως έμπειρος πνευματικός οδηγός, ήταν σε θέση να αναγνωρίζει την πνευματική κατάσταση του νεαρού μοναχού και διακόνου 237 και «… επιδεικνύοντας μια ιδιαίτερη συμπάθεια προς τον γέροντα Αμφιλόχιο, διακρίνοντας την αγιότητα του ανδρός και αισθανόμενος το Πνεύμα το Άγιον να κατοικεί εντός αυτού…» 238 του επιτρέπει να συλλειτουργούν239, αλλά και να έχει πρόσβαση στα κελιά των μοναχών240, στο άβατο μοναστήρι της Αγίας Τριάδος, για να τις κοινωνεί241 . Ωστόσο, και ο διάκονος Αμφιλόχιος ήταν σε θέση να εκτιμήσει τις πνευματικές αρετές του Ιεράρχη και να έχει βιώματα θείας Χάριτος κατά την τέλεση της θείας Λειτουργίας μαζί του. «…Παρηκολούθησα τούτον λειτουργούντα και διέκρινα την βαθείαν του πίστιν, την ευσέβειάν του και τον φόβο του Θεού ενοικούντα εις αυτόν…» 242 και αποκόμισε «… προσωπική πείρα των ενεργειών της θείας Χάριτος στον άγιο Νεκτάριο, καθώς αξιώθηκε στη θεία Λειτουργία να τον ατενίσει με το φωτοστέφανο των αγίων και να δει το πρόσωπό του να λάμπει υπέρ τον ήλιο…» 243 . Αναγνωρίζει στο πρόσωπο του αγίου Νεκταρίου τον προστάτη και συμπαραστάτη του, το στήριγμά του στους πειρασμούς που αντιμετωπίζει στον πνευματικό του αγώνα και τον φωτισμένο διδάσκαλο244 που του μαθαίνει «… τα μυστικά της μοναχικής ζωής και ιδιαίτερα της κοινοβιακής…» 245. Καρποί της διδαχής αυτής του Αγίου και της εμπειρίας της έμπρακτης εφαρμογής της στο μοναστήρι του στην Αίγινα, όπου φιλοξενήθηκε πολλές φορές, υπήρξαν η μετατροπή της αδελφότητας της Μεγάλης Μονής του Θεολόγου σε κοινοβιακή, αλλά και η ίδρυση νέων κοινοβίων. Η επιρροή όμως του αγίου Νεκταρίου διακρίνεται ακόμα και στο χάρισμα της πνευματικής πατρότητας, στον τρόπο που ο άγιος Αμφιλόχιος τελούσε το μυστήριο της εξομολόγησης246(Ιγνατίου, «Όσιος Αμφιλόχιος», Πειραϊκή Εκκλησία, σ.19: «…Και στη διάρκεια του Μυστηρίου αισθανόταν κανείς σαν να μεταβιβαζόταν μέσα του η γαλήνη, η ψυχική ανάπαυση, η αγαλλίαση και η χαρά σαν ένα πνευματικό ρεύμα που ξεκινούσε από κάποια άλλη εστία,... πνευματικό του παιδί σημειώνει τα εξής: “... Αξιόπιστοι, αυτήκοοι μάρτυρες βεβαιώνουν, ότι ο Γέροντας είχε το διορατικό χάρισμα –δηλαδή έβλεπε μέσα την καρδιά του ανθρώπου τα μυστικά της βάθη–, γι’ αυτό και μερικές φορές συνιστούσε σε ανθρώπους, που έρχονταν να εξομολογηθούν, να έρθουν την επόμενη μέρα, γιατί διέκρινε πως δεν είχαν μετανοήσει πραγματικά. Το ίδιο χάρισμα του επέτρεπε να ανατέμνη με επιτυχία την ψυχή του εξομολογουμένου του, που βοηθιόταν έτσι να ομολογήση και τα πιο αποκρουστικά του αμαρτήματα.”…». Χαβάτζα, «Ο Άγιος της Πάτμου», Πειραϊκή Εκκλησία, σ.32- 33: «… Ήταν διακριτικός, διορατικός, μειλίχιος, πράος σε μικρούς και μεγάλους... Στην εξομολόγηση έδινε θάρρος “Ξέχασε τις αμαρτίες σου”, έλεγε, “ο Χριστός μας τις διέγραψε”…». ) . «… Ο διάλογος, τα ερωτήματα και η μέθοδος του Αγίου Νεκταρίου είχαν καταπλήξει, παραδειγματίσει, σαγηνεύσει, παιδαγωγήσει, ωφελήσει τον νέο μοναχό μας…» 247, με αποτέλεσμα να διακριθεί και ο ίδιος σ’ αυτή του τη διακονία248.(Χριστονύμφης, Η δροσοβόλος καύσις, σ.107:«… Ιδιαιτέρως διακρίθηκε για το χάρισμα της πνευματικής πατρότητας. Πνευματικά παιδιά ο Όσιος Γέροντας είχε πολλά, γιατί σαν μαγνήτης τραβούσε κοντά του τις ψυχές, οπουδήποτε τον οδηγούσε η πρόνοια της αγάπης του Θεού…», Ιγνατίου, «Όσιος Αμφιλόχιος», Πειραϊκή Εκκλησία, σ.17-18: «… και με τη στενότερη σημασία της λέξης υπήρξε, αληθινά, ο Πνευματικός˙ γιατί με το μυστήριο της θείας Μετανοίας και ιεράς εξομολόγησης έκανε να ξαναγεννηθούν, ψυχικά, πλήθη ανθρώπων κάθε ηλικίας και μόρφωσης και πολλούς γιους και θυγατέρες χειραγώγησε στην πνευματική ζωή…» και σ.18-19: «… Ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων Σπυρίδων, που αναδείχθηκε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος… με πολλή οικειότητα αλληλογραφεί μαζί του... Εις τον Γέροντα, απλούνιερομόναχον, εξωμολογήθη και ο ίδιος ο Μητροπολίτης,… και ομολογήσας εις… κληρικό, επί λέξει: “εις αυτόν παιδί μου, άνοιξα την καρδιά μου.”… Σαν Πνευματικός στην Πατμιάδα πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες και καθώς οδήγησε δεκάδες νέων στο ιερό θυσιαστήριο…». Βλ. και: Μητρ. Αμφιλοχίου, Ο άνθρωπος του Θεού, σ.14: «… Υπήρξε το στολίδι της Δωδεκανήσου και του Πατριαρχείου μας. Ο μεγάλος Πατριάρχης Αθηναγόρας με καμάρι τον παρουσίαζε ως πνευματικό του πατέρα…»).«…Ο Γέροντας Αμφιλόχιος είχε ανεπτυγμένη σε μεγάλο βαθμό αυτή την πατρότητα. Την εξεδήλωνε και τη μετέδιδε με τρόπο απλό, φυσικό, με διάκριση και με μέτρο. Κάθε πνευματικό του παιδί ενόμιζε ότι ο Γέροντας το αγαπούσε ιδιαίτερα και περισσότερο από κάθε άλλο. Ο Χριστός του έδινε το πνεύμα της σοφίας και της συνέσεως για να μπορή να κρατή γύρω του τόσα πρόσωπα, να τα πείθη και να τα αναπαύη χωρίς περιττές εξωτερικεύσεις, λόγια παραπανήσια και κοσμικές συμπεριφορές. Ήταν για όλους και όλες πνευματικός πατέρας που ενέπνεε αγάπη αλλά και σεβασμό…» 249.Καθώς πλήθη πιστών250, όλων των ηλικιών, των κοινωνικών τάξεων και μορφωτικών επιπέδων, συνέρρεαν στο πετραχήλι του251 , γίνεται πια λόγος για αναζωπύρωση του μυστηρίου της εξομολογήσεως σε όλη την ελληνική επικράτεια252(«… ο Μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος Ware, Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, γράφοντας σε ένα βιβλίο του για την πνευματική ζωή στην Ελλάδα, λέει ότι “ο γέρων Αμφιλόχιος Μακρής υπήρξε ο μεγαλύτερος πνευματικός της Ελλάδος του εικοστού αιώνος”…», Χριστονύμφης, Η δροσοβόλος καύσις, σ.16, από τον πρόλογο του Μητροπολίτου Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. κ. Παντελεήμονος.) αλλά και την Κωνσταντινούπολη253 (Χριστονύμφης, Η δροσοβόλος καύσις, σ.121: «… Διακόνησε πνευματικά την Εκκλησία του Χριστού μας σε όλη την Ελλάδα, στα Δωδεκάνησα, την Αθήνα, την Ήπειρο, τη Μακεδονία, την Πελοπόννησο, ως την Κρήτη, αλλά και την Κωνσταντινούπολη, ήταν άλλωστε ο επίσημος πνευματικός της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης…» και Μητρ. Αμφιλοχίου, Ο άνθρωπος του Θεού, σ.20: «… Ο Γέροντας συμμετείχε σε μια τέτοια Αντιπροσωπεία [της Μονής του Θεολόγου στο Πατριαρχείο] επί του αειμνήστου Πατριάρχου Αθηναγόρα, ο οποίος και τον προσκάλεσε να έλθη στην Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης για να εξομολογήση τους φοιτητές. Ανάμεσά τους και ο τότε μαθητής Δημήτριος Αρχοντώνης από την Ίμβρο που σήμερα κλεΐζει ως Πατριάρχης τον Οικουμενικό Θρόνο…») .
-43-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου