''ΕΠΟΙΗΣΕ ΚΡΑΤΟΣ ....ΔΙΕΣΚΟΡΠΙΣΕ ΥΠΕΡΗΦΑΝΟΥΣ''

''Κάθε ἁμαρτία εἶναι πηγὴ καὶ αἰτία τῆς  ὑπερηφανείας''

Συνεχίζοντας τὴ δοξολογητική της ὠδὴ 

πρὸς τὸν Θεὸ ἡ μητροπάρθενος Κό-  ­

ρη τῆς Ναζαρέτ, ἀναφωνεῖ: «Ἐποίη-

σε κράτος ἐν βραχίονι αὐτοῦ, διεσκόρπι-

σεν ὑπερηφάνους διανοίᾳ καρδίας αὐτῶν» 

(Λουκ. α΄ 51). Ὁ Θεὸς πάντοτε, καὶ στὸ πα-

ρελθόν, ἀλλὰ προπαντὸς τώρα, ἀποστέλ-

λοντας στὸν κόσμο τὸν Μεσσία, ἐργάσθη-

κε ἔργα κραταιὰ καὶ δυνατὰ μὲ τὸ παντοδύ-

ναμο χέρι Του. Κατενίκησε καὶ διεσκόρπισε 

αὐτοὺς ποὺ ὑπερηφανεύονταν μὲ τὶς σκέ-

ψεις καὶ τὰ φαντασμένα σχέδια τῆς ψυχῆς τους. 

Ἡ Θεοτόκος ἐκφράζει αὐτὸ ποὺ τὴ συγ­-

κλόνισε μόλις ἄκουσε τὸν λόγο τοῦ ἀρχαγ-

γέλου Γαβριήλ. Ἀπόλυτα βέβαιη ὅτι ὅλα θὰ 

γίνουν ὅπως τῆς τὰ εἶπε ὁ οὐράνιος ἀπε-

σταλμένος, βλέπει μὲ τὰ μάτια τῆς πίστεως 

τὰ κοσμοϊστορικὰ γεγονότα ποὺ θὰ ἀκολου-

θήσουν.

«Βραχίων» τοῦ Θεοῦ Πατρὸς εἶναι ὁ Υἱός, 

ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός. Ὅπως στὸν βρα-

χίονα τοῦ ἀνθρώπου, καὶ μάλιστα αὐτοῦ 

ποὺ ἀγωνίζεται, βρίσκεται ἡ δύναμή του1,

ἔτσι καὶ ὁ Υἱὸς εἶναι δύναμη τοῦ Θεοῦ Πα-

τρός, σύμφωνα καὶ μὲ τὸν ἀπόστολο Παῦλο, 

ποὺ εἶπε ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι «Θεοῦ δύνα-

μις» (Α΄ Κορ. α΄ 24). Αὐτὸν τὸν βραχίονα 

ἐννοοῦσε καὶ ὁ Μωυσῆς, ὅταν μιλώντας ἐκ 

μέρους τοῦ Θεοῦ εἶπε: «Λυτρώσομαι ὑμᾶς 

ἐν βραχίονι ὑψηλῷ» (Ἐξ. ς΄ 6), θὰ σᾶς ἐλευ-

θερώσω μὲ τὴν ἀκαταμάχητη δύναμή μου. 

Ἄλλωστε εἶναι πολὺ συχνὴ ἡ φράση στὴν 

Π. Διαθήκη «ἐν χειρὶ κραταιᾷ καὶ ἐν βραχίο-

νι ὑψηλῷ» (βλ. Δευτ. δ΄ 34· ε΄ 15· ς΄ 21· κς΄ 

[26] 8). Ὁ δὲ προφήτης Ἡσαΐας ἀναφωνεῖ 

ἐκ μέρους καὶ τῶν ἄλλων προφητῶν, ποὺ 

προφήτευσαν γιὰ τὸ πρόσωπο τοῦ Μεσ-

σία Χριστοῦ: Κύριε, ποιὸς πίστεψε στὸ κή-

ρυγμά μας γιὰ τὸν Μεσσία «καὶ ὁ βραχίων 

Κυρίου τίνι ἀπεκαλύφθη;» (Ἡσ. νγ΄ [53] 1)· 

καὶ ἡ ὑπερφυσικὴ δύναμη τοῦ Κυρίου ποὺ 

ἐκδηλώνεται στὸ πρόσωπο τοῦ Μεσσία σὲ 

ποιὸν ἀποκαλύφθηκε καὶ ἔγινε πιστευτή; 

Συγκλονισμένη λοιπὸν ἡ Θεοτόκος ἀνα-

φωνεῖ: Ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ ἐργάσθηκε ἔργα 

κραταιὰ καὶ δυνατὰ καὶ κατήγαγε νίκη κατὰ 

τῶν νόμων τῆς φύσεως «ἐν τῷ προσώπῳ 

τοῦ Υἱοῦ αὐτοῦ». Διότι ὁ ἄσαρκος Υἱός Του 

προσέλαβε σάρκα ἀπὸ ἐμένα, καὶ ἐγὼ ἡ 

Παρθένος συλλαμβάνω ἀσπόρως. Ὁ Θεὸς 

γίνεται ἄνθρωπος, καὶ ὁ ἄνθρωπος γίνε-

ται θεός2.

Μόνο ὁ παντοκράτωρ καὶ δημι-

ουργὸς τοῦ κόσμου μποροῦσε νὰ ἐργασθεῖ 

τέτοιο συγκλονιστικὸ θαῦμα, ποὺ ὑπερβαί-

νει κάθε ἔννοια, καταργώντας τοὺς νόμους 

τῆς φύσεως.

Ἡ Παρθένος συνεχίζοντας τὴν ὠδή της 

δοξάζει τὸν Θεό, διότι «διεσκόρπισεν ὑπερ-­

ηφάνους διανοίᾳ καρδίας αὐτῶν» (Λουκ. 

α΄ 51)· διεσκόρπισε αὐτοὺς ποὺ ὑπερηφα-

νεύονταν μὲ τὶς σκέψεις καὶ τὰ φαντασμέ-

να σχέδια τῆς ψυχῆς τους, ὅπως διασκορ-

πίζεται καί τρέπεται σὲ φυγὴ ὁ στρατὸς ποὺ 

ἡττᾶται στὴ μάχη. «Τοὺς ὑπερηφάνους ἐν 

τῇ διανοίᾳ τῆς καρδίας αὐτῶν, τοὺς ὑπερη-

φάνους ἐν ἑαυτοῖς», ἑρμηνεύει ὁ Εὐθύμιος 

Ζιγαβηνός3.

Ἡ Παρθένος ἐννοεῖ ἐδῶ ὅλους 

ἐκείνους οἱ ὁποῖοι ὑπερτιμοῦν τοὺς ἑαυτούς 

τους «καὶ θεωροῦν ὅτι εἶναι κάτι»4.

Κατὰ τὸν ὅσιο Νικόδημο ἐδῶ ἡ Θεοτόκος 

ὑπερηφάνους ἐννοεῖ τὸν ἄρχοντα τῶν δαι-

μόνων καὶ ὅλους τοὺς δαίμονες, οἱ ὁποῖοι 

ἔπεσαν ἀπὸ τὸν οὐρανό, διότι ὁ ἄρχοντάς 

τους εἶπε μέσα του καὶ μὲ τὴ διάνοιά του: 

Θὰ ἀνεβῶ στὸν οὐρανό (...) πάνω ἀπὸ τὰ 

σύννεφα καὶ θὰ γίνω ὅμοιος πρὸς τὸν Ὕψι-

στο (Ἡσ. ιδ΄ [14] 13, 14). Τοὺς ἀκάθαρτους 

αὐτοὺς δαίμονες διεσκόρπισε ὁ ἅγιος Θεός, 

βγάζοντάς τους ἀπὸ τὶς ψυχὲς τῶν ἀνθρώ-

πων. Καὶ ἄλλους μὲν ἔστειλε στὴν ἄβυσ-

σο, ἄλλους δὲ στοὺς χοίρους5. Παρόμοια 

διδάσκει καὶ ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νεοκαισα-

ρείας τονίζοντας ὅτι ὁ διάβολος «τῇ καρ-

δίᾳ κυρίως ἦν ὑπερήφανος», ἐπειδὴ τόλμη-

σε νὰ πεῖ: «Ἐπάνω τῶν νεφελῶν τοῦ οὐρα-

νοῦ θήσω τὸν θρόνον μου, καὶ ἔσομαι ὅμοι-

ος τῷ Ὑψίστῳ»6.

Κατ’ ἄλλους, ὑπερήφανοι ἐννοοῦνται ἐδῶ 

καὶ οἱ Ἰουδαῖοι, οἱ ὁποῖοι ἀπώθησαν καὶ 

σταύρωσαν τὸν Χριστὸ καὶ τοὺς ὁποίους ὁ 

Κύριος «διεσκόρπισεν εἰς πᾶσαν χώραν»7.

Ἄλλωστε τὸν διασκορπισμό τους εἶχαν προ-

φητεύσει οἱ προφῆτες, καὶ μάλιστα ὁ Ἰεζεκι-

ήλ, ὁ ὁποῖος εἶπε: Θὰ τοὺς ἀπομακρύνω 

στὰ εἰδωλολατρικὰ ἔθνη καὶ θὰ τοὺς δια-

σκορπίσω σ’ ὅλη τὴ γῆ (Ἰεζ. ια΄ [11] 16). 

Ὁ ὅσιος Νικόδημος παραθέτει καὶ τὴ 

γνώμη ἀνώνυμου ἑρμηνευτῆ ὁ ὁποῖος λέ-

γει «ὅτι ὑπερήφανοι νοοῦνται καὶ οἱ σοφοὶ 

τῶν Ἑλλήνων», οἱ ὁποῖοι ἀρνήθηκαν «νὰ 

δεχθοῦν τὴν φαινομένην μωρίαν τοῦ κη-

ρύγματος τοῦ Εὐαγγελίου, διεσκορπίσθη-

σαν ἀπὸ τὴν ἀληθινὴν γνῶσιν τοῦ Θεοῦ, καὶ 

ἔμειναν εἰς τὴν πλάνην καὶ ἀγνωσίαν»8.

Οἱ ὑπερήφανοι εἶναι κατ’ ἐξοχὴν δυστυ-

χεῖς ἄνθρωποι, διότι δὲν τοὺς ἀποστρέφε-

ται ἁπλῶς ὁ Θεός, ἀλλὰ καὶ ἀντιτάσσεται σ’ 

αὐτούς (Ἰακ. δ΄ 6). Γι’ αὐτὸ καὶ τοὺς διασκορ-

πίζει ματαιώνοντας τὰ ἑωσφορικὰ σχέδιά 

τους, μὲ τὰ ὁποῖα νομίζουν ὅτι θὰ ἐπιβάλουν 

τὴ θέλησή τους. Παράδειγμα οἱ ἄνθρωποι 

ποὺ ἐπιχείρησαν νὰ κτίσουν τὸν πύργο τῆς 

Βαβέλ, «διὰ τοῦ ὁποίου ἐπεζήτουν νὰ δημι-

ουργήσουν δεσμὸν ἑνώσεως», ἀλλὰ αὐτὸς 

«ἀπέβη» τελικῶς «πηγὴ χωρισμοῦ καὶ διαι-

ρέσεως»9.

Γι’ αὐτὸ ὁ δίκαιος Τωβὶτ συμβούλευε τὸν 

γυιό του: «Καὶ νῦν, παιδίον, μὴ ὑπερηφανεύ-

ου τῇ καρδίᾳ σου» (Τωβ. δ΄ 13). Καὶ τώρα, 

παιδί μου, ἂς μὴν ὑπερηφανευθεῖ ἡ καρ-

διά σου, νομίζοντας πὼς εἶσαι    καλύτερος, 

ἀνώτερος ἢ σοφότερος ἀπὸ τοὺς ἄλλους. 

Διότι θὰ καταντήσεις ἀξιοθρήνητος. Ἀλίμο-

νο, φωνάζει ὁ Ἡσαΐας, σ’ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν 

τὸ φρόνημα ὅτι εἶναι σοφοὶ καὶ συνετοὶ καὶ 

ποὺ παρουσιάζονται στὰ δικά τους μάτια ὅτι 

τὰ ξέρουν ὅλα καὶ δὲν ἔχουν ἀνάγκη συμ-

βουλῆς (Ἡσ. ε΄ 21).

Ἀλίμονο· διότι «ἀρχὴ ὑπερηφανίας ἁμαρ-

τία»· κάθε ἁμαρτία εἶναι πηγὴ καὶ αἰτία τῆς 

ὑπερηφανείας. Αὐτὸς ποὺ κυριαρχεῖται ἀπὸ 

τὴν ἀλαζονεία καὶ τὸν ἐγωισμὸ θὰ ἐκχύσει 

ἀπὸ τὸ ἐσωτερικό του πλήμμυρα παντὸς 

εἴδους βδελυρῶν ἁμαρτιῶν. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ 

Κύριος ἐπέφερε ἐναντίον τῶν   ὑπερηφάνων 

πρωτοφανεῖς καὶ καταπληκτικὲς καταστρο­

φὲς καὶ τοὺς κατέστρεψε ὁλότελα (Σ. Σειρ. ι΄ 

13). Γιὰ τὸ φοβερὸ πάθος τῆς ὑπερηφανεί-

ας, στὸ ὁποῖο ἀντιστρατεύεται, ὅπως εἴπα-

με, ὁ πανάγιος Θεός, ὁ θεοφόρος Κύριλλος 

Ἀλεξανδρείας ἔγραψε: «Πλεῖστα ἐν ἡμῖν εἰσι 

πάθη ψυχικά, ἓν δὲ καὶ μάλιστα τῶν ἄλλων 

ἀτοπώτερον καὶ πᾶσιν ἀφόρητον, ᾧ καὶ αὐ­

τὸς μάχεται ὁ Θεός, τοῦτο δέ ἐστιν ὑπερη-

φανία»10. Μέσα μας ὑπάρχουν πολλὰ ψυ-

χικὰ πάθη· ὑπάρχει δὲ καὶ ἕνα μάλιστα πιὸ 

ὑπερβολικό, πιὸ παράλογο, πιὸ ἀνάρμοστο 

καὶ ἀπὸ ὅλα ἀνυπόφορο, ἐναντίον τοῦ ὁποί-

ου μάχεται καὶ αὐτὸς ὁ Θεός, αὐτὸ δὲ εἶναι ἡ 

ὑπερηφάνεια!

Τί λές, ἀναγνώστη μου, ὕστερα ἀπὸ αὐτά; 

Δὲν εἶναι καιρὸς νὰ πολεμήσουμε μὲ τὴ βο-

ήθεια τοῦ Θεοῦ ἐναντίον τοῦ σατανικοῦ 

αὐτοῦ πάθους, γιὰ νὰ ἔχουμε σύμμαχο στὴ 

ζωή μας καὶ ὄχι ἀντίπαλο τὸν Θεό;      

1. Βλ. ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΖΙΓΑΒΗΝΟΥ, Ἑρμηνεία τοῦ 

κατὰ Λουκᾶν, κεφ. 1, PG 129, 873Β. 

2. ΘΕΟΦΥΛΑΚΤΟΥ ΑΧΡΙΔΟΣ, Ἑρμηνεία εἰς τὸ 

κατὰ Λουκᾶν, κεφ. 1, PG 123, 712C.

3.  ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΖΙΓΑΒΗΝΟΥ, ὅ.π., PG 129,873B.

4.  Π. Ν. ΤΡΕΜΠΕΛΑ,  Ὑπόμνημα εἰς τὸ κατὰ 

Λουκᾶν, ἔκδ. «Ὁ Σωτήρ», σελ. 67.

5. ΘΕΟΦΥΛΑΚΤΟΥ ΑΧΡΙΔΟΣ, ὅ.π.

6.  ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΝΕΟΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ,  Ἐγκώμιον 

εἰς τὸν Εὐαγγελισμὸν τῆς Θεοτόκου... Λόγ. β΄, PG 10, 1168ΑΒ. 

7. ΘΕΟΦΥΛΑΚΤΟΥ ΑΧΡΙΔΟΣ, ὅ.π.

8. ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ, Κῆπος Χαρίτων, σελ. 221.

9. Π. Ν. ΤΡΕΜΠΕΛΑ, ὅ.π., σελ. 67.

10. ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ, Εἰς Ψαλ. ρ΄ 

[100], PG 69, 1261D­1264A.

ΟΣΩΤΗΡ2068