ΝΕΙΛΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ ΣΙΜΩΝΟΠΕΤΡΙΤΗΣ(ΘΕΙΟΣ ΤΟΥ Δ.ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ)

 

Χρήστος Μητρόπουλος, Ιερομόναχος Ιερόθεος Λογγοβάρδας Πάρου. 

Εκτός από τους «μεγάλους» θείους του, κληρικοί έγιναν και τα δύο αδέλφια του πατέρα του, Χρήστος και Νικόλαος. 64 Αν και ο μαέστρος αναφέρει πάντα, 65 ότι και οι δύο θείοι του έγιναν μοναχοί στο Άγιον Όρος και, μάλιστα, ότι πέθαναν εκεί, ωστόσο, μόνον ο Νίκος πήγε στον Άθωνα. Ο άλλος αδελφός του πατέρα του, Χρήστος Μητρόπουλος, που ήταν και ο μεγαλύτερος εκ των τριών αδελφών, 66 δεν έγινε ποτέ μοναχός στον Άθωνα. «Ενωρίς αποθανόντος του πατρός, ηναγκάσθη να διακόψη τας σπουδάς [γυμνασιακές στην Δημητσάνα] και να επανέλθη εις την γενέτειράν του, ίνα αναλάβη ως πρεσβύτερος αδελφός την προστασίαν των ορφανών αδελφών». 67 Με την μετακίνηση των συγγενών του στην Αθήνα ακολουθεί κι αυτός και στην αρχή εργαζόταν ως ταμίας στον ξάδελφό του Χαράλαμπο Ματθόπουλο. 68 Και αυτός είχε μεγάλο ενδιαφέρον για το μετόχι της Αναλήψεως και μάλιστα σώζεται επιστολή του προς τον Ηγούμενο Ιωαννίκιο, όπου τον πληροφορεί για διάφορα γεγονότα και του λέει και την γνώμη του.69 

Το 1911, μετά τον θάνατο του αδελφού του, μοναχού Νείλου Σιμωνοπετρίτη, πηγαίνει στην Ιερά Μονή Λογγοβάρδας, σε αρκετά ώριμη ηλικία, και μέσα σε έξι μήνες (14 Απριλίου 1912) γίνεται μοναχός, παίρνοντας το όνομα του θείου του Αρχιεπισκόπου Πατρών, Ιερόθεος. Χειροτονείται τον Ιούνιο του ίδιου έτους διάκονος και πνευματικός στην Αθήνα, γεγονός στο οποίο ο ευλαβής Δημητράκης είναι προφανώς παρών, και τελικώς εκοιμήθη στις 11 Δεκεμβρίου 1921 (ο Δημητράκης απουσιάζει στο Βερολίνο). Επομένως, ο μόνος που έγινε μοναχός στο Άγιον Όρος ήταν ο άλλος θείος του, ο Νικόλαος Μητρόπουλος. Είναι, λοιπόν, ξεκάθαρο ότι όποτε ο μαέστρος αναφέρεται στο Άγιον Όρος και στις επισκέψεις «στους θείους του», ουσιαστικά εννοεί αποκλειστικά και μόνο τον Νικόλαο, τον μοναχό Νείλο Σιμωνοπετρίτη.

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ – ΝΕΙΛΟΣ ΣΙΜΟΝΩΠΕΤΡΙΤΗΣ 

Ερωτήματα στη ζωή του μαέστρου. 

Στη ζωή του μαέστρου υπάρχουν και κάποια κενά ή αινίγματα, μικρότερης ή ουσιαστικότερης σπουδαιότητας. Για παράδειγμα, όπως είδαμε, ο ίδιος αναφέρει ότι ο πατέρας του ήταν αποτυχημένος έμπορος, ενώ γνωρίζουμε ότι αγόρασε το 1910 ένα αρκετά μεγάλο71 σπίτι στο Παλαιό Φάληρο, 72 ή κατά άλλη μαρτυρία, το έχτισε. 73 Πώς, λοιπόν, το κατάφερε αυτό και σε συνδυασμό, μάλιστα, με έξοδα για μαθήματα στο Ωδείο και στις ξένες γλώσσες και για εκείνον74 και για την αδελφή του; 75 Σε ό,τι αφορά στην μουσική κλίση του Μητρόπουλου, ο ίδιος στην πιο πάνω αυτοβιογραφική διήγησή του αναφέρει ότι: «Η μητέρα μου που δεν είχε καμία σχέση με τη μουσική, και ο πατέρας μου ακόμη λιγότερο, ήθελαν να με κάνουν αξιωματικό». 76 Μήπως υπήρχε κάποιος συγγενής που είχε σχέση με τη μουσική; Ο Κώστιος, πάντως, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπήρχε κάποιο πρόσωπο το οποίο θα είχε μια μουσική έφεση, 77 διότι στην ίδια οικογένεια, εκτός από τον μαέστρο, σπουδαίο ταλέντο στην μουσική ήταν και η αδελφή του Ελένη. 78 Αλλά και γενικότερα, εκτός από την θρησκευτική και εκκλησιαστική επιρροή, που φυσικά είχε από τους γονείς και τους κληρικούς συγγενείς, γεννάται το ερώτημα και για τις υπόλοιπες εφέσεις του Δημήτρη, όπως την αγάπη για το θέατρο, 79 την λογοτεχνία80 και την φιλοσοφία. 81 Ο ίδιος, πάλι, βιογράφος θεωρεί δεδομένη την ύπαρξη ενός προσώπου που επέδρασε στον Μητρόπουλο και δεν μπόρεσε να εντοπισθεί. 82 Κάποια στοιχεία, ωστόσο, σκιωδώς μας οδηγούν στον θείο του Νικόλαο Μητρόπουλο, τον μικρότερο αδελφό του πατέρα του. Πρώτα απ’ όλα το γεγονός ότι ο Δημήτρης γράφτηκε «ανεξήγητα» στη Νομική Σχολή. 83 Δεύτερον, το γεγονός ότι πάνω στο πιάνο του είχε τις φωτογραφίες του Ιεροθέου Αρχιεπισκόπου Πατρών και μία άλλη ενός μοναχού, θείου, εκ των δύο αδελφών του πατέρα του84 -τονίζεται ότι ήταν μοναχός και όχι απλά κληρικός ή ρασοφόρος. Και τρίτον, η παρ’ ολίγον ‘φυγή’ του στο Άγιον Όρος. Επιπλέον, θα μπορούσαμε να πούμε ότι και άλλες επιλογές του μαέστρου (όπως αναφέραμε πιο πάνω) έχουν σχέση με το συγκεκριμένο πρόσωπο, ως πηγή παραδειγματισμού και έμπνευσης. Ας δούμε όσα στοιχεία μας σώζονται για αυτό το ‘μυστικό πρότυπο’ του Δημητράκη. 

Βιογραφικά στοιχεία για τον Νικόλαο Μητρόπουλο. 

Ο Νικόλαος Μητρόπουλος γεννήθηκε το 1871 και ήταν το τρίτο και μικρότερο από τα παιδιά του παπα-Μήτρου. 86 Επομένως με τον ανηψιό του Δημήτρη είχε 25 χρόνια διαφορά, γεγονός που τον καθιστά ηλικιακά τον κοντινότερο συγγενή του. Πήρε το όνομα του παππού του, που ήταν αγωνιστής της ελληνικής επανάστασης και πολύ αγαθός άνθρωπος. 87 Ο Νικόλαος συχνά ως παιδί επισκέπτονταν τη Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου, που την εποχή εκείνη αριθμούσε περί τους 200 μοναχούς. 88 Μετά την αποφοίτησή του από το γυμνάσιο της Δημητσάνας, σπούδασε στη Νομική Σχολή Αθηνών, «αναλώμασι του θείου του, αειμνήστου Ιεροθέου Μητροπούλου Αρχιεπισκόπου Πατρών, εξ ής έλαβε το δίπλωμα και είτα την άδειαν του δικηγορείν». 89 Το δικηγορικό επάγγελμα δεν το άσκησε για μεγάλο διάστημα. 90 Όταν στις 3 Ιανουαρίου του 1893, ο θείος του ανέλαβε να ποιμάνει την επαρχία Πατρών και Ηλείας, ξεκινάει ένα πολύκαρπο πνευματικό έργο σπουδαίας σημασίας. 91 Συγκεντρώνει γύρω του ένα εκλεκτό επιτελείο από άποψη μορφώσεως και αρετής. 92 Το κατά πόσον και με ποιο τρόπο συνέβαλλε και ο Νικόλαος στο έργο αυτό δεν μας είναι γνωστό. Είναι, ωστόσο, βέβαιο ότι συμμετείχε και εκείνος στην πνευματική κίνηση των Πατρών κάτι που τον συνέδεσε πιο πολύ με τον Ιερόθεο. 93 Ενδεικτικό της αγάπης του τελευταίου προς τον ανηψιό του είναι και το γεγονός ότι, κατά την μαρτυρία του π.Φιλόθεου Ζερβάκου, του κληροδότησε την πλούσια βιβλιοθήκη του. 94 Αυτό έγινε ζώντος του ιεράρχου, αφού στην διαθήκη του όσα βιβλία βρίσκονταν στην κατοχή του τα κληροδοτεί στην Αρχιεπισκοπή «ως απαρχήν ίνα σχηματισθή συν τω χρόνω βιβλιοθήκη προς μελέτην των ιερέων και ευσεβών πολιτών». 95 Κατά τα τέλη του 19ου αιώνα άνθρωποι προικισμένοι με εξυπνάδα μπορούσαν να διεισδύσουν στην λεγόμενη αστική τάξη. 96 Ένας τέτοιος άνθρωπος ήταν και ο Νικόλαος, ο οποίος ασχολήθηκε με το εμπόριο. Στην αρχή της πορείας του εργαζόταν ως γραμματέας στο μεγάλο κατάστημα του Δημ. Τερζόπουλου, 97 όμως, χάρη στην ευφυΐα του κατάφερε να αναλάβει διευθυντικό ρόλο σε γνωστά εμπορικά καταστήματα των Αθηνών και κατόπιν να γίνει και ιδιοκτήτης. 98 Έτσι, κατέστη: «επιτήδειος και πεφημισμένος εις τον ενταύθα εμπορικόν κόσμον». 99 Όταν αποφασίζει να έρθει στο Άγιον Όρος για να μονάσει φέρνει ως εισφορά το σεβαστό ποσό των 44 ναπολεοντείων100. Τα στοιχεία αυτά τα αναφέρουμε για να δείξουμε ότι ο Νικόλαος είχε την οικονομική δυνατότητα, πέρα από την μορφωτική αντίληψη, για να πληρώνει ολοκληρωτικά ή έστω τμηματικά για την παιδεία των ανηψιών του (Δημητράκη και Ελενίτσας), ή ακόμη, μετά την αναχώρησή του από τον κόσμο, να ενισχύσει τον αδελφό του Γιάννη, ώστε να καταφέρει να αποκτήσει το σπίτι στο Παλαιό Φάληρο. Έτσι, λύνεται το αίνιγμα το πώς κατάφερε ο τελευταίος να το κατορθώσει όντας “όχι και τόσο επιτυχημένος έμπορος”. Κατά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897101 λαμβάνει μέρος με βαθμό ανθυπολοχαγού102 και τιμήθηκε για την ανδρεία του και τη διαγωγή του. 103 Ακόμη και τότε αλληλογραφούσε με τον θείο του, τον Πατρών Ιερόθεο, περιγράφοντάς του τις μάχες του Δομοκού μέχρι τη Λαμία. Ο τελευταίος του γράφει στις 15 Μαΐου και του εκφράζει την ανακούφισή του που επιτέλους έχουν νέα του και του εύχεται ο Σωτήρ «να σε διαφυλάξη μέχρι τέλους ψυχή τε και σώματι». 104 Πράγματι, η ευχή του ιεράρχη έγινε πραγματικότητα, διότι σε μια μάχη κινδύνευσε αυτή η ίδια η ζωή του και πάνω στη κρίσιμη στιγμή υποσχέθηκε, αν ζήσει, να γίνει μοναχός. 105 Στην Αθήνα ο πιστός Νικόλαος μπορούσε να παρακολουθεί τα κηρύγματα του ξαδέλφου του π.Ευσεβίου Ματθοπούλου στο ναό του Μοναστηρακίου ή σε άλλους ναούς ή και άλλες ομιλίες που δίνονταν, όπως για παράδειγμα στην αίθουσα του Λυκείου του Διαλησμά. 106 Κυρίως, όμως, ήταν στενό μέλος του κύκλου του Αγίου Ελισαίου, 107 μαζί με τον φίλο και συγκάτοικό του Κωνσταντίνο Ζερβάκο. Εκεί στις αγρυπνίες που τελούσε τακτικά ο παπά-Νικόλαος Πλανάς, 108 ο Άγιος πλέον, 109 έψελνε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης με τον ξάδελφό του Αλέξανδρο Μωραϊτίδη. 110 Ο Νικόλαος, ήταν βοηθός του Παπαδιαμάντη111 και τους ένωνε ισχυρός δεσμός  φιλίας και πνευματικής αγάπης. Ενδεικτική είναι η αναφορά της Πολυξένης Μπούκη, 112 σε επιστολή της, το 1908, προς τον συγγραφέα: «εάν θέλης να μάθης και δια τον Νικόλαον Μητρόπουλον έγινε μοναχός μεγαλόσχημος μετονομασθείς Νείλος Σιμωνοπετρίτης, έχετε δε εκ μέρους του πολλά χαιρετίσματα». 113 Προφανώς ο Παπαδιαμάντης ενδιαφέρονταν να μάθει για κείνον, μιας και ήταν και οι δύο από τους πιο πιστούς «αγρυπνιστές» του αγίου Ελισαίου. Φίλοι του Νικολάου είναι άνθρωποι γνήσια πιστοί, που προσπαθούν να βιώσουν το Ευαγγέλιο του Κυρίου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Νικόλαος Μπούκης, που παντρεύτηκε μια πόρνη για να τη σώσει. 114 Είναι η προαναφερθείσα Πολυξένη, εκ των πιο οικείων του Παπαδιαμάντη.

-19-