ΟΙ ΤΟΠΙΚΟΙ AΓΙΟΙ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ 7o

 2.2.Η Μονή του Ταξιάρχη Μανταμάδου 

 Ίσως ο πιο ξακουστός στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ιερός προσκυνηματικός ναός της Λέσβου είναι αυτός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μανταμάδου όπου τιμάται η μνήμη του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και κείτεται η θαυματουργή του εικόνα. Το μοναστηριακό συγκρότημα τοποθετείται στα Βορειοανατολικά του νησιού σε κοντινή απόσταση από την περιοχή του Μανταμάδου και 36 χλμ από την Μυτιλήνη. 

 Η ιστορία του ναού ταξιδεύει πίσω στον χρόνο της βυζαντινής αυτοκρατορίας, ωστόσο δεν είναι γνωστή η πρώτη κατασκευή ούτε πολλές λεπτομέρειες για την μετέπειτα πορεία του. Μέσα από την μαρτυρία του Μητροπολίτη Μηθύμνης Γαβριήλ καταγράφεται ότι γύρω στο 1618-1621 ότι υπήρχε ο ναός του Αρχάγγελου και οι Τούρκοι τότε κατακτητές δεν τον πλησίαζαν υπό τον φόβο του Ταξιάρχη.25 Στην συνέχεια περί τα τέλη του1800 υπάρχουν ιστορικές μαρτυρίες για το χτίσιμο νέου ναού πλησίον του παλαιού.  Σύμφωνα με πρωτοπρεσβύτερο Ευστράτιο Δήσσο και την καταγραφή από μάρτυρες της τότε εποχής αποφασίστηκε η κατασκευή μεγαλύτερου ναού για να εξυπηρετεί τις ανάγκες του μεγαλύτερου πλήθους που προσκυνούσε τον Ταξιάρχη. Με απόφαση και άδεια του Πατριαρχείου, συγκροτήθηκε μία επιτροπή από κληρικούς και άρχοντες της εποχής υπεύθυνους για την ανέγερση νέου ναού. Λόγω της φήμης και των θαυμάτων του Ταξιάρχη Έλληνες, Τούρκοι και άλλοι αλλόθρησκοι προσέφεραν με μεγάλη προθυμία τα απαραίτητα για την κατασκευή του ναού26. 

 Ο νέος ναός προοριζόταν για την θέση Παλαιός Αστράτηγος όπου υπήρχε μια εκκλησία προς την τιμή του Ταξιάρχη. Όταν ξεκίνησαν οι εργασίες θεμελίωσης του νέου ναού όμως, η χάρη και η επιθυμία του Ταξιάρχη δεν επιθυμούσε να χτιστεί εκεί ο νέος ναός. Κάθε βράδυ τα σκαμμένα θεμέλια καλύπτονταν και τα εργαλεία των μαστόρων πήγαιναν στην αυλή του παλαιού μικρού. Καθώς μάρτυρες είδαν το άγιο φως του Ταξιάρχη μέσα στη νύχτα να σκεπάζει τα θεμέλια, αποφασίστηκε τελικά η κατασκευή νέου ναού στην ίδια θέση με τον υπάρχοντα. Αφού χτίστηκε ο προαύλιος χώρος, στο τέλος έμεινε η κατασκευή του ναού και καθώς ο παλαιός δεν είχε γκρεμιστεί ακόμα, η θαυματουργή εικόνα του Ταξιάρχη βρίσκεται αριστερά του Χριστού και όχι δεξιά της Παναγίας όπως συνηθίζεται για τους εορτάζοντες Αγίους των ναών. Έτσι ολοκληρώθηκε το χτίσιμο του νέου ναού και έλαβε χώρα η Πανηγύρι προς τιμήν του Ταξιάρχη που λάμβανε χώρα την πρώτη Κυριακή της Τεσσαρακοστής. Αργότερα, περίπου το 1906 έγινε η προσπάθεια σύνδεσης του ναού με πόσιμο νερό27. Προτάθηκε σε κοντινό ιδιοκτήτη να αγορασθεί το νερό από το χωράφι του και ενώ αρχικά αρνήθηκε, η Χάρις του Ταξιάρχη τύφλωσε την γυναίκα και μόνο αφού δέχτηκε την προσφορά της επιτροπής και ολοκληρώθηκε το έργο, επανήλθε η όρασή της.28Στην συνέχεια ο ιερός ναός άνθισε και στην επέτειο των 100 χρόνων από την ίδρυση του ναού έγιναν διάφορες  επιδιορθώσεις και προσθήκες στον ναό και τα κελία που προορίζονται για τους προσκυνητές. Το πιο σημαντικό και ιερό κειμήλιο του ναού αποτελεί η ιερά και θαυματουργή εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ- Ταξιάρχη. Η ιστορία της εικόνας προέρχεται από 10ο με 11ο αι. μ.Χ. και την εποχή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Την εποχή εκείνη λόγω της μεγάλη έκτασης της αυτοκρατορίας δεν θα μπορούσε να υπάρξει αποτελεσματική φύλαξη όλων των επαρχιών και ιδιαίτερα στα νησιά τα οποία ήταν ευάλωτα στις επιδρομές των πειρατών και των ληστών. Η Λέσβος είχε γίνει τόπος λεηλασίας των Σαρακηνών που ανά τακτά χρονικά διαστήματα επιτιθόταν σε διάφορες περιοχές του νησιού και κατέστρεφαν τα σπίτια και τις περιουσίες των κατοίκων, λεηλατούσαν τα υπάρχοντα και τα χρυσαφικά και έσφαζαν όποιον βρισκόταν στο διάβα τους. 

