Φιλανθρωπίες.
Παρατηρούμε ότι ο ίδιος έδινε μια πολύ πιο πνευματική διάσταση στην μουσική εκτέλεση, τουλάχιστον για το είδος της μουσικής που εκείνος είχε επιλέξει. Ωστόσο, η αγάπη του ήταν έμπρακτη και στους ανθρώπους και η πίστη του δεν περιορίζονταν μόνο σε ωραίες θεωρίες. Ο Μητρόπουλος μιμούταν τους αγίους ανθρώπους που γνώρισε στην φιλανθρωπία και την πενία. Γράφει εμπιστευτικά στην φίλη του Καίτη: «Δεν μπορώ να αποταμιεύσω χρήματα και αν δεν με είχαν εξαναγκάσει φίλοι ν’ αγοράσω μια ασφάλεια, ποιος ξέρει τι θα γινόμουν σε περίπτωση αρρώστιας. Καταλαβαίνεις ότι όσο εργάζομαι μπορώ πάντα να καλύπτω τα χρέη μου και τους φόρους πληρώνοντας τοις μετρητοίς, και να εκπληρώνω συγχρόνως τις υποχρεώσεις μου οι οποίες σε τούτο τον τόπο είναι σχεδόν επιτακτική ανάγκη, εννοώ τη συνεισφορά σε αναρίθμητες φιλανθρωπικές οργανώσεις. Βεβαίως προξενεί πολύ κακή εντύπωση αν δεν είσαι γενναιόδωρος όταν έχεις καλή θέση. Δυστυχώς υπήρξα περισσότερο γενναιόδωρος απ’ ό,τι θα έπρεπε να είμαι όλα αυτά τα τελευταία χρόνια του πολέμου, και τώρα περιμένω με ανυπομονησία την πρώτη του μηνός για να πάρω τον πρώτο μου μισθό της σαιζόν, επειδή ο λογαριασμός μου στη τράπεζα είναι μηδέν. Κανένας δεν θα το πιστέψει, αλλά εγώ ο φημισμένος μαέστρος με τις τόσες επιτυχίες δεν έχω χρήματα, αλλά υποθέτω ότι εσύ γνωρίζεις ότι κανένας φιλάνθρωπος στην ιστορία δεν τελείωσε τη ζωή του δίχως χρεοκοπία».404
Ο Τρότερ είναι αποκαλυπτικός. «Στα 11 χρόνια που βρισκόταν στην Αμερική, έως το 1950, ο Μητρόπουλος είχε κερδίσει περίπου τριακόσιες χιλιάδες δολάρια. Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και τώρα, στη Νέα Υόρκη, τα προσωπικά του έξοδα διαβίωσης έφθαναν με τη βία τις πέντε χιλιάδες τον χρόνο. Ο υπόλοιπος μισθός του πήγαινε σε φιλανθρωπικού σκοπούς, γενναιόδωρες παρορμητικές ενέργειες και επιδόματα για νεαρούς μουσικούς και φοιτητές θεολογίας –κατά την γνώμη του υπήρχε πολύ μικρή διαφορά ανάμεσα στα δύο. Το 1950, εκτός απ’ τον νεαρό Τζον ΜακΚέη, στήριξε οικονομικά τουλάχιστον έξι ακόμη φοιτητές μουσικής και θεολογίας».405 «Αν ο μαέστρος μάθαινε ότι κάποιος από τους μουσικούς του περνούσε δυσκολίες ή ότι η οικογένειά του αντιμετώπιζε κάποιο επιτακτικό και πολυέξοδο πρόβλημα υγείας, φρόντιζε αθόρυβα ώστε ο μουσικός να λάβει τα χρήματα που θα τον βοηθούσαν τη δύσκολη περίοδο. Υπήρξαν μήνες που ο μισθός του Μητρόπουλου ξοδευόταν για να βοηθηθούν άλλοι άνθρωποι, παρά να στηριχτεί ο άνθρωπος που τον κέρδιζε…. Μέχρι και το αυτοκίνητό του χάρισε ο Μητρόπουλος».406 Ο αρχιμουσικός Λέοναρντ Μπερνστάιν αναφέρει εξομολογητικά: «Ο πατέρας μου, που ήταν κατά της ιδέας να γίνω μουσικός, μου έστελνε μικρά χρηματικά ποσά. Φυσικά, ‘πεινούσα’ και φυσικά ο Δημήτρης έσπευσε αμέσως προς βοήθειάν μου. Και οι επιταγές έφθαναν κάθε μήνα για δύο χρόνια. Γενναιοδωρία, αφθονία, πληρότητα. Πληρότητα πνεύματος. Αργότερα έμαθα ότι έδινε χρήματα παντού. Σ’ ένα παίκτη για τρομπόνι που χρειαζόταν χρήματα για να κάνει εγχείρηση, σε άλλον παίκτη βιολιού που δεν είχε αρκετά χρήματα για τη διατροφή του. Τα έδινε όλα όσα είχε. Ποτέ δεν είχε δεκάρα. Ζούσε με σπαρτιάτικη απλότητα».407 Και όλες αυτές οι φιλανθρωπίες ήταν χωρίς αντάλλαγμα ή το μόνο αντάλλαγμα που επιθυμούσε ήταν «Αν στο μέλλον τύχει να συναντήσεις στον δρόμο σου κάποιον που χρειάζεται βοήθεια και αρωγή, απλώς να του τα προσφέρεις κι εγώ θα εκλάβω αυτό ως επαρκή ανταμοιβή για κάθε χρέος που θεωρείς ότι έχεις απέναντί μου».408 Και, φυσικά, όσο το δυνατόν σκόρπιζε τις φιλανθρωπίες του κρυφά. «Όταν έκαναν στον Μητρόπουλο ευθείες ερωτήσεις για τις πολύπλευρες δωρεές και χορηγίες του, εκείνος χαμογελούσε ευγενικά και παρέθετε ένα απόσπασμα από τη Βίβλο: ‘Προσέχετε την ελεημοσύνην υμών μη ποιείν έμπροσθεν των ανρθώπων προς το θεαθήναι αυτοίς, ει δε μήγε, μισθόν ουκ έχετε παρά τω πατρί υμών τω εν τοις ουρανοίς. Όταν ουν ποιής ελεημοσύνην, μη σαλπίσης έμπροσθέν σου, ώσπερ οι υποκριταί ποιούσιν εν ταις συναγωγαίς και εν ταις ρύμαις, όπως δοξασθώσιν υπό των ανθρώπων’».409
Επίλογος.
Ο Μητρόπουλος υπήρξε και έζησε ως ένας βαθιά ηθικός άνθρωπος, με την ουσιαστική σημασία του όρου, «Πράγματι, ο Μητρόπουλος δεν ξεχώριζε την τέχνη από την ανθρώπινη ηθική. Δεν είναι υπερβολή να θεωρηθεί ως μια από τις ηθικότερες μουσικές προσωπικότητες…. Η στάση ζωής του το επιβεβαιώνει. Και στη στάση ζωής πρωταρχικό ρόλο παίζει η τέχνη του – το πώς βλέπει τη μουσική: ως πραγματική ιεροτελεστία».410 Ο Κώστιος αποτυπώνει τολμηρά και ξεκάθαρα την ‘πίστη’ του μαέστρου. «Όπως και να ‘χει το πράγμα ο Έλληνας αρχιμουσικός είχε ορθόδοξη χριστιανική πίστη, πίστευε στην ύπαρξη του Θεού, ως Δημιουργού, στην ενσάρκωση του Θεού, στη σταύρωση και την Ανάσταση (είναι ενδεικτικό ότι είχε ζητήσει από την Κατσογιάννη να του στείλει σταυρό με τίμιο ξύλο). Και δεν είχε καταλήξει στην πίστη αυτή μέσα από μια διαδικασία πνευματικής αναζήτησης, ρασιοναλιστικής, αιτιοκρατικής σκέψης, ώστε ο ίδιος να έχει ανάγκη αποδείξεων, αποδείξεις ανεζήτησε μόνο στις περιπτώσεις και τις φορές εκείνες που προσπάθησε να πείσει συνομιλητές του, που… ανήκαν –τυπικά τουλάχιστον – στο καθολικό ή προτεστάντικο δόγμα».411 Έχει δίκιο ο Παναγιώτης Ανδριόπουλος, «αν ο Στραβίνσκυ έγραψε την Μουσική Ποιητική, δεν θα ήταν άστοχο να πούμε ότι ο Μητρόπουλος έγραψε με την βιωτή του ολάκερη την Μουσική Ασκητική».412
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Ο Δημήτρης Μητρόπουλος διέπρεψε στο μουσικό στερέωμα της εποχής του, τόσο ως διευθυντής ορχήστρας, όσο και ως πνευματικός άνθρωπος. Στη ζωή του είχε πολλά πρότυπα κληρικών και λαϊκών ανθρώπων να μιμηθεί πρωτίστως από το οικογενειακό του και συγγενικό του περιβάλλον, όσο και από τον ευρύτερο πνευματικό κύκλο της οικογένειάς του. Ορισμένα απ’ αυτά τα πρόσωπα είναι πλέον άγιοι της Εκκλησίας. Όλα ανεξαιρέτως, όπως και ο ίδιος, ήταν συνειδητά μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Σημαντική επιρροή, στο πρώτο στάδιο της ζωής του, άσκησε ο θείος του Νικόλαος Μητρόπουλος ο μετέπειτα Νείλος μοναχός Σιμωνοπετρίτης. Ο Δημητράκης τον επισκέπτονταν στο Άγιο Όρος και μάλιστα σκέφτονταν στην εφηβεία του να τον μιμηθεί και να ακολουθήσει τον μοναχικό βίο στο μοναστήρι του θείου του, δηλαδή, στην Μονή Σίμωνος Πέτρας. Ιδιαίτερη σχέση είχε με τον Ηγούμενο της Μονής Ιωαννίκιο και, κυρίως, με τον διάδοχό του Γέροντα Ιερώνυμο, ο οποίος γνώριζε πολύ καλά τον ίδιο, αλλά και όλα τα μέλη της οικογένειάς του. Ουσιαστική βοήθεια αναγνωρίζει ο ίδιος ο Μητρόπουλος, για την λύση στο δίλλημα που αντιμετώπιζε στην εφηβεία του, ανάμεσα στην μουσική και τον μοναχισμό, σε έναν ιεράρχη που πήγε για να του μιλήσει. Ο ιεράρχης αυτός είναι ο Άγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως, ο οποίος υπήρξε πνευματικός του θείου του Νικολάου και οικείος με την οικογένεια του μαέστρου. Η αντιμετώπιση του έφηβου Μητρόπουλου από τον Άγιο, έγινε, με τέτοια διάκριση και διορατικότητα, που ο μαέστρος θα λύσει οριστικά το δίλλημα και μάλιστα, θα διαπρέψει τόσο ως μουσικός, όσο και ως πνευματικός άνθρωπος. Τα πρόσωπα που είχε ως πρότυπα στην παιδική και την εφηβική του ηλικία ήταν, ως επί το πλείστον, συνδεδεμένα με το μετόχι της Σιμωνόπετρας στην Αθήνα, την Ανάληψη, όπου υπεύθυνος για την λειτουργία του ήταν ο ίδιος ο πατέρας του μαέστρου, αλλά και με τον κύκλο του Αγίου Ελισσαίου, όπως ο Παπαδιαμάντης, Μωραϊτίδης, π.Φιλόθεος Ζερβάκος, Άγιος Νικόλαος Πλανάς κα. Από αυτά τα πρόσωπα άλλα μεν γνώριζε άμεσα, ως οικείους της οικογένειας, αλλά έμμεσα μέσα από την σχέση των συγγενών του με αυτά. Στην Αμερική ο Μητρόπουλος σχετίστηκε με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηναγόρα, αλλά και με τους διαδόχους του Μιχαήλ και Ιάκωβο, ενώ βρήκε πάλι τον φίλο του π.Βασίλειο Ευθυμίου, ήδη γνωστό του από τον πρώτο χρόνο των σπουδών του στο εξωτερικό. Ο Μητρόπουλος φαίνεται ότι είχε ενεργό ρόλο στην ενίσχυση του έργου της Αρχιεπισκοπής, όσο βέβαια του επέτρεπε το βαρύ του πρόγραμμα. Η περίοδος της Αμερικής θα πρέπει να θεωρηθεί ως η περίοδος της πνευματικής του ωριμότητας και ακμής. Ο Μητρόπουλος στην Αμερική πάντα μιλάει για την ιερατική του καταγωγή, για την πίστη του στον Θεό, για το εφηβικό δίλλημα περί μοναχισμού, για την υψηλή θεώρηση που είχε για την μουσική και για την ορθόδοξη πίστη του. Έζησε απλά και αναλώθηκε σε πολλές φιλανθρωπίες. Είχε κομποσχοίνι, φορούσε σταυρό, άναβε καντήλακι σε εικόνα της Παναγίας, διάβαζε την Αγία Γραφή και φυσικά πάντα προσεύχονταν .
-73-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου