Ο Βίαιος Εξισλαμισμός των Ελλήνων της Θράκης.

Σουλτάνος Σελήμ Α΄ Γιαβούζ

γράφει ο Ιωάννης Δ. Παπακωνσταντίνου

Η μέχρι τούδε ιστοριογραφία για τον Αγώνα τής Παλιγγενεσίας (1821-1833) δεν έχει αναλύσει εκτενώς, και κυρίως δεν έχει αξιολογήσει επαρκώς, την πρωταρχική παράμετρο, τον θεμελιώδη παρονομαστή εκείνου τού εθνοαπελευθερωτικού πολέμου: Οι εμπόλεμοι Έλληνες είχαν να αντιμετωπίσουν όχι μόνον τα οθωμανικά στρατεύματα και στόλους σε τακτικό επίπεδο (επί τού πεδίου τής μάχης και στις θάλασσες των ναυμαχιών) αλλά επιπροσθέτως και την τρομακτική γενοκτονιακή απειλή των Οσμανιδών σε στρατηγικό επίπεδο (ανάλογη με τη γεωστρατηγική απειλή πυρηνικού ολοκαυτώματος σήμερα).

Προειδοποιητικές διαγγελίες Κοραή

Συγκεκριμένα, εάν η οθωμανική δυναστεία των Οσμανιδών ηττάτο ή αισθάνετο ότι απειλείτο από την έκβαση τού πολέμου, τότε θα εκήρυττε ιερό πόλεμο κατά των “απίστων”, θα εξόπλιζε τις ασιατικές ορδές τής αυτοκρατορίας και θα αφάνιζε από προσώπου γης το γένος των Ελλήνων, με πρώτο θύμα τον Ελληνισμό τής Κωνσταντινουπόλεως και τής Μικράς Ασίας. Η ηγεσία των εμπολέμων Ελλήνων είχε πλήρη επίγνωση τού θανάσιμου κινδύνου για Οσμανική “φονοκτονία όλων ομού των Γραικών”, την οποία ο Αδαμάντιος Κοραής θεωρούσε αναπόφευκτη εάν οι Έλληνες αδρανούσαν και δεν πολεμούσαν, ή εάν πολεμούσαν μεν αλλά κατ’ άφρονα τρόπο, όπως εξήγγειλε προφητικώς στο Σάλπισμα Πολεμιστήριον (1801), επί λέξει ως εξής:

“Ανοίξατε τούς οφθαλμούς, Γραικοί, και κατανοήσατε εις ποίον φοβερώτατον κίνδυνον ευρίσκεται το ταλαίπωρον ημών γένος. O καιρός ίσως δεν είναι μακράν, οπόταν ένας αιμοβόρος Σουλτάνος, διά να ελευθερωθή από πάσαν υποψίαν, θέλει, ως άλλος Hρώδης, αποφασίσει την φονοκτονίαν όλων ομού των Γραικών. Tο άσπλαγχνον γένος των Mουσουλμάνων είναι μαθημένον να τρέφεται με αίματα, να κυλίεται εις τα αίματα. Aίματα, και πάλιν αίματα χρειάζονται διά να σβέσουν την δίψαν των αγριοτέρων και παρά τούς λύκους Aγαρηνών.”

Θα αναρωτηθή ίσως ο αναγνώστης: Μήπως υπερέβαλε ο Κοραής για να ωθήσει τούς Έλληνες να πάρουν τα όπλα, δηλαδή μήπως το φάσμα τής Οσμανικής γενοκτονίας των Ελλήνων αποτελούσε μάλλον αυτό που σήμερα θα ορίζαμε ως προπαγάνδα πολέμου παρά πραγματικό κίνδυνο; Μήπως η επίκληση τής εν λόγω μαζικής φονοκτονίας ήταν προϊόν πλάνης τού Διδασκάλου τού Γένους, που ενδεχομένως αγνοούσε το ότι η “πολυπολιτισμικότητα” και η θρησκευτική ανεκτικότητα αποτελούσαν (τουλάχιστον σύμφωνα με ορισμένες σύγχρονες ιστορικές θεωρήσεις) τα θεμέλια τής διοικητικής και κοινωνικοπολιτικής οργάνωσης τής ενδόξου Οθωμανικής Αυτοκρατορίας;

Οθωμανική Εθνοκάθαρση τής Θράκης

Δυστυχώς για τούς Έλληνες και την Ανθρωπότητα, κάτω από τα επιφαινόμενα, κάτω από την εξουσιαστική πολιτισμική ανεκτικότητα των Οσμανιδών, υπέβοσκε η διαχρονική ερωτοτροπία τους με την ανθρωπιστικώς διεστραμμένη ιδέα τής ολοκληρωτικής φονοκτονίας των “απίστων” ραγιάδων, όπως είχε ήδη αποδειχθή και καταδειχθή από την Οθωμανική Εθνοκάθαρση της Θράκης, σε βάρος των γηγενών Ελλήνων της Θράκης, κατόπιν διαταγής του Σουλτάνου Σελήμ Α΄ Γιαβούζ , μόλις 65 χρόνια μετά την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως.1

Ο Σουλτάνος Σελήμ Α΄ Γιαβούζ (1512-1520), εγγονός τού Μωάμεθ τού Πορθητή

Σουλτάνος Σελήμ Α΄ Γιαβούζ

και πατέρας τού Σουλεϊμάν τού Μεγαλοπρεπούς, απεφάσισε την οριστική κατάργηση τού Πατριαρχείου τής Κωνσταντινουπόλεως επί πατριαρχίας Θεολήπτου Α΄ (1514-1519), και την σφαγή όλων των υποδούλων Χριστιανών (ραγιάδων) τής αυτοκρατορίας, όσων ηρνούντο να αλλαξοπιστήσουν στον Μωαμεθανισμό. Η αφορμή που προκάλεσε εκείνη την τερατώδη εξουσιαστική απόφαση είναι ενδεικτική αφενός τής βαρβαρότητας, ήτοι τής έλλειψης Μέτρου,2 και αφετέρου τής παραφροσύνης των Μογγολογενών Οσμανιδών, ήτοι τής πλήρους ανικανότητάς τους για διανοητική επεξεργασία των κοσμογονικών επιπτώσεων ενός τέτοιου ολοκαυτώματος, που ανέκαθεν ενδημούσαν στον υποδόριο ιστό τής Οσμανικής Δυναστείας: Συγκεκριμένα, ο Σουλτάνος εξοργίσθηκε επειδή κάποιοι Χριστιανοί έκαναν… κατάληψη τής εκκλησίας τού Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη και τής μητροπόλεως τού Αγίου Γεωργίου στη Σόφια. Εκτός εαυτού, ο Σουλτάνος διέταξε και υλοποίησε τον βίαιο εξισλαμισμό των Ελλήνων τής Ροδόπης και των Πομάκων. Μόλις 65 χρόνια μετά την Άλωση τής Κωνσταντινουπόλεως, οι Έλληνες τής Θράκης ετέθησαν συλλογικώς προ τού εξαναγκαστικού διλήμματος να αλλαξοπιστήσουν ή να αφανισθούν συλλογικώς από προσώπου γης—ήτοι να υποστούν εθνοκάθαρση ή γενοκτονία αντιστοίχως, όπως θα λέγαμε σήμερα. Μεταξύ εκείνων των δύο βαρβάρων επιλογών, οι Έλληνες τής Θράκης (οι πρόγονοι των σημερινών Μουσουλμάνων Ελλήνων τής Θράκης) επέλεξαν τότε την σε βάρος τους εθνοκάθαρση, δηλαδή επέλεξαν να αλλαξοπιστήσουν, προκειμένου να επιβιώσουν ως αρχαιόθεν γηγενές γένος, με την ελπίδα ότι κάποτε στο μέλλον οι απόγονοί τους θα ανακτούσαν την εθνική τους αυτεπίγνωση και την θρησκευτική τους ανεξαρτησία και τότε θα επανήρχοντο αυτοβούλως στους κόλπους τού Ελληνικού Έθνους και τής Ελληνορθοδοξίας.

Έτσι οι Έλληνες τής Θράκης απετέλεσαν σε συλλογικό επίπεδο το πρώτο θύμα εξαναγκαστικού εξισλαμισμού στην Οσμανική ιστορία. Στη συνέχεια ο Σουλτάνος Σελήμ Α΄, έχοντας «πάρει φόρα» από το εθνοκαθαρσιακό «επίτευγμά» του στη Θράκη, διηύρυνε τον γενοκτονιακό του ορίζοντα και απεφάσισε τον ολοκληρωτικό αφανισμό τού Χριστιανισμού και τού Ελληνισμού απ’ άκρου εις άκρον στην αχανή αυτοκρατορία του, την οποία μάλιστα οραματίσθηκε να στολίσει αρχιτεκτονικώς διά τής μετατροπής όλων ανεξαιρέτως των εκκλησιών σε τζαμιά, αφού προηγουμένως καταργούσε ολοκληρωτικά το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Ευτυχώς εκείνο το κακούργημα κατά τής Ανθρωπότητας άρχισε μεν στη Θράκη αλλά δεν προχώρησε τότε πιο πέρα λόγω τού ανθρωπισμού και τής αυτοθυσιαστικής γενναιότητας δύο ανδρών: τού Μουφτή (Ιερομονολόγου) Τζεμαλαλί, που προέβαλε μετ’ επιμονής στον Σουλτάνο το (τεκμηριωμένο) επιχείρημα ότι το Κοράνιο εντέλλεται τον εξισλαμισμό διά τής πειθούς και όχι διά τής βίας, και τού Μεγάλου Βεζύρη Πιρί Μεχμέτ Πασά, ο οποίος προφανώς είχε επίγνωση τού τεράστιου ρήγματος που ένα τέτοιο ολοκαύτωμα θα προξενούσε μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Η σώφρων παρέμβαση εκείνων των δύο ανωτάτων αξιωματούχων τής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετέπεισε τον Σουλτάνο να «μετριάσει» το αυτοκρατορικό του βούλευμα και να διατάξει, αντί ολοκαυτώματος, να μετατραπούν όλες οι μεγάλες εκκλησίες σε τζαμιά, και η λατρεία των Ορθοδόξων Χριστιανών να περιορισθεί έκτοτε σε μικρές εκκλησιές και παρεκκλήσια (όπερ και εγένετο).

Με την παρέμβασή τους σε εκείνη την κομβική στιγμή τής παγκόσμιας ιστορίας, ο Μουφτής Τζεμαλαλί και ο Πιρί Μεχμέτ Πασάς διέσωσαν όχι μόνον την Ορθοδοξία και τον Ελληνισμό από την ανυπαρξία (επομένως και την Ελληνική ως ζώσα γλώσσα), αλλά επιπροσθέτως και την Οθωμανική επικράτεια ως αυτοκρατορία, τούς Τούρκους ως έθνος, και τον Ισλαμισμό ως θρησκεία, από το ανεξίτηλο ιστορικό στίγμα τής παρ’ ολίγον γενοκτονίας. Και το έπραξαν τούτο με κίνδυνο τής ζωής τους: Η αντιδιαμετρική διαφωνία με τον Σουλτάνο και μάλιστα σε θέμα μείζονος (ή μάλλον μεγίστης) σημασίας θα κατέληγε ή στη μεταστροφή τού Σουλτάνου ή στον αποκεφαλισμό των διαφωνούντων, ειδικά τού Μεγάλου Βεζύρη, κατά τα ειωθότα τής Οσμανικής Αυλής. Είναι επομένως αξιοπερίεργο πώς δεν υπάρχει ούτε ένα μνημείο στην Ελλάδα ή οπουδήποτε στον Χριστιανικό κόσμο, εις μνήμη τού Μουφτή Τζεμαλαλί και τού Πιρί Μεχμέτ Πασά που με αυταπάρνηση ευεργέτησαν την Ανθρωπότητα εν ονόματι τής συνειδήσεώς τους και τού Ηθικού Νόμου. Ακόμα και η Ορθόδοξη Εκκλησία ουδαμού τούς μνημονεύει, τα δε όνοματά τους απουσιάζουν παντελώς σε σχολικά βιβλία Ιστορίας σε Ελλάδα και Ευρώπη.

Επιπτώσεις τής Εθνοκάθαρσης τής Θράκης

Η αυλή του Σουλτάνου Σελήμ Α΄ Γιαβούζ

Η «παραδειγματική» Εθνοκάθαρση τής Θράκης σε συνδυασμό με την εκπεφρασθείσα βούληση του Σουλτάνου Σελήμ Α΄ για γενοκτονία των Ελλήνων και ολοκληρωτικό αφανισμό τής Ελληνορθοδοξίας, είχε βαρύνουσες και διαρκείς συνέπειες επί τού γένους των Ελλήνων επί τρεις αιώνες μέχρι να έρθει η ώρα τής αναστάσεώς του το 1821. Ειδικότερα:

1. Γενοκτονιακός τρόμος. Μετά την θρησκευτική εθνοκάθαρση της Θράκης το 1518-1519, ετίθετο έκτοτε αναγωγικώς το εξής εύλογο ερώτημα, που υπεσημαίνετο μεταξύ άλλων στις εθνεγερτικές διακηρύξεις του Κοραή: Όταν σε κατάληψη δύο χριστιανικών ναών από κάποιους Χριστιανούς—«διαδήλωση» θα λέγαμε σήμερα—ένας Οσμανός σουλτάνος απεφάσισε να αντιδράσει με εθνοκάθαρση ή γενοκτονία τού Ελληνισμού και με ολοκληρωτικό αφανισμό τής Ελληνορθοδοξίας, απ' άκρου εις άκρον τής Οθωμανικής Αυοκρατορίας, πώς άραγε θα αντιδρούσε ένας εκ των διαδόχων του όταν θα ευρίσκετο αντιμέτωπος με πανεθνικό πόλεμο των ραγιάδων κατά τής κραταιάς αυτοκρατορίας; Αυτό το (ρητορικό) ερώτημα, σκιαγραφεί το εξουσιαστικό καθεστώς γενοκτονιακού τρόμου υπό το οποίο διεβίωναν (ή μάλλον επεβίωναν) έκτοτε επί αιώνες οι ραγιάδες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Επίσης, αυτό το ερεβώδες ερώτημα καθόριζε έκτοτε την συντηρητική (αντιεπαναστατική) πολιτική του Πατριαρχείου, προκειμένου να μην διακυβευθεί αλυσιτελώς αυτή ταύτη η ύπαρξη του έθνους, όπως παρ' ολίγον να γίνει 65 χρόνια μετά την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως. Γενικά, η συλλογική μνήμη των εθνοκαθαρσιακώς τεκταιθέντων το 1518-1519, παρώθησε το Οικουμενικό Πατριαρχείο να θεωρεί, ειδικά από τον 18ο αιώνα, την πολεμική επέμβαση της Ρωσίας στο πλευρό των Ελλήνων ως θεμελιώδη προϋπόθεση (sine qua non) για την επιτυχία ενόπλου εθνοαπελευθερωτικής επαναστάσεως των ραγιάδων—οσάκις δε αυτή η προϋπόθεση δεν επληρούτο, το Πατριαρχείο αποστασιοποιείτο από τοπικά επαναστατικά κινήματα στην Οθωμανική αυτοκρατορία, ή και προέβαινε σε αφορισμούς των ηγετών τους, εις επήκοον της Πύλης.

2. Αφύπνιση των Ελλήνων. Παρότι πολλοί Έλληνες (και πλείστοι ιερωμένοι) είχαν αποδεχθεί την Οθωμανική εξουσία ως αναγκαίο κακό εις αντιρρόπηση τής εκ δυσμών απειλής εκλατινισμού των Ελλήνων από την ένωση των Εκκλησιών—η οποία απετράπη δια τής Αλώσεως τής Κωνσταντινουπόλεως και τής έκτοτε αναρρήσεως στον Πατριαρχικό θρόνο ανθενωτικών ιεραρχών—η Εθνοκάθαρση τής Θράκης, μόλις 65 χρόνια μετά την Άλωση τής Κωνσταντινουπόλεως, αφύπνισε τους ραγιάδες (και ειδικά τούς ιερωμένους) για έναν άλλον μέγα κίνδυνο που το Γένος αντιμετώπιζε τότε και έπρεπε να διαχειριστεί έκτοτε: Όταν θα ήρχετο η ώρα τής αναστάσεως του έθνους (τής απελευθερώσεώς του από τον Μογγολογενή ζυγό), ήτοι τής εξουδετερώσεως και τής εξ ανατολών απειλής κατά τού Ελληνισμού και τής Ελληνορθοδοξίας, αυτό θα έπρεπε να συντελεσθή κατά τρόπο που δεν θα διεκυβεύετο αυτή ταύτη η ύπαρξη του έθνους από την γενοκτονιακή μανία των Οσμανιδών (αυτός ο τρόπος κατέστη για πρώτη φορά ορατός από το 1816, όταν ανελίχθη στο αξίωμα του Συνυπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας ο Ιωάννης Καποδίστριας). Βέβαια, ήδη από τής Αλώσεως τής Κωνσταντινουπόλεως πολλοί Έλληνες είχαν επίγνωση για την πρωτοφανή βαρβαρότητα των Οσμανιδών προς την οποία ήταν σχεδόν αδύνατον να αντιπαραταχθή το Γένος χωρίς να διακινδυνεύσει τον ολικό (γενοκτονιακό) αφανισμό του, όπως αναφέρεται στο ποίημα Θρήνος τής Κωνσταντινουπόλεως, που γράφηκε λίγους μήνες μετά την άλωση τής Πόλεως (1453):

“Δεν έχει τόσην δύναμιν ο Τούρκος σαν τον λέγουν.

Η όλη δύναμις αυτού είναι ο κροτισμός του,

Διατί ουδέ πονεί ποσώς το χριστιανικόν αίμα.

Δι’ ένα κουφοκάρυδο, να σφάξη μια χιλιάδα.

Δια τούτο εκροτίσθηκεν ο κόσμος όπου ορίζει,

Και τρέμουν και οι Χριστιανοί Ανατολής και Δύσης.”

Αλλά μετά την Εθνοκάθαρση της Θράκης, 65 χρόνια μετά την Άλωση τής Κωνσταντινουπόλεως, αυτή η επίγνωση περί τής Αυτοκρατορίας τού Τρόμου, έγινε βίωμα σε πολλούς ραγιάδες και ειδικά σε όλους τούς ιερωμένους τής Ελληνορθοδοξίας.

Μεγάλος Βεζύρης Πιρί Μεχμέτ Πασάς

3. Θνησιγενείς επαναστάσεις. Μετά την Εθνοκάθαρση της Θράκης το 1518-1519 και πριν το 1821, οι Έλληνες πολέμησαν κατά των Τούρκων δέκα-επτά (17) φορές σε μια περίοδο σχεδόν τριών αιώνων (1525-1808), είτε επαναστατούντες σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο και (κατά κανόνα) συμμαχούντες με ευρωπαϊκές δυνάμεις, είτε συμπαρατασσόμενοι με ευρωπαϊκούς στρατούς επί ελλαδικού ηπειρωτικού ή νησιωτικού εδάφους, συγκεκριμένα κατά τα εξής έτη: 1525, 1531, 1565, 1571, 1583, 1609, 1616, 1659-1667, 1684-1688, 1696-1699, 1716, 1717, 1766-1770 (Ορλωφικά), 1788-1792, 1800-1803, 1806-1807, και 1808. Όλες όμως εκείνες οι επαναστάσεις κατεπνίγοντο εν τη γενέσει τους, αμέσως μόλις οι Οθωμανοί άρχιζαν τις μαζικές «παιδευτικές σφαγές» αμάχων (γυναικοπαίδων) εις «παίδευση» των επαναστατούντων. Κοινό χαρακτηριστικό εκείνων των εξεγέρσεων ήταν ότι οι Έλληνες κατά κανόνα κατεσφάζοντο αλλά δεν αντέσφαζαν. Δηλαδή ενώ οι Οθωμανοί κατέσφαζαν εκδικητικώς και μαζικώς τα γυναικόπαιδα των ενόπλων Ελλήνων (όπως στην Τρίπολη, το Μεσολόγγι/Αιτωλικό, κ.τ.λ., στα Ορλωφικά), οι Έλληνες απέφευγαν να προβούν σε αντεκδικητικές σφαγές αμάχων Τούρκων, δηλαδή απέφευγαν να ανταποδώσουν «στα ίσια» τα στρατηγικά πλήγματα (σφαγές αμάχων) που εδέχοντο, προκειμένου να μην παροξύνουν το Οσμανικό θηρίο να προβεί σε ολοκληρωτική γενοκτονία τού έθνους, όπως παρ' ολίγον να είχε κάνει αμέσως μετά την Εθνοκάθαρση τής Θράκης. Με αυτόν τον τρόπο, υπό την πνευματική ηγεσία τού Πατριαρχείου, μη ανταποδίδοντες οι Έλληνες τα στρατηγικά πλήγματα σε βάρος τους, διεσφάλιζαν μεν τον περιορισμό των μαζικών σφαγών Ελλήνων από Οθωμανούς σε τοπικό και μόνον επίπεδο, αλλά παράλληλα όμως ελαχιστοποιούσαν τις πιθανότητες ευόδωσης κάθε εξεγέρσεώς τους σε πανεθνικό επίπεδο, δεδομένου ότι είχαν αυτοβούλως και αυτοσυντηρησιακώς εκχωρήσει το μονοπώλιο του Τρόμου στους Οσμανούς εξουσιαστές τους—αυτό το άλλαξε η Φιλική Εταιρεία το 1821—με συνέπεια όλες εκείνες οι επαναστάσεις να είναι εξ υπαρχής θνησιγενείς. 

4. Ταπεινοί ναοί. Ο λόγος που οι σημερινοί Έλληνες και οι ξένοι περιηγητές (τουρίστες) διαπιστώνουν ιδίοις όμμασιν ότι οι επί Τουρκοκρατίας ανεγερθέντες χριστιανικοί ναοί είναι εμφανώς μικρού μεγέθους, όλοι ανεξαιρέτως, και ότι τα καμπαναριά τους δεν ήσαν επ' ουδενί υψηλότερα από τους μιναρέδες σε κάθε πόλη, οφείλεται στην ως άνω διαταγή τού Σουλτάνου Σελήμ Α΄ αμέσως μετά την Εθνοκάθαρση τής Θράκης. Εντούτοις, το μικρό μέγεθος των χριστιανικών ναών, συνέτεινε στη σφυρηλάτηση τού εθνικού και επαναστατικού φρονήματος των ραγιάδων επί τρείς αιώνες μετά την Εθνοκάθαρση τής Θράκης. Ειδικότερα, η σχέση των υποδούλων Ελλήνων με το ιστορικό παρελθόν τους εδράζετο στην παγκόσμια μοναδικότητα τής ελληνοφώνου Ορθοδοξίας: Σε γάμους, βαπτίσεις και γιορτές, όπως επίσης και κάθε Κυριακή, τα ακούσματα των ραγιάδων ήταν η Ελληνιστική των Στωϊκών και των Επικουρίων φιλοσόφων, η γλώσσα που θα καταλάβαιναν και οι κλασσικοί, όπως ο Σωκράτης, ο Πυθαγόρας και ο Αριστοτέλης. Αν και η υπόδουλη Ελλάδα τής Οσμανικής οπισθοδρόμησης δεν διέθετε ούτε ένα Πανεπιστήμιο (όπως αυτά τής Οξφόρδης, τού Κέιμπριτζ και τής Σορβόννης) εντούτοις διέθετε κάτι εξ ίσου αποτελεσματικό για τη διατήρηση τής εθνικής ταυτότητος τού Γένους: τις λειτουργούσες ελληνικές εκκλησιές που (ανεξαρτήτως μεγέθους) ήσαν και είναι οι μόνοι χώροι στον πλανήτη Γη όπου συνεχίζεται να εκφωνείται και θεραπεύεται αποκλειστικώς η αρχαία ελληνική γλώσσα σε μαζικό (λαϊκό) επίπεδο. Συνοπτικά η ελληνόφωνη Ορθοδοξία απετέλεσε την διαχρονική κιβωτό τής αρχαίας Ελληνικής—δηλαδή τής γλώσσας που είναι δομημένη ως σύστημα γλωσσικής κωδικοποιήσεως τής Κλασσικής φιλοσοφίας (ήτοι τής σκέψεως στον χωροχρόνο). Με αυτό το σύστημα εξοικειώνοντο οι ραγιάδες κατά μυστικιστικό τρόπο στις ταπεινές σε μέγεθος εκκλησιές τους, που όσο πιό μικρές ήσαν τόσο πιό κοινοτικό ή και επαναστατικό βίωμα εθνοθρησκευτικής διαφοροποίησης προκαλούσαν στους πιστούς (του τύπου «Εμείς στις μικρές εκκλησιές μας έναντι των Άλλων στα μεγάλα τα τζαμιά τους»). Αυτή βέβαια η δυναμική των πραγμάτων έκειτο επέκεινα τής αντιληπτικότητος των Μογγολογενών Οσμανιδών. Όταν άρχισαν δε να την αντιλαμβάνονται, από το 1821, ήταν πλέον πολύ αργά.

5. Αντιστροφή τής εθνοκάθαρσης. Σε μακροχρόνιο ορίζοντα, οι Έλληνες τής Θράκης δικαιώθηκαν όσον αφορά στην απόφασή τους να αλλαξοπιστήσουν εξαναγκαστικώς προκειμένου να αποφύγουν τον δια μαχαίρας αφανισμό τους το 1518-1519. Πράγματι, οι απόγονοί τους (μέχρι και οι σημερινοί Έλληνες Μουσουλμάνοι τής Θράκης) ουδέποτε αλλοτριώθηκαν πλήρως, όπως επεδίωκε ο Σουλτάνος Σελήμ Α΄, αφού 

(α) διετήρησαν «επαφή» με την γλώσσα των προγόνων τους, την Ελληνική, με αποτέλεσμα πολλοί Έλληνες Μουσουλμάνοι να έχουν επαξίως ανελιχθεί σε δημόσια αξιώματα στην Ελλάδα σήμερα και σε υψηλές στελεχιακές θέσεις στον ιδιωτικό τομέα, 

(β) κατά κανόνα δεν ενεπλάκησαν σε μαζικά εγκλήματα των Οσμανιδών κατά τών Ελλήνων κατά τον Αγώνα τής Παλιγγενεσίας, και 

(γ) συμπαρεστάθησαν ενεργά, και μάλιστα καταλυτικά, στον αγώνα των Ελλήνων για την απελευθέρωση τής Θράκης κατά το πρώτο τέταρτο του 20ού αιώνα. 

Ενδεικτικά, το ελληνικό ομόαιμο των Μουσουλμάνων τής Θράκης (δεδομένου ότι «το αίμα νερό δεν γίνεται»), σε συνδυασμό με τη πολιτική ανεξιθρησκίας και πολιτικής ισοτιμίας που εξήγγειλε και άρχισε να εφαρμόζει στη Θράκη η υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο Ελληνική Κυβέρνηση στη δεκαετία τού 1910, τούς ώθησε να στηρίξουν την Ελλάδα ενθέρμως, κατά τη συντριπτική τους πλειοψηφία, σε βάρος τής Βουλγαρίας στις κρίσιμες διαπραγματεύσεις για το μέλλον τής Θράκης αμέσως μετά τη λήξη τού Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ενδεικτικά, οι Έλληνες Μουσουλμάνοι τής Θράκης διεκήρυξαν (εις επήκοον των Μεγάλων Δυνάμεων) με επιστολές τους προς τον Έλληνα πρωθυπουργό και προς τον Γάλλο στρατηγό Franchet d' Esperey στις 31 Δεκεμβρίου 1918 επί λέξει τα εξής: 

“Είναι αδύνατο στους συμπατριώτες μας να ζήσουν υπό βουλγαρική διοίκηση, δοθείσης τής πλήρους εκ μέρους των Βουλγάρων, ελλείψεως πνεύματος ανεξιθρησκίας, τις καταπιέσεις, και τις συχνές καταχρήσεις που απάδουν σε ενα πολιτισμένο έθνος… Ευκταίον θα ήταν ο ελληνικός στρατός να μετείχε στην κατάληψη [τής Θράκης], δοθέντος ότι οι Έλληνες που βρίσκονται στη Θράκη υφίστανται τις ίδιες καταπιέσεις, και οι Έλληνες συμπεριεφέρθησαν πάντοτε με πιο φιλελεύθερο τρόπο […] και είναι ένα έθνος με το οποίο μπορούμε πολύ καλά να συνεννοηθούμε και που θα μπορούσε να μας προστατεύσει από τις βουλγαρικές καταπιέσεις και καταχρήσεις.”

Αυτοί είναι δε οι λόγοι για τους οποίους ο Ε. Βενιζέλος ήσκησε την προσήκουσα επιμέλεια ώστε οι Έλληνες Μουσουλμάνοι τής Θράκης να εξαιρεθούν από την «ανταλλαγή των πληθυσμών» το 1923: Σε αντίθεση με άλλους εξισλαμισθέντες Έλληνες (π.χ. Τουρκοκρητικούς, Τουρκομοραΐτες, κ.τ.λ.), ο εξισλαμισμός των Ελλήνων Μουσουλμάνων τής Θράκης δεν ήταν οικειοθελής αλλά εξαναγκαστικός, δηλαδή οι Έλληνες τής Θράκης ήσαν θύματα (εξαναγκαστικώς εξισλαμισθέντα προς στοιχειώδη διασφάλιση τής φυσικής ύπαρξης εαυτών και των απογόνων τους) και όχι θύτες (όχι οικειοθελώς εξισλαμισθέντες προς πρόσκτηση προνομίων σε βάρος ομοαίμων ραγιάδων, όπως π.χ. ήσαν οι Τουρκοκρητικοί, τούς οποίους ο Βενιζέλος συμπεριέλαβε όλους στην «ανταλλαγή των πληθυσμών»). Σε αυτό το πλαίσιο, είναι ευεξήγητη η παραδοσιακά μετριοπαθής πολιτεία των Ελλήνων Μουσουλμάνων τής Θράκης (πλην κάποιων ακραίων εξαιρέσεων ενίοτε), η άψογη κοινοβουλευτική τους εκπροσώπηση, και οι ιστορικά άριστες σχέσεις που διατηρούν και αναπτύσσουν με τους Έλληνες Χριστιανούς συμπολίτες τους στη Θράκη και σε όλη την επικράτεια. Είναι δε θέμα χρόνου, καθώς εμβαθύνουν όλο και περισσότερο στη γλώσσα, στις παραδόσεις και στην ιστορία των προγόνων τους (που ήσαν γηγενείς Έλληνες τής Θράκης και όχι αλλογενείς Μουσουλμάνοι εκ Μογγολίας),3 να ανακαλύψουν τις πραγματικές τους ρίζες, στους τάφους των προγόνων τους, και μελλοντικά να άρουν πλήρως την σε βάρος τους Ύβρι τού ανυπάρκτου πλέον Σουλτάνου Σελήμ Α΄—που δεν μπορεί πλέον να τούς απειλήσει διότι έχει αποβιώσει ήδη προ πολλού, προ 500 ετών.4

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 Πηγές αυτού τού κεφαλαίου: Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (Εκδόσεις Γαλαξίας: 1971), τ. Ε΄ (Βιβλίο 14ο, κεφ. Γ΄), σ. 54, 80, σχετικό κείμενο on-line εδώ. Γεράσιμος Σμυρνάκης, Το Άγιον Όρος (Εκδόσεις Πανσέληνος: 2005), σχετική συνοπτική αναφορά on-line εδώ.

2 Περί της εννοίας τού Μέτρου ιδέ: Pappas, John D, 2014. “The Concept of Measure and the Criterion of Sustainability,” The St. John’s Review, 56.1: 74-94. (Στα Αγγλικά εδώ, στα Ελληνικά εδώ.)

3 Η σημερινή προπαγάνδα τής Τουρκίας προσπαθεί ματαίως να πείσει τούς Έλληνες Μουσουλμάνους τής Θράκης ότι είναι (δήθεν) μογγολογενούς καταγωγής, ήτοι ότι δήθεν είναι “Τούρκοι Μουσουλμάνοι της Θράκης”, όπως αποκαλούνται συλλήβδην από Μ.Μ.Ε. και πολιτικούς τής Τουρκίας. Εν τούτοις, τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά των Ελλήνων Μουσουλμάνων τής Θράκης (πλην Μουσουλμάνων Ρομά), η ιδιοσυγκρασία τους, που πάντοτε διεκρίνετο από μετριοπάθεια και αίσθηση Μέτρου, η εν πολλοίς φιλειρηνική ιστορία τους, η διαχρονική επαφή τους με την Ελληνική, και το ακλόνητο πάθος τους για τον τόπο τους, παρ' όλους τους διωγμούς και ενίοτε τις αδικίες που έχουν υποστεί (ιδίως οι Πομάκοι), καταδεικνύουν αυτό που οι ίδιοι οι Έλληνες Μουσουλμάνοι τής Θράκης γνωρίζουν καλώς, δηλαδή ότι είναι γηγενείς Έλληνες.

4 Η παρούσα μονογραφία είναι προσαρμοσμένο απόσπασμα του διτόμου έργου με τίτλο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΠΟΣ 1821, μέρος του οποίου (σσ. 1-104 τού «Βιβλίου Α΄») είναι δωρεάν αναγνώσιμο και προσκτήσιμο (freely readable/downloadable), ως «book preview», εδώ:

https://www.academia.edu/43587367/ΕΛΛΗΝΙΚΟ_ΕΠΟΣ_1821-1824

https://www.istorikathemata.com/2020/07/blog-