ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

 Η δεκαετία του 1870 είναι αναμφισβήτητα η κρισιμότερη για το νεοελληνικό κράτος τον 19ο αιώνα που συμπλήρωνε 50 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Μέσα σε αυτήν την ταραγμένη πορεία του, το νεοσύστατο κρατίδιο, που οι ξένες δυνάμεις το είχαν υπό την προστασία τους, προσπαθούσε να βρει το δικό του βηματισμό. Μέσα σε αυτό το γενικό κλίμα προέκυψαν εκατοντάδες προβλήματα που αφορούσαν το εσωτερικό της χώρας. Πολλά από αυτά τα προβλήματα αφορούσαν τις διάφορες δομές εξουσίας μέσα σε αυτό. Οι διαθέσεις των παραγόντων του νέου κράτους που προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να ελέγχουν τον εκκλησιαστικό οργανισμό, αμέσως μετά την Επανάσταση, δημιούργησε αμέτρητα προβλήματα στην Εκκλησία που βρίσκονταν σε ένα νέο περιβάλλον με ένα καινούριο σύστημα λειτουργίας που επέβαλαν οι πολιτικές και πολιτειακές δυνάμεις του τόπου. Ο εναγκαλισμός υποχρεωτικά με το νεοελληνικό κράτος που προσπαθούσε συνεχώς να ελέγχει τις εσωτερικές δομές της Εκκλησίας οδήγησε σε ένα πολιτειοκρατικό σύστημα, άγνωστο μέχρι τότε σε αυτή, που είχε μάθει να λειτουργεί με διαφορετικό τρόπο σε ολόκληρη τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας. Η υποχρεωτική σύνδεσή της με τη πολιτεία, την ανάγκασε να λειτουργεί με τρόπο διαφορετικό σε διοικητικά θέματα, που έφταναν μέχρι την επιλογή του προκαθημένου της, αλλά και των υπολοίπων ιεραρχών από την Πολιτεία, έδωσε στα πολιτικά πρόσωπα την αίσθηση της υπεροχής και της απόλυτης κυριαρχίας πάνω σε αυτή. Τέτοια ήταν η δύναμη των πολιτικών του τόπου, που έφθαναν σαν σε σημείο να επιβάλουν ένα νέο είδος διαπλοκής στη σχέση τους με τους εκκλησιαστικούς λειτουργούς, αυτό της χρηματικής συναλλαγής, με τους δεύτερους να μη μπορούν ουσιαστικά να αντιδράσουν. Όποια και αν ήταν τα προσόντα των υποψήφιων αρχιερέων, μπορούσαν να αφήνουν αδιάφορους τους αρμόδιους για τον διορισμό τους σε οποιαδήποτε θέση, αφού δεν υπήρχε για εκείνους κανένας έλεγχος. Η διαπάλη των σχέσεων Εκκλησίας-Πολιτείας, πήρε μία νέα τροπή με την αναγκαστική διαπλοκή αυτών των εξουσιών που κορυφώθηκε με την αποκάλυψη από τον Τύπο του περίφημου αυτού εκκλησιαστικού, πολιτικού και οικονομικού σκανδάλου που έμεινε γνωστό στην ιστορία ως σιμωνιακά. Αυτό το σκάνδαλο δημοσιοποιήθηκε από τον ελληνικό Τύπο σε μία δύσκολη περίοδο για την πορεία του ελληνισμού, μέσα στην ταραγμένη περιοχή του βαλκανικού χώρου. Αδιαμφισβήτητα η μεγαλύτερη κρίση τον 19ο αιώνα στην ευρύτερη περιοχή ήταν αυτή του Ανατολικού ζητήματος που καθόρισε για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, τη στάση των πολιτικών κομμάτων, των ανακτόρων αλλά και της Εκκλησίας της Ελλάδος σε μία ανήσυχη κοινωνία που έβλεπε το μεγαλύτερο τμήμα του ελληνισμού να βρίσκεται έξω από τα σύνορά της. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι μεγάλες αυτοκρατορείες είχαν κάθε συμφέρον να ελέγχουν τους βαλκανικούς λαούς, απλώνοντας τα πλοκάμια τους τόσο στις πολιτικές όσο και στις εκκλησιαστικές ηγεσίες του ευρύτερου χώρου. Βασικός στόχος των μεγάλων δυνάμεων ήταν να οδηγήσουν αυτό το μικρό βασίλειο στις ράγες των δικών τους συμφερόντων. Η διαπάλη τους στο εσωτερικό χώρας σε αυτή  τη δύσκολη εποχή κατάφερε να διχάζονται οι Έλληνες πολύ συχνά, που βασικός τους στόχος ήταν η απελευθέρωση όλων των Ελλήνων που βρίσκονταν εκτός συνόρων. Μέσα σε αυτό τον γενικό αναβρασμό, η δημοσιοποίηση ενός πρωτοφανούς σε μέγεθος ηθικού και οικονομικού σκανδάλου που έφερε στο φως ο Τύπος της περιόδου, στη διάρκεια της μεγάλης κρίσης του Ανατολικού ζητήματος του 1875-1878, λειτούργησε ως υπνωτικό στη νεοελληνική κοινή γνώμη που εμβρόντητη παρακολουθούσε όσα έβγαιναν στο φως της δημοσιότητας, με συνέπεια να αποπροσανατολίζουν τον λαό από τα εσωτερικά προβλήματα, αλλά και από τις πολιτικές ζυμώσεις στο εσωτερικό της χώρας για τη στάση της κυβερνήσεως σε όλα αυτά που γίνονταν εκτός συνόρων και αφορούσαν την χάραξη της εξωτερικής ανεξάρτητης ελληνικής γραμμής για όλα τα ζητήματα που αφορούσαν τις επερχόμενες εξελίξεις στα βαλκάνια. Η προσήλωση του Τύπου με τέτοιο τρόπο στα γεγονότα πριν και κατά τη διάρκεια της δίκης των εμπλεκομένων πρώην υπουργών, ιεραρχών και των μεσιτών, άφηναν χώρο για να ασχοληθούν οι πολίτες με το σκάνδαλο, καθώς και για την πορεία των εμπλεκομένων εκκλησιαστικών ανδρών, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μετά τη δίκη. Η διαφορετική προσέγγιση του σκανδάλου και του αποτελέσματος του ειδικού δικαστηρίου από τη μεριά της Ι.Σ., έδωσε αφορμή στην ομάδα του λαϊκού ιεροκήρυκα Αποστόλου Μακράκη να συνεχίσει τον σκληρό αγώνα της για την κάθαρση μέσα στην Εκκλησία. Τα γεγονότα που ακολούθησαν έφεραν μεγάλη αναστάτωση στις συνειδήσεις του απλού κόσμου, με την Εκκλησία να διακινδυνεύει το κύρος που είχε ως ο μεγαλύτερος και αρχαιότερος θεσμός  Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι αυτοκρατορείες συνέχισαν να χρησιμοποιούν την θρησκεία για την επίτευξη των μεγάλων συμφερόντων τους στην ευρύτερη περιοχή. Η πολιτική σκηνή στην Ελλάδα, συνέχισε στο ίδιο μοτίβο τον έλεγχό της πάνω στην Ορθόδοξη Εκκλησία, έχοντας βγει χωρίς ουσιαστικές απώλειες από αυτή την δίκη. Αυτό φάνηκε αμέσως μετά, όταν άρχισε η δίκη για τα λεγόμενα στηλιτικά. Η τιμωρία των δύο πολιτικών που εμπλέκονταν στα σιμωνιακά, ικανοποίησε σε μεγάλο βαθμό την κοινή γνώμη, που δεν έδωσε τόσο μεγάλη σημασία στη δίκη αυτή. Οι πολιτικοί έπεσαν στα μαλακά, αφού κανένας δεν καταδικάστηκε από τα πολιτικά στελέχη της κυβερνήσεως του Δημ. Βούλγαρη. Μέσα σε αυτό το γενικό κλίμα, υπήρξαν κάποιες φωνές που προσπαθούσαν να αφυπνήσουν την κοινή γνώμη. Ιδιαίτερα, ο τοπικός Τύπος για όλα τα σημαντικά γεγονότα που διαδραματίζονταν ταυτόχρονα με τη δίκη αυτη. Οι Έλληνες ήταν απόντες αφού ούτε διπλωματικές αποστολές δεν διέθεταν στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Μάταια, αθηναϊκή εφ. που πρωτοστατούσε την περίοδο του ειδικού δικαστηρίου στον αγώνα για την αθωότητα των πολιτικών έχοντας στο πλευρό της τα τοπικά έντυπα της χώρας, προσπαθούσε να στρέψει τα βλέματα του λαού στους πραγματικούς για την Ελλάδα κινδύνους. Όλα αυτά άφηναν αδιάφορους τους πολίτες που παρακολουθούσαν με θρησκευτική ευλάβεια όσα γίνονταν στο ειδικό δικαστήριο μέσα από τις στήλες των διαφόρων εντύπων.Οι συζητήσεις του αθηναϊκού κοινού όπως μεταφέρονταν στις στήλες των διαφόρων εντύπων, που αρκετά από αυτά κυκλοφόρησαν το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα της δίκης για πρώτη φορά, έκαναν λόγο για την μεγάλη ευκαιρία που δίνονταν για κάθαρση στους θεσμούς της Εκκλησίας και της Πολιτείας με αναφορές στο ένδοξο παρελθόν και στο λαμπρό μέλλον. Τα ευχολόγια αυτά θα συνεχίζονταν και σε άλλες κρίσεις στις επόμενες δεκαετίες.