Ορθόδοξος Χριστιανισμός και Ψυχική Υγεία 5o

 Μετά την πτώση του ανθρώπου και και τον θάνατο που προέκυψε ως αποτέλεσμα της πτώσης, προήλθε ο πνευματικός θάνατος και ακολούθησε ο σωματικός. Η ψυχή έχασε μέσω της αμαρτίας την Χάρη του Θεού, ο νους σταμάτησε να έχει σχέση με τον Θεό και σκοτίσθηκε, νεκρώθηκε. Αυτή η νέκρωση μεταδόθηκε και στο σώμα. Όταν ο Χριστός υποχωρήσει από την ψυχή και την καταλάβει ο σκοτισμός των παθών, η ψυχή πέφτει σε αδιαπέραστο σκότος και οι δαίμονες ενεργούν σε αυτήν. Η ασθένεια της ψυχής προκαλείται από την ακαθαρσία της, δηλαδή από το να μην ενεργεί κατά φύσιν. Μέσα από αυτή την κατάσταση δημιουργούνται στον νου οι εμπαθείς λογισμοί και η ψυχή γεμίζει από λογισμούς με επιθυμίες και μίση25 . Η ασθένεια της ψυχής δεν σημαίνει κατ΄ανάγκη και την οριστική νέκρωσή της. Η ασθενής ψυχή μπορεί να θεραπευθεί με την βοήθεια των Μυστηρίων και της ασκητικής ζωής. Οι άγιοι Πατέρες μας δίνουν στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίο ανασταίνεται ζωοποιείται και θεραπεύεται η ψυχή του ανθρώπου. Η μετάνοια, αναιρεί την ηδονή. Ο άγιος θεράπων μεγας Αντώνιος συνιστά να κρατάμε τον νου μας καθαρό από λογισμούς ώστε να μπορούμε να βλέπουμε καθαρά την ψυχή μας. Όταν κανείς προσπαθεί να κρατήσει τον νου του καθαρό και απαλλαγμένο από κακούς λογισμούς, φαίνεται μέσα μας ο νους ο οποίος ήταν μέχρι πρότινος νεκρός και άρα αφανής. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς λέει ότι με την αμαρτία ο άνθρωπος έχασε το καθ΄ομοίωσιν αλλά δεν χάνει το κατ΄εικόνα οπότε με την μετάνοια μπορούμε να αναστήσουμε την ψυχή. Η θεραπεία της ψυχής που έχει πέσει στην αμαρτία επιτυγχάνεται με την ασκητική μέθοδο της Εκκλησίας, την εγκράτεια, την αγάπη, την προσευχή και την προστασία του νου από τους λογισμούς. Για τον λόγο αυτό η ορθόδοξη παράδοση έχει την δύναμη να ελευθερώσει και να θεραπεύσει τον άνθρωπο από τα πάθη του και τον ψυχικό θάνατο26

1.3. Πρακτικές της πνευματικής ζωής που βοηθούν την θεραπεία της ψυχής 

 Ο ορθόδοξος χριστιανισμός, με την δύναμη της ορθής πίστεως, συμβάλλει καθοριστικά στην θεραπεία της ψυχής του ανθρώπου. Η πνευματική ζωή λειτουργεί θεραπευτικά για τον άνθρωπο απελευθερώνοντάς τον από τα πάθη. Η θεολογία πρέπει να ερμηνεύεται κυρίως ως ιατρική. Από την θεολογία διδάσκεται ο άνθρωπος για την πνευματική υγεία και για τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει προκειμένου οι ασθενείς να θεραπευθούν και κατά συνέπεια να σωθεί ο άνθρωπος. Πρώτο βήμα για την θεραπεία του ανθρώπου είναι η αυτογνωσία. Η αίσθηση της ασθενείας είναι απαραίτητη προκειμένου να ανατρέξει ο άνθρωπος στον θεραπευτή ιατρό, που στην προκειμένη περίπτωση είναι ο ιερέας, ο πνευματικός πατέρας. Ο θεραπευτής ιατρός καθοδηγεί τα πνευματικά του παιδιά μέσω της μεθόδου της ορθοδόξου ευσεβείας στην μέθοδο της άσκησης 27 . Οι ασκήσεις προς αυτή την κατεύθυνση περιγράφονται από τον Νικήτα τον Στηθάτο, μαθητή του αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου, ως πέντε, η αγρυπνία, η μελέτη, η ευχή, η εγκράτεια και η ησυχία. Το ζητούμενο είναι να συναφθούν οι πέντε αισθήσεις του ανθρώπου με τις πέντε αυτές ασκήσεις. Η όραση πρέπει να συναφθεί με την αγρυπνία, η ακοή με την μελέτη, η όσφρηση με την ευχή, η γεύση με την εγκράτεια και η αφή με την ησυχία. Όταν αυτή η σύναψη επιτευχθεί, τότε «ταχέως καθαίρει τον νουν της ίδίας ψυχής και, λεπτύνας δια τούτον αυτόν, απαθή και διορατικόν αυτόν απεργάζεται»28 . Στις πλέον θεραπευτικές πράξεις του ορθόδοξου χριστιανισμού κατατάσσονται τα μυστήρια. Με τα μυστήρια, μέσω της ενεργείας του Αγίου Πνεύματος το οποίο επικαλείται η Εκκλησία, ερχόμαστε σε οντολογική σχέση με τον ίδιο τον Χριστό και σε Αυτόν ενσαρκωνόμαστε γενόμενοι μέλη της Εκκλησίας 29 . 

Το βάπτισμα αρχικά ενσωματώνει τον άνθρωπο στο Σώμα του Χριστού και τον απελευθερώνει από την φθορά της ύπαρξης λόγω του προπατορικού αμαρτήματος 30 . Είναι η είσοδος στην εκκλησία και σηματοδοτεί τη νέα ζωή εν Χριστώ. Ο βαπτισμένος είναι πραγματικά απαλλαγμένος από τις κληρονομικές νόσους του παλαιού Αδάμ διότι με το Άγιο Πνεύμα είναι  εγκεντρισμένος «εις Χριστόν», τον νικητή της αμαρτίας και του θανάτου. Το βάπτισμα είναι το κατεξοχήν φάρμακο στον πεπτωκότα άνθρωπο, τον ελευθερώνει από την υπάνθρωπη και αντι-φυσική κατάσταση στην οποία τον είχε υποβιβάσει η αμαρτία και τον κάνει πάλι αληθινό άνθρωπο που ξαναβρίσκει την φυσιολογική κατάστασή του, το αυθεντικό του είναι31 . 

Το χρίσμα ή μύρωμα, δίνει την ενέργεια και τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος και ενδυναμώνει τον νεοφώτιστο πιστό στον αγώνα που αναλαμβάνει στο «βασίλειον ιεράτευμα» της Εκκλησίας. Στην ορθόδοξη εκκλησία δεν διαχωρίζεται από το βάπτισμα και προσφέρεται αμέσως μετά από αυτό σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση. Αποτελεί κατά κάποιο τρόπο την Πεντηκοστή του βαπτιζόμενου, καθώς μέσω αυτού λαμβάνει το Άγιο Πνεύμα. Με το χρίσμα ο άνθρωπος ενδύεται τον θώρακα και την πανοπλία του Αγίου Πνεύματος και μπορεί να προχωρήσει με βεβαιότητα στην πνευματική ζωή χωρίς φόβο. Θεραπεύεται από την πνευματική ασθένεια και κάθε νοσηρή αδυναμία, αναζωογονείται ως προς την επιθυμία του, ενισχύεται ως προς το θέλημα και όλες τις υπόλοιπες δυνάμεις του, οι οποίες αναπροσανατολίζονται προς τον Θεό32 . Με τα μυστήρια του βαπτίσματος και του χρίσματος ο άνθρωπος εντάσσεται σε μια νέα κοινότητα από την οποία στηρίζεται ψυχικά μέσω της πνευματικής του πορείας εντός του σώματος της εκκλησίας.

-21-