Οι υπόλοιπες Επιστολές (Β΄-Ζ΄) έχουν την ίδια δομή, παρόμοια θέματα και εκφράσεις, κάτι που προϋποθέτει ότι έχουν γραφτεί για τον ίδιο σκοπό προς μοναχούς, πιθανότατα σε διαφορετικές χρονολογίες ή σε διαφορετικούς τόπους. Το ύφος των Επιστολών αυτών μοιάζει με τα σύγχρονά τους κείμενα, όπως «η διδασκαλία του Σιλβανού (Silvanos)»227, το κειμένου του Σιλβανού είναι θεολογική πραγματεία και δεν ανήκουν στο επιστολογραφικό είδος228. Διακρίνονται επίσης για τα δάνεια από τη φιλοσοφία του Πλάτωνα, τις διδασκαλίες του Κλήμεντος Αλεξανδρέως και του Ωριγένη229.
Τα κοινά στοιχεία μεταξύ των Επιστολών (Β΄-Ζ΄).
Η προσεκτική μελέτη του περιεχομένου των επιστολών Β΄-Ζ΄ μας οδηγεί στην διαπίστωση ορισμένων κοινών τόπων και χαρακτηριστικών όπως:
1- Η στενή σχέση μεταξύ του συγγραφέα και των αναγνωστών. Τους αποκαλεί πάντα «τέκνα μου», «αδελφοί μου», «αγαπητοί μου», «Αληθινοί Ισραηλίτες» εκφράζοντας την αγάπη του σ’ αυτούς, η οποία δεν είναι σωματική, αλλά πνευματική. Επίσης τους χαρακτηρίζει πάντα ως «λογικούς ανθρώπους», που μπορούν να καταλάβουν χωρίς πολυλογίες τα γραφώμενα, γι’ αυτό πάντα αναφέρει το χωρίο (Παρ. 9,9) στον επίλογο των Επιστολών.
2- Η έμφαση στην αυτογνωσία και στην λογική φύση του ανθρώπου, που την ονομάζει «η νοερά ουσία» οδηγεί στην κατανόηση του καιρού, που ζούμε.
3- Ο λόγος για την ιστορία της οικονομίας του Θεού μέσω του Μωυσή, των Προφητών και στο τέλος της αποστολής του Υιού για την θεραπεία μας από την αμαρτία
4- Ο λόγος για τη ελευθερία και το πνεύμα της δουλείας και της υιοθεσίας.
5- Η χρήση ίδιων χωρίων από την Αγία Γραφή και ιδιαίτερα από την Παλαιά Διαθήκη.
Παρ’ όλα τα κοινά σημεία τους όμως οι Επιστολές έχουν διαφορές. Προσεκτική ανάγνωση τους δείχνει ότι ο Μ. Αντώνιος στις περισσότερες περιπτώσεις, όταν επαναλαμβάνει τα θέματα, εξηγεί και αναπτύσσει περισσότερο τις σκέψεις του. Αν και η Β΄- Γ΄ Επιστολές έχουν ιδιαίτερη συνάφεια, στην Δ΄ Επιστολή ο συντάκτης της μιλά για τον Άρειο και δεν ασχολείται διεξοδικά με την ιστορία της θείας οικονομίας. Στις άλλες Επιστολές κάνει ιδιαίτερο λόγο για τους δαίμονες και τους Αγγέλους, όπως στην ΣΤ΄ Επιστολή που εκθέτει τη διδασκαλία του για τις μεθοδεύσεις του σατανά. Οι δύο τελευταίες Επιστολές (ΣΤ΄& Ζ΄) διαφέρουν από τις άλλες, καθώς διακρίνονται για την έκταση των θεμάτων, το μέγεθός τους, και μάλιστα παρατηρούνται επαναλήψεις και έλλειψη οργάνωσης των θεμάτων. Θεωρούμε με βάση τα παραπάνω ότι ο Άγιος μάλλον τις υπαγόρευε παρά ότι τις έγραψε ο ίδιος
Η Β΄ Επιστολή
α) Ο τίτλος της Αραβικής μετάφρασης: «Προς τα τέκνα του τους μοναχούς. Περί του καθεστώτος του Νόμου και περί της Ενανθρώπησης του Λόγου του Θεού. Τους παροτρύνει να ενεργούν κατά τις εντολές.»
β) Το διάγραμμα του περιεχομένου
1) Χαιρετισμός (1).
2) Η επίσκεψη του Θεού στα δημιουργήματά Του (2-3).
3) Η λογική φύση του άνθρωπου και η πτώση της (4-5).
4) Η ιστορία της Θείας οικονομίας και σωτηρίας (6-13).
5) Η ενανθρώπηση του Χριστού και ο θάνατός Του για χάρη μας (14-23).
6) Η ελευθερία και το πνεύμα της δουλείας και της υιοθεσίας (24- 30).
7) Προειδοποίηση και Παράκληση για την σωτηρία τους (31-35).
8) Η ασάφεια των λόγων (36).
9) Χαιρετισμός για τους μικρούς και τους μεγάλους (37).
γ) Το περιεχόμενο
1- Ο χαιρετισμός (1).
Η Επιστολή αρχίζει με την αναφορά του ονόματος του συντάκτη και την περιγραφή των παραληπτών με την προσφώνηση «τέκνα μου». Στις άλλες μεταφράσεις υπάρχει «αδελφοί μου» και φαίνεται με βάση το κοπτικό κείμενο, που διασώθηκε ότι ο Άγιος έχει χρησιμοποιήσει και τις δύο εκφράσεις.
2- Η επίσκεψη του Θεού στα δημιουργήματά Του (2-3).
Βασική θέση της σκέψης του Μ. Αντωνίου είναι ότι ο Θεός δεν δημιούργησε τον κόσμο και κατόπιν τον άφησε αβοήθητο αλλά φανερώνεται και βρίσκεται κοντά στον άνθρωπο πάντοτε. Η διήγηση περί της επίσκεψης του Θεού στον άνθρωπο είναι ένα μοτίβο, που επαναλαμβάνεται πολλές φορές στις Επιστολές, και ειδικά στη Β΄ τονίζει: «2 Αγαπητοί μου εν Κυρίω, ο Θεός δεν επισκέφτηκε τα δημιουργήματά Του μόνο μία φορά, 3 αλλά αυτό το κάνει πάντοτε, δηλαδή από καταβολής έως της συντέλειάς του κόσμου. Διότι όσοι παρακαλούν τον Θεό θερμά με αγάπη και υπακούουν τις εντολές Του, θα τους συνοδεύει πάντοτε και θα τους δίνει τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου