Η ΟΣΙΑ ΜΕΛΩ ΣΤΗ ΒΟΥΡΡΙΝΑ ΤΗΣ ΚΩ ΛΑΪΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΙΑ / 12ο
Ἕνα ἀπό τά πιό ἐνδιαφέροντα περιστατικά τοῦ 15ου αἰῶνα εἶναι ἕνα πατμιακό ἔγγραφο μέ τίτλο «πράξις Ρόδου» πού ἐξεδόθη τό 1867/8 ἀπό τόν Ἰωάννη Σακκελίωνα. Πρόκειται γιά κείμενο πού συνετάχθη στή Ρώμη ἀπό τόν Πατριάρχη Γρηγόριο Γ΄, ὁ ὁποῖος φιλοξενοῦνταν ἐκεῖ ἀπό τόν Πάπα. Τό ἔγγραφο αὐτό τοῦ Αὐγούστου 1455 περιέχει τή διαδικασία γιά τήν ἐκλογή τοῦ ὀρθοδόξου μητροπολίτου καί τίς σχέσεις του μέ τούς Ἱππότες καί τόν λατίνο ἐπίσκοπο τοῦ νησιοῦ, ἡ ὁποία ἦταν ἡ ἀκόλουθη: α) Εἰδική συνέλευση ἀπό Ἕλληνες κληρικούς καί ἀπό ἐκπροσώπους τοῦ ροδιακοῦ λαοῦ ἐξέλεγε τό ἐπιθυμητό πρόσωπο. β) Τήν ἐκλογή αὐτή ἐπικύρωνε ὁ μέγας Μάγιστρος. γ) Στόν ἐκλεγέντα παραδιδόταν τά ἔγγραφα πού περιεῖχαν τήν ἐκλογή του μέ τίς ὑπογραφές αὐτῶν πού τόν ἐξέλεξαν καί τήν ἐπικύρωση τοῦ μεγάλου μαγίστρου. δ) Ὁ ἐκλεγείς, ἐφοδιασμένος μέ τά σχετικά ἔγγραφα, μποροῦσε νά μεταβεῖ ἐκτός τῆς Ρόδου ὥστε νά βρεῖ ἄλλους ἀρχιερεῖς πού θά τόν χειροτονοῦσαν. Ὁ Νεῖλος κατευθύνθηκε πρός τή Ρώμη ὅπου φιλοξενοῦνταν ὁ Γρηγόριος Γ΄. Ὁ τελευταῖος, ἀφοῦ βοήθησε στήν διαπίστωση τῆς γνησιότητος τῶν ἐγγράφων τοῦ Νείλου, προέστη τῆς θείας λειτουργίας, ἐνῶ συλλειτουργοῦσαν οἱ ἑνωτικοί μητροπολίτες Χριστιανουπόλεως καί Μεσοποταμίας. Στό μυστήριο παρίσταντο ἐπίσκοποι καί ἀρχιεπίσκοποι τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας, καθώς καί ἕνας, μή κατονομαζόμενος, καρδινάλιος87. Ἰδιαίτερα σημαντική γιά νά κατανοήσουμε τή θέση τοῦ ὀρθοδόξου ἐπισκόπου τῆς Ρόδου κατά τήν περίοδο αὐτή εἶναι ἡ συμφωνία πού ὑπέγραψε τήν 1η Ἰουλίου 1474 ὁ Μητροφάνης, ὀρθόδοξος μητροπολίτης τοῦ νησιοῦ, μέ τόν δομινικανό Julianus de Ubaldinis, λατίνο ἀρχιεπίσκοπο Ρόδου. Ἡ συμφωνία αὐτή κατέστη ἀναγκαία μετά τήν ὕπαρξη πολλῶν προβλημάτων ἀνάμεσα στίς δύο κοινότητες χριστιανῶν τοῦ νησιοῦ, καθώς ἡ χρονική ἀπομάκρυνση ἀπό τήν ὑπογραφή τῆς Ἑνώσεως στή Σύνοδο τῆς Φερρράρας - Φλωρεντίας δέν ἄμβλυνε ἀλλά ὄξυνε τά προβλήματα. Οἱ ὅροι τῆς συμφωνίας, ὅπως τούς παρουσιάζει ὁ καθ. Ζ. Ν. Τσιρπανλῆς (Ρόδος: 304-305) σέ σχετικό ἄρθρο του, εἶναι οἱ ἑξῆς88:α) Ὁ ἐκάστοτε λατίνος ἀρχιεπίσκοπος θά ἔχει ὑποτελῆ τόν ὀρθόδοξο ἱεράρχη, ὁ ὁποῖος θά φέρει τόν τίτλο «μητροπολίτης τῶν Ἑλλήνων τῆς Ρόδου». β) Οἱ Ἕλληνες θά παρουσιάζουν στόν μέγα μάγιστρο δύο ἢ τρεῖς κατάλληλους ὑποψηφίους. γ) Ἐκεῖνος θά ἐπιλέγει ἕναν ἀπό αὐτούς. δ) Τήν ἐκλογή θά ἐπικυρώνει, μέ τό ἀποστολικό κῦρος τῆς Ἁγίας Ἕδρας ὁ λατίνος ἀρχιεπίσκοπος Ρόδου ἢ ὁ βικάριός του. Ἡ ἐπιβεβαίωση αὐτή εἶναι ἀναγκαία γιά τήν ὁλοκλήρωση τῆς ἐκλογῆς. ε) Ὁ νεοεκλεγείς διαθέτοντας τήν ἐπικύρωση ἀναζητᾶ μέ τή βοήθεια τῶν λατίνων τούς ἀρχιερεῖς πού θά τόν χειροτονοῦσαν. στ) Κατά τό κείμενο τοῦ ὄρκου πού ἔδινε στόν λατίνο ἀρχιεπίσκοπο ὁ νέος μητροπολίτης ὑποσχόταν πίστη καί πειθαρχία στόν Ἅγιο Πέτρο, στήν Ἁγία Ρωμαϊκή Ἐκκλησία καί στόν κύριό του «archiepiscopus Collocensis», ὁ ὁποῖος ἐκπροσωποῦσε τήν Ἁγία Ἕδρα. Ἐπίσης δήλωνε ὅτι δέ θά στραφεῖ ποτέ κατά τοῦ ἀρχιεπισκόπου, ὅτι δέ θά συμπράξει μέ τούς ἐχθρούς του, ὅτι θά τοῦ παρέχει βοήθεια καί ὑποστήριξη καί ὅτι θά συμμετέχει, ἐφόσον τοῦ ζητηθεῖ κάτι τέτοιο, σέ ἐπαρχιακές συνόδους, τῆς Δυτικῆς Ἐκκλησίας, καί ὅτι θά προβάλει τό «papatum Romanum».ζ) Γιά τίς ποινικές ὑποθέσεις τῶν ἱερέων, καί ἰδιαίτερα τοῦ ἑλληνικοῦ κλήρου, καθώς καί γιά τά ζητήματα τοῦ ἑλληνικοῦ ποιμνίου, ἁρμόδιοι ἦταν καί οἱ δύο ἀρχιερεῖς, οἱ ὁποῖοι θά ἐξέδιδαν άπό κοινοῦ κάθε ἀπαιτούμενη ἀπόφαση. η) Γιά τήν ἐκτέλεση τῶν ἀποφάσεών τους θά χρησιμοποιοῦσαν τά κρατικά ὄργανα, καθώς δέν μποροῦσαν νά διατηροῦν ἀντίστοιχες δικές τους ὑπηρεσίες. θ) Στίς διαφορές ἀνάμεσα σέ κληρικούς καί λαϊκούς θά ἐφαρμόζονται οἱ παλαιές συνήθειες καί τά Statuta τῆς πόλης καί τοῦ νησιοῦ. ι) Ὁ μέγας μάγιστρος διόριζε τούς ἐφημερίους καί τούς ὀφφικιαλίους τῶν ὀρθοδόξων. Οἱ δύο ἀρχιερεῖς ἔπρεπε νά ἐπικυρώνουν, ἀπό κοινοῦ καί ἀνευ ἀμοιβῆς, τίς τοποθετήσεις αὐτές89. Ὅπως σημειώνει ὁ καθ. Ζ. Ν. Τσιρπανλῆς (Ρόδος: 305) καί διαπιστώνουμε καί ἐμεῖς ἀπό μία ἁπλή παραβολή τῶν δύο ἐγγράφων (πράξη Αὐγούστου 1455 καί συμφωνία Ἰουλίου 1474) ἡ θέση τῶν ὀρθοδόξων ἔχει ἐπιδεινωθεῖ στό δεύτερο. Ἐνῶ στό πρῶτο δέν γινόταν καμία νύξη στούς λατίνους καί στόν Πάπα, στό δεύτερο ὁ ὀρθόδοξος ἐπίσκοπος εἶναι πλήρως ὑποτεταγμένος σέ αὐτόν. Ἀνάμεσα στούς Ἱππότες καί στούς ὀρθοδόξους ἔχει παρεμβληθεῖ μία τρίτη ὁμάδα, αὐτή τῶν λατίνων, ἡ ὁποία, κατά τά φαινόμενα, ἔχει πολύ μεγάλη ἐξουσία.
-72-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου