Η ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΑΝΩΦΛΙΟΥ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΟΣΙΑΣ ΜΕΛΟΥΣ

β. Οἱ μέχρι τοῦδε προσεγγίσεις τῆς ἐπιγραφῆς τοῦ ἀνωφλίου
Ὁ Ἰάκωβος Ζαρράφτης στό ἔργο του «Κωΐων Β΄ μέρος. Ἱστορία τῆς Κῶ, ἀπό τῶν ἀρχαιοτάτων μέχρις ἡμῶν», τό ὁποῖο ἐξεδόθη στήν Κῶ τό ἔτος 1922 μεταγράφει τήν ἐπιγραφή τοῦ ἀνωφλίου ὡς ἑξῆς: ««αγ πηγήν Ἰουλίου Χιω».
Ἡ μεταγραφή αὐτή ἦταν ἡ μοναδική, ἡ ὁποία προερχόταν ἀπό κάποιον, ὁ ὁποῖος εἶχε ἀντικρύσει τήν ἐπιγραφή, καθώς αὐτή σέ κατοπινή στιγμή ἐπικαλύφθηκε μέ ἐπίχρισμα καί ἔγινε ἀθέατη στά 
μάτια, ὄχι μόνο τῶν περιηγητῶν καί προσκυνητῶν, ἀλλά καί τῶν  εἰδικῶν ἐπιστημόνων.
Ἡ πλήρης φράση μέ τήν ὁποία ὁ Κῶος ἱστοριοδίφης ἀναφέρεται στόν ναό τῆς ὁσίας Μελοῦς εἶναι ἡ ἑξῆς: «Ἐπί τοῦ ἀνωφλίου τῆς
θύρας τούτου τοῦ ἐκκλ.[ησιδίου] φαίνονται γεγραμμένα μεταξύ δύο  σταυρῶν «αγ πηγήν Ἰουλίου Χιω» παρ’ ἀρχαιότερα ἐξεσμένα γράμματα»94.ρά καί δεξιά τῆς ἐπάνω κεραίας τοῦ σταυροῦ.
Ἡ πρώτη ἑνότητα «α,νπΓ» ἐμφαίνει μία χρονολογία. Τό γράμμα «α» μέ τόνο κάτω ἀριστερά εἶναι ὁ συμβολισμός γιά τόν ἀριθμό 1.000 στό ἑλληνικό σύστημα ἀρίθμησης. Βέβαια στήν ἐπιγραφή πού μελετοῦμε ὁ τόνος πού δηλώνει τή χιλιάδα εἶναι κάτω δεξιά τοῦ γράμματος, ἀλλά φρονοῦμε ὅτι αὐτό τό σφάλμα μπορεῖ νά αἰτιολογηθεῖ ἀπό τήν ἐπικρατοῦσα σέ μεγάλο βαθμό ἄγνοια κατά τούς μέσους χρόνους. Ὁ τρίτος χαρακτήρας ἀρχικά φαίνεται σάν «ν» ἢ σάν τό λατινικό «v», ἀλλά σέ συνδυασμό μέ τόν τρίτο χαρακτήρα τῆς δεύτερης σειρᾶς μποροῦμε νά συμπεράνουμε ὅτι πρόκειται γιά τό γράμμα «υ», τό ὁποῖο γραμμένο μέ αὐτόν τόν τρόπο χαρασσόταν εὐκολότερα. Αὐτό συμπέρασμά μας ἐνισχύεται ἀπό τό γεγονός ὅτι τό ἀριστερό τμῆμα τῆς ἑνότητας τῆς δεύτερης γραμμῆς τό εἶχε διαβάσει καί ὁ Ἰάκωβος Ζαρράφτης ὡς «Ἰου» συμπληρωμένο ὅμως ἀπό τήν ἀνύπαρκτη προσθήκη «[λίω]». Τό «υ» στό ἑλληνικό σύστημα ἀρίθμησης ἀντιστοιχεῖ στόν ἀριθμό 400. Τό «π» καί τό «Γ» πού ἀκολουθοῦν δηλώνουν ἀντίστοιχα τούς ἀριθμούς 80 καί 3. Κατά συνέπεια ἡ πρώτη ἑνότητα μπορεῖ νά μεταγραφεῖ ὡς «α,υπΓ» καί εἶναι ὁ ἀριθμός 1483. Ἡ δεύτερη ἑνότητα χαρακτήρων «ΜΗΝΙ» φρονοῦμε ὅτι εὔκολα μπορεῖ νά ταυτισθεῖ μέ τή δοτική ἑνικοῦ τῆς λέξεως «μήν». Ἡ τρίτη ἑνότητα δέν ἀποτελεῖται ἀπό τίς δύο λέξεις «Ἰου[λίῳ]» καί «Χιω»,ὅπως ἐκτίμησε ὁ Ἰάκωβος Ζαρράφτης, ἀλλά ἀπό μία τή λέξη «Ἰούλιος» ἐπίσης σέ δοτική: «Ἰουλίῳ». Μετά ἀπό αὐτές τίς διευκρινίσεις ὁδηγούμαστε στό συμπέρασμα ὅτι ὁ ἀριθμός 1483 δέν εἶναι ἕνας ἁπλός ἀριθμός ἀλλά μία χρονολογία καί ἡ ἐπιγραφή πρέπει νά ἀναγνωσθεῖ ὡς ἑξῆς: «1483 μηνί Ἰουλίῳ». 

δ. Ἑρμηνεία τῆς ἐπιγραφῆς 

Ὁπωσδήποτε, παρά τό ὅτι ἀναγνώσαμε τήν ἐπιγραφή, δέν μποροῦμε νά εἴμαστε βέβαιοι γιά τό τί ἀκριβῶς σημαίνει. Πιθανη  ἑρμηνεια της εἶναι η ἑξῆς:  Ὁ ναός οἰκοδομήθηκε κατά τόν μήνα Ἰούλιο τοῦ ἔτους 1483. Ἡ ἀνοικοδόμηση θά μποροῦσε νά συνδέεται μέ κάποιο θαῦμα πού  ἐπιτελέσθηκε, μέ κάποιο τάμα, μέ μία ἐπέτειο τῆς Ὁσίας ἢ μέ τή σωτηρία ἀπό ἐχθρική ἐπιδρομή106.

-85-