Η ΟΣΙΑ ΜΕΛΩ ΣΤΗ ΒΟΥΡΡΙΝΑ ΤΗΣ ΚΩ ΛΑΪΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΙΑ /5ο

 Παρά τή στενή σχέση τῶν δύο μοναχῶν κατά τήν προσπάθεια γιά ἀνοικοδόμηση τῆς νέας μονῆς, ὁ μον. Ἀρσένιος Σκηνούρης, «νύκτωρ» ἀνεχώρησε γιά τήν Ἰερουσαλήμ, χωρίς νά ἐπιστρέψει πλέον στήν Κῶ. Οἱ λόγοι αὐτῆς τῆς ἐπιλογῆς του εἶναι ἄγνωστοι. Ὁ Ἰάκωβος Ζαρράφτης προσπαθεῖ νά τήν ἀποδώσει στήν πικρία τοῦ μον. Ἀρσενίου γιά τόν παραγκωνισμό του ἀπό τόν ὅσιο Χριστόδουλο καί μάλιστα στήν παντελή ἀπουσία μνείας σέ αὐτόν στό χρυσόβουλο τοῦ Ἀπριλίου τοῦ 1088 μέ τό ὁποῖο ὁ Ἀλέξιος Κομνηνός του παραχωρεῖ τήν Πάτμο μέ ἀντάλλαγμα τίς κτήσεις τῆς μονῆς του στήν Κῶ14. Αὐτή ἡ ἑρμηνεία δέν εὐσταθεῖ ἀφενός διότι ὁ Ὅσιος ἀναφέρεται, στήν Ὑποτύπωσή του, μέ τίς θερμότερες ἐκφράσεις στόν μον. Ἀρσένιο καί ἀφετέρου διότι τό χρυσόβουλο αὐτό ἐξαπελύθη ἀρκετά χρόνια (τουλάχιστον ὀκτώ) μετά τήν ἀναχώρηση τοῦ μον. Ἀρσενίου γιά τούς Ἁγίους Τόπους. Ὁ Ὅσιος στήν Ὑποτύπωσίν του σημειώνει χαρακτηριστικά ὅτι «μοναχός τό σχῆμα τήν κλῆσιν Ἀρσένιος, τήν ἐπωνυμίαν Σκηνούριος, ὅλος ἐγεγόνει θεραπείας τῆς ἡμετέρας, ὃς . . . τῆς πρός ἡμᾶς ἀγάπης πνευματικῶς συνεδέδετο»15. Φαίνεται ὅτι ἡ διαφωνία προκλήθηκε ἀπό τή διαφορά ἀντιλήψεως γιά τήν ἄσκηση καί τόν μοναχικό βίο ἀνάμεσα στόν Ὅσιο, ὁ ὁποῖος εἶχε ἐμπειρία πολυετοῦς κοινοβιακῆς ἀσκήσεως καί ἡ πρώτη του κίνηση στήν Κῶ ἦταν ἡ ἵδρυση κοινοβίου16, καί στόν μον. Ἀρσένιο Σκηνούριο, ὁ ὁποῖος ἀκολουθώντας τήν κωακή πρακτική προτιμοῦσε τήν κατά μόνας ἄσκηση17. Ὑπέρ αὐτῆς τῆς θέσεως μποροῦμε νά προσάγουμε τήν ἀνέγερση ἀπό τόν μον. Σκηνούριο δύο κελλιῶν στό Δίκαιο, ἂν καί, κατά τά φαινόμενα, δέν τοῦ ἔλειπε ὁ πλοῦτος γιά νά οἰκοδομήσει μεγαλύτερο καί ἀνετώτερο μοναστήρι. Προφανῶς ἦταν συνειδητή ἐπιλογή του ἡ ἄσκηση μέ ἕναν ἢ δύο συνασκητές χωρίς τά διοικητικά προβλήματα πού προκαλοῦσε ἡ συγκέντρωση πολλῶν πατέρων σέ ἕνα μοναστικό συγκρότημα. Τήν ἀναζήτηση αὐτοῦ τοῦ ἐνδιάμεσου τρόπου ἀσκήσεως, ἀνάμεσα στό πολυπληθές κοινόβιο καί στήν ἀπόλυτη ἀναχωρητική μόνωση ἀναζήτησε, κατά πᾶσα πιθανότητα, καί στίς λαῦρες τῆς Παλαιστίνης, ὅπου ὑπῆρχε ἀρχαία παράδοση γιά τέτοιου εἴδους ἄσκηση18. Ἐπιπροσθέτως, ὁ ὅσιος Χριστόδουλος δέν δίστασε νά τόν ὁρίσει διάδοχό του στήν ἡγουμενία τῆς μονῆς τῆς Πάτμου δηλώνοντας καί μέ αὐτό τόν τρόπο τήν ἐκτίμηση καί τόν σεβασμό του, ἂν καί ὁ Κῶος μοναχός εἶχε φύγει δώδεκα περίπου ἔτη πρό τῆς συντάξεως τῆς Διαθήκης. Ἡ ἐπιλογή του αὐτή θά μποροῦσε νά μεταβληθεῖ μόνο σέ περίπτωση πού δέν θά ἦταν δυνατό νά βρεθεῖ19: «θέλω καί βούλομαι ἐκ τούτων πάντων τῶν καταλειφθέντων μοι, μετά τῶν εἰρημένων νησίων, τόν μοναχόν Ἀρσένιον τόν Σκηνούριον, τόν ὄντα εἰς τά Ἱεροσόλυμα, καταλιπεῖν αὐτόν ἀντ’ ἐμοῦ κύριον καί ἐξουσιαστήν εἰς τό εὐτελές μοναστήριον τοῦ τιμίου καί ἠγαπημένου Θεολόγου ἐν τῇ νήσῳ Πάτμῳ μετά πάντων τῶν διαφερόντων αὐτῷ . . . »20. Ἡ σχέση τοῦ ὁσίου Χριστοδούλου μέ τό νησί τῆς Κῶ κατά τήν τελευταία δεκαετία τοῦ βίου του παρουσιάζεται στενή21. Τά τρία μοναστήρια πού ἱδρύει, κατ’ αὐτή τήν περίοδο, σχετίζονται ἄμεσα μέ τή νῆσο αὐτή. Τά σημαντικότερα κείμενά του, τά ὁποῖα συντάχθηκαν πρός τό τέλος τῆς ζωῆς του, μνημονεύουν τή σχέση του μέ τόν μον. Ἀρσένιο Σκηνούριο, ὁ ὁποῖος, ἂν καί ἀφανής, εἶχε ἀνυπολόγιστη προσφορά στήν ὀργάνωση τοῦ μοναχισμοῦ τοῦ νοτιοανατολικοῦ Αἰγαίου καί τῶν ἀπέναντι μικρασιατικῶν παραλίων22. Στόν Κωδίκελλο, ὁ ὁποῖος ἀκολούθησε τή Διαθήκη του, συντασσόμενος κατά τήν παραμονή τῆς κοιμήσεώς του, κάνει συγκεκριμένη ἀναφορά στή μονή τῆς Θεοτόκου (στό Παλαιό Πυλί τῆς Κῶ) καί τονίζει στούς μοναχούς του τίς ὑποχρεώσεις πού ἔχουν ἀπέναντί της.

-53-