Στην περιοχή του Μανταμάδου και συγκεκριμένα στην θέση Λέσβαδος υπήρχε ένα μοναστήρι προς τιμή των Ταξιαρχών που φιλοξενούσε 18 μοναχούς. Οι μοναχοί είχαν οχυρώσει τη μονή με τοίχος και έναν πύργο προς αποφυγή επιδρομών. Ο πύργος αυτός υπάρχει και διατηρείται έως και σήμερα. Οι Σαρακηνοί έχοντας απωθημένο το μοναστήρι αποφάσισαν να το λεηλατήσουν ένα βράδυ. Έτσι το ξημέρωμα ενώ οι μοναχοί είχαν μαζευτεί στην εκκλησία για να λειτουργήσουν, αυτοί μπήκαν στα τείχη άνοιξαν την κύρια πύλη και τους αιφνιδίασαν29. Οι Σαρακηνοί κατάσφαξαν τους 18 μοναχούς και μετέτρεψαν την εκκλησία σε κολαστήριο. Ένα καλογεροπαίδι όμως, ο Γαβριήλ, έτρεξε να κρυφτεί και ανέβηκε στην σκεπή της εκκλησίας. Εκεί τον ακολούθησαν οι Σαρακηνοί υπό τον φόβο να μην μαρτυρήσει και ξεσηκωθούν οι χωριανοί. Ο Ταξιάρχης όμως δεν επέτρεψε να τον πειράξουν καθώς εμφανίστηκε με σπαθί και τρομακτικό ύφος τους φόβισε και έτσι οι Σαρακηνοί έφυγαν τρομαγμένοι χωρίς να πάρουν τα λάφυρα τους. Ο Γαβριήλ μετά από το θαύμα αυτό και αντικρίζοντας τους νεκρούς μοναχούς αποφάσισε μετά από προσευχή να φτιάξει την εικόνα του Ταξιάρχη από το αίμα των 18 μοναχών και από χώμα για να ευχαριστήσει τον Αρχάγγελο για την βοήθεια του. Έκτοτε η ανάγλυφη  εικόνα που δημιούργησε ο Γαβριήλ βρίσκεται στο ναό και τυγχάνει μεγάλης προσκύνησης από όλη την γη. Τα θαύματα της ιεράς αυτής εικόνας αμέτρητα και οι εμφανίσεις του Ταξιάρχη πολλές και είχαν ως συνέπεια ο ναός σήμερα να δέχεται χιλιάδες πιστούς που αναζητούν την θεία βοήθεια για την πνευματική τους εξιλέωση αλλά και την θαυματουργή χάρη της εικόνας του Ταξιάρχη για να δώσει λύση σε διάφορα σωματικά, ψυχικά και κοινωνικά ζητήματα. Εκτός αυτών, από μαρτυρίες η εικόνα έχει εμφανιστεί να δακρύζει και να ιδρώνει, προκαλώντας το πιστό ποίμνιο της περιοχής να αισθάνεται την παρουσία του Ταξιάρχη εντονότερη κοντά τους.30 

 Εκτός της Μεγαλόχαρης Ιεράς ανάγλυφης εικόνας του Ταξιάρχη, στο ναό υπάρχουν και διάφορα άλλα κειμήλια που χρονολογούνται από τον 16ο αιώνα. Σημαντικότερα εξ αυτών είναι τα ιερά άμφια και ο αρχιερατικός σάκος και το επιτραχήλιο του ιερομάρτυρα Γρηγορίου του Ε’, Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης ο οποίος απαγχονίστηκε το 1821. Τα ιερά του άμφια τα ανέλαβε τότε Πρωτοσύγγελός του, Μητροπολίτης Σερρών και Μυτιλήνης Πορφύριος, του οποίου ο τάφος βρίσκεται επίσης στον περίβολο του ναού του Ταξιάρχη. Τέλος, πολλά ευαγγέλια και άλλα εκκλησιαστικά βιβλία ιστορικής σημασίας εκτίθενται στο ναό.31

-27-