Η Αραβική μετάφραση
Και αφού οι λογικές φύσεις, οι οποίες ενώνονται με τα σώματα, έγιναν αδύναμες τόσο πολύ, ώστε να έχουν αλλοιωθεί, εξαιτίας των κινήσεων της [ψυχής], και να έχουν νεκρωθεί [πνευματικά], 5 δεν μπόρεσαν να σκεφτούν την αρχέγονη τους κατάσταση αλλά έγιναν σαν τα [άλογα] ζώα230 «και λάτρεψαν την κτίση αντί για τον Κτίστη»231.
Η ελληνική παράδοση 4
«4 Όσον αφορά τα λογικά εκείνα όντα, μέσα στα οποία έχει ψυχρανθεί ο νόμος της επαγγελίας, με αποτέλεσμα οι ικανότητες του νου να έχουν νεκρωθεί, 5 δεν μπορούσαν πια να γνωρίσουν τους εαυτούς τους κατά την αρχέγονη τους κατάσταση· έγιναν όλα σαν άλογα [όντα] «και λάτρεψαν την κτίση αντί για τον Κτίστη».
Το ενδιαφέρον του Αντωνίου εστιάζεται στην ψυχή του ανθρώπου και την πτώση της. Υπερτονίζεται η ευθύνη της ψυχής στην αμαρτία και στην πτώση η οποία δεν αποδίδεται στον άνθρωπο εξ ολοκλήρου, αλλά στην ηγεμονική λειτουργία της ψυχής, γι’ αυτό και οι συνέπειες αφορούν πρωτίστως αυτήν. Στην αραβική παράδοση οι ψυχές των ανθρώπων ονομάζονται «λογικές φύσεις, οι οποίες ενώνονται με τα σώματα», ενώ στην ελληνική παράδοση είναι απλά «τα λογικά οντά ή(η λογική φύση)». Παρατηρούμε, ακόμα, στην Αραβική μετάφραση, αναφορές του Αγίου για την διαφθορά της φύσης, το θάνατο της και την αδυναμία της να σκεφτεί την αρχέγονη της κατάσταση. Η ελληνική παράδοση στο ίδιο σημείο φορτίζει διαφορετικά το κείμενο με το να αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στο νόμο της επαγγελίας, που ψυχράνθηκε, και αυτό είχε ως συνέπεια να νεκρωθούν οι ικανότητες του νου και να εκλείψει η αυτογνωσία της αρχέγονης κατάστασης.
4- Η ιστορία της Θείας οικονομίας και σωτηρίας (6-13).
Η θεραπεία του ανθρώπου, αποτελεί έργο του ίδιου του Θεού, ο οποίος παρεμβαίνοντας συνεχώς μέσα στην Ιστορία φανέρωσε στον άνθρωπο τους ζωοποιούς Του νόμους ώστε να αντιμετωπίζει την αμαρτία: «6 Όμως ο Δημιουργός των πάντων επισκέφτηκε τα δημιουργήματά Του με τη δύναμη της αγαθότητός Του και με τους ζωοποιούς Του νόμους.» Στην επομένη περικοπή εκθέτει ο Άγιος Αντώνιος την ιστορία της σωτηρίας. Η παράγραφος αυτή θα συναντάται νοηματικά συχνά στις Επιστολές: «10 Και λόγω της μεγάλης Του αγάπης – διότι είναι ο Θεός των πάντων – θέλησε να επισκεφτεί την αδυναμία μας, 11 γι’ αυτό μας έστειλε τον Μωυσή ως νομοθέτη και μας παρέδωσε το νόμο, μέσω του οποίου έστησε για μας θεμέλιο του αληθινού οίκου του, που είναι η νοερά Εκκλησία, και οικονόμησε να επαναφέρει τη δημιουργία στην αρχέγονη της κατάσταση με τη βούλησή του. Και αν ο Μωυσής έκτισε τον οίκο [μόνος του], όμως δεν τον ολοκλήρωσε, αλλά έφυγε χωρίς να εκπληρώσει το έργο αυτό. 12 Και μετά από αυτόν και με το ίδιο πνεύμα, έστειλε ο Θεός το πλήθος των προφητών, οι οποίοι έκτισαν, επίσης, πάνω στο ίδιο θεμέλιο, που έστησε ο Μωυσής, αλλά και αυτοί έφυγαν χωρίς να εκπληρώσουν το έργο.» Η συνεχής παρέμβαση – επίσκεψη – του Θεού στην ιστορία της οικονομίας διακρίνεται σε τρεις διαδοχικές φάσεις. Η πρώτη με τον Μωυσή, η δεύτερη με τους Προφήτες και η τρίτη με τον Μονογενή Υιό. Η τοποθέτηση του Μωυσή στην πρώτη φάση της ιστορίας της οικονομίας και η διάκρισή του από τους άλλους Προφήτες γίνεται διότι ο Μωυσής είναι ο πρώτος νομοθέτης, μέσω του οποίου ο Θεός παρέδωσε το νόμο και έτσι «έστησε το θεμέλιο του αληθινού οίκου, που είναι η νοερά Εκκλησία» Η έκφραση «ο οίκος» με την οποία περιγράφει την Εκκλησία απαντάται πολύ συχνά στις Επιστολές. Ακόμη, η εκκλησία χαρακτηρίζεται στην αραβική μετάφραση ως «νοερά Εκκλησία», ενώ στις άλλες μεταφράσεις ως «Καθολική Εκκλησία». O Rubenson υποθέτει για το κοπτικό κείμενο την έκφραση «Ekklycia `nnoera» 232, που συμφωνεί με την Αραβική μετάφραση " الناطقة الكنيسة "233, διότι αν η έκφραση ήταν «καθολική», θα ήταν πιο εύκολο να μεταφραστεί στα αραβικά όπως είναι" الجامعة الكنيسة", διότι η έκφραση «καθολική» είναι η πλέον χρησιμοποιούμενη. Επιπρόσθετα, φαίνεται σε όλες τις Επιστολές ότι ο Μ. Αντώνιος αποδίδει μεγάλη σημασία στη λογική φύση του ανθρώπου, επομένως, η έκφραση νοερά εκκλησία συμφωνεί περισσότερο με την τάση του αυτή. Η σωτηρία παρουσιάζεται ως μία νέα δημιουργία του Θεού, ως το αποτέλεσμα της θειας βουλήσεως: «και οικονόμησε να επαναφέρει τη δημιουργία στην αρχέγονή της κατάσταση με τη βούλησή του». Η σταδιακή εκπλήρωση των επαγγελιών του Θεού οδηγεί στην αλληλοδιαδοχή των εκλεκτών και στη σύνδεση της μίας φάσης με την επόμενη. Έτσι ότι δεν κατάφερε να ολοκληρώσει «αλλά έφυγε χωρίς να εκπληρώσει το έργο αυτό» ανέλαβαν να το συνεχίσουν οι Προφήτες, «οι οποίοι έκτισαν, επίσης, πάνω στο ίδιο θεμέλιο, που έστησε ο Μωυσής, αλλά και αυτοί έφυγαν χωρίς να εκπληρώσουν το έργο». Με τον τονισμό της ατέλειας των έργων των αγίων επιχειρείται να καταγραφεί στις συνειδήσεις των αποδεκτών ότι η σωτηρία και η θεραπεία του ανθρώπου δεν μπορεί να είναι έργο του κτιστού κόσμου, του κόσμου της δημιουργίας: «13 Στο μεταξύ, οι πατέρες μας, αυτοί που ήταν πνευματικοί άνθρωποι, όταν είδαν ότι αυτή η ασθένεια δεν έχει θεραπεία, έμαθαν ότι κανένας από αυτή τη δημιουργία δεν μπορεί να την θεραπεύσει». Η ονομασία «πνευματικοί πατέρες», που παραδίδει η αραβική παράδοση για τον προσδιορισμό των εκλεκτών του Θεού στις άλλες μεταφράσεις γίνεται «πνευματοφόροι». Η έκφραση θα επαναληφθεί στις επόμενες Επιστολές, όπως συμβαίνει αντίστοιχα και στην ελληνική παράδοση.
5- Η ενανθρώπηση του Χριστού και ο θάνατός Του για χάρη μας (14-23).
Ένα από τα ουσιαστικά θέματα της δεύτερης συλλογής των Επιστολών είναι η ενανθρώπηση του Λόγου και ο θάνατος Του για χάρη μας. Η αμαρτία ως ανίατη ασθένεια, δεν μπορεί να θεραπευθεί από κανένα δημιούργημα, εκτός από τον Ενανθρωπίσαντα Υιό του Θεού. Ο Χριστός είναι η Αληθινή Εικόνα του Πατρός και εμείς είμαστε πλασμένοι κατ’ εικόνα αυτού. Παρατηρούμε ότι το αραβικό κείμενο περιγράφει το Λόγο του Θεού με την έκφραση «η εικόνα της αϊδιότητας του Πατρός», ενώ στην ελληνική παράδοση η έκφραση είναι «Ο Νούς του Πατρός και η εικόνα Του», έκφραση που απαντάται στην ΣΤ΄ και Ζ΄ Επιστολή και στις δύο παραδόσεις234. Κατά την άποψη μας δεν μπορούμε να δεχτούμε εύκολα ότι η Αραβική μετάφραση διέγραψε την έκφραση «Ο Νούς του Πατρός», επειδή στην εποχή της Αραβικής μετάφρασης (δηλ τον 13ο αιώνα) η διδασκαλία περί της Αγίας Τριάδος υποστήριζε έντονα τέτοιες εκφράσεις235. Πιθανώς, η φράση να διέφυγε της προσοχής του Άραβα μεταφραστή. Η χρήση της Αγίας Γραφής σ’ αυτή την παράγραφο είναι συχνή, με ορισμένα χωρία, να επαναλαμβάνονται ιδιαίτερα και στις υπόλοιπες Επιστολές. Έτσι, χρησιμοποιεί παραπομπές από την Παλαιά Διαθήκη, για να καταδείξει την ασθένεια της αμαρτίας, όπως «Βάλσαμο δεν υπάρχει στη Γαλαάδ; Δεν είναι εκεί γιατρός; Γιατί, λοιπόν, δεν ήρθε θεραπεία στην κόρη του λαού μου;»236· 17 «λάβαμε τα φάρμακά μας αλλά δεν θεραπευθήκαμε, και τώρα τα αποφεύγουμε»237. Όπως επίσης χρησιμοποιεί παραπομπές και από την Καινή Διαθήκη, συνδέοντας δύο χωρία. Το πρώτο είναι το γνωστό χωρίο από την Φιλ. (2,6-11) και το άλλο είναι το Εβρ. (4,15) για την ενανθρώπηση του Λόγου και το σταυρικό θάνατο Του για χάρη μας. Στη συνέχεια γίνεται αναφορά σε χωρία από την Αγία Γραφή, για να δείξει πως ο Πατήρ «τον ίδιο τον Υιό Του δε λυπήθηκε, αλλά για χάρη όλων μας τον παράδωσε»238 και καταλήγει ο συντάκτης: «23 Έτσι έγινε ανάσταση και σωτηρία για εμάς από τις αμαρτίες μας, και μας έμαθε πως είμαστε μέλος ο ένας από τον άλλον.»
-91-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου