Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ ΣΕ ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΗΤΑΝ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΜΦΙΛΟΧΙΟΥ.

 

Στό παραπάνω ἀπόσπασμα ρητά ἀναφέρεται ὅτι ἔφθασε ὁ καιρός, ὅπου ὁ Κύριος θά δώσει τό σύνθημα γιά τήν ἱεραποστολική ἐξόρμηση, ἠρεμώντας ὅπως ἄλλοτε τά κύματα καί τούς ἀνέμους61. Τό καράβι ἔχει ὡς ἀφετηρία τό περιγιάλι τοῦ Κουβαρίου τῆς Πάτμου62. Στήν ἔξοχη αὐτή ἀλληγορία, ὁ Γέροντας περιγράφει τήν προσδοκία­ ὅραμά του νά ἀρχίσει ἡ ἱεραποστολή ἀπό τά μοναστήρια τῆς Πάτμου. Τό πλήρωμα στό σύγχρονο μικρό καράβι τοῦ Ζεβεδαίου ἀποτελεῖται ἀπό μοναχούς καί μοναχές τοῦ νησιοῦ. Ὡστόσο, ὑπάρχει ἡ δυνατότητα αὐτό τό πλήρωμα νά συμπληρωθεῖ μέ Ὀρθοδόξους ἀπό ὅλον τόν κόσμο, πού ὡς σύγχρονοι μαθητές καί μαθήτριες τοῦ Κυρίου, θά κληθοῦν νά ἀναλάβουν τήν ἀποστολή τους63. Καπετάνιος τοῦ καραβιοῦ αὐτοῦ πού πορεύεται στούς αἰῶνες καί στήν οἰκουμένη, δηλαδή τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Τέλος ἡ πνοή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τό ὁποῖο «ὅπου θέλει πνεῖ» (Ἰω. 3, 8), προσδίδει τήν ἰδιαίτερη δυναμική στό οἰκουμενικό «πλοῖο» καί χαράζει τήν πλεύση του. Στή συνάφεια αὐτή, ἔχει ἰδιαίτερη σημασία νά παρατηρήσουμε ὅτι ὁ ἅγιος Ἀμφιλόχιος δέν ἀναφέρονταν στό ἱεραποστολικό του ὅραμα γιά τήν Πάτμο μόνο ἀλληγορικά καί σέ ὅσους/ὅσες τόν ἐπισκέπτονταν. Μέ σθένος, σαφή λόγο καί προσεγμένη ἐπιχειρηματολογία τό παρουσίαζε μέσῳ ἐπίσημων Ἐκθέσεων σέ Ἱεράρχες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. Σέ ἐπιστολές του πρός τούς Μητροπολίτες Δέρκων Ἰάκωβο (Παπαπαϊσίου) καί Σταυρουπόλεως Μάξιμο (Ρεπανέλλη), τόν τότε Σχολάρχη τῆς Ἱερᾶς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης, ἀναπτύσσει διεξοδικά καί μέ ἐπιχειρήματα τό σχέδιό του. Σέ αὐτό προτείνει τήν κατάλληλη ὀργάνωση τῶν Μοναστηριῶν τῆς Πάτμου, ὥστε ἄμεσα νά μεταβληθοῦν σέ Πνευματικό Κέντρο μέ «ἀκτινοβολίαν ἱεραποστολικήν»64. Βέβαια, ἡ ἐπίτευξη αὐτοῦ τοῦ στόχου προαπαιτοῦσε ἡ Πατμιάδα Ἐκκλησιαστική Σχολή νά μεταβληθεῖ καί νά λειτουργήσει ὡς «ἱεραποστολική Ἀκαδημία ἀδιακρίτως φυλῆς». Ἐπιπρόσθετα, ὁ Ὅσιος Ἀμφιλόχιος ἐπιδίωκε τά μοναστήρια τοῦ νησιοῦ νά καταστοῦν μέ τήν εὐλογία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη «Παράδεισος μέ δένδρα διαφόρων Ἐθνῶν […] μέ ἱεραποστολική δρᾶσιν, ὄχι μόνον διά τήν Ἑλλάδα, ἀλλά δι’ ὅλον τόν κόσμον»65. Κατ’ αὐτόν τόν τρόπο, ὁ Γέροντας προσδοκοῦσε ἡ Πατμιάδα Σχολή νά ἀποτελέσει ἕνα ἱεραποστολικό κέντρο ἀπό τό ὁποῖο θά μορφώνονται καί θά προετοιμάζονται μοναχοί καί μοναχές γιά νά κηρύξουν τό Εὐαγγέλιο «ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς» (Πράξεις Ἀποστ. 1, 8).

vi) Ἡ ὁλιστική διάσταση τῆς μαρτυρίας τοῦ π. Ἀμφιλοχίου 

Ὁ ἅγιος Γέροντας Ἀμφιλόχιος μέ τόν ἔμπρακτο λόγο του καί τόν ἱεραποστολικό του ζῆλο ἐξέφρασε τήν ὁλιστική μορφή τῆς ἐν Χριστῷ μαρτυρίας. Ὁ θεολογικός αὐτός ὅρος χρησιμοποιεῖται τά τελευταῖα ἔτη στήν ἐπιστήμη τῆς θεολογίας. Ἡ χρήση του περιγράφει τή χριστιανική μαρτυρία, ἡ ὁποία μέ ἀφετηρία τή θεολογία ἐπεκτείνεται στούς κοινωνικούς, πολιτιστικούς καί περιβαλλοντικούς ἀγῶνες. Στή συνέχεια, καταγράφουμε συνοπτικά τίς ποικίλες διαστάσεις τῆς διακονίας του, οἱ ὁποῖες συνθέτουν τό πολύπλευρο ἔργο τῆς πρώιμης ἱεραποστολικῆς του προσφορᾶς. Ἀρχικά, ὁ Γέροντας τῆς Πάτμου Ἀμφιλόχιος μέ τή δράση του ἀπέναντι στούς Ἰταλούς ἐξέφρασε ἕναν ἰδιαίτερο τύπο τῆς θεολογίας τῆς ἀπελευθέρωσης σέ ὀρθόδοξα πλαίσια καί, ὅπως καί ἄλλοι κληρικοί καί λαϊκοί, κράτησε «ψηλά τό εὐαγγελικό ἰδεῶδες τῆς ἀπελευθέρωσης καί τῆς ρήξης μέ κάθε λογῆς ὑποτέλεια»66. Ὅταν ἡ  ἰταλική διοίκηση ξεκίνησε τή βίαιη προπαγάνδα καί ἀπαγόρευσε τή διδασκαλία τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας στά Δωδεκάνησα, ὥστε οἱ Ἕλληνες νά ἀποκοποῦν ἀπό τήν παράδοσή τους καί τήν ταυτότητά τους, τότε ὁ ἅγιος Ἀμφιλόχιος ξεκίνησε τήν ποικιλότροπη ὑποστήριξη τοῦ ἑλληνορθόδοξου ποιμνίου. Ἔτσι, κάλεσε τόν κλῆρο καί τόν λαό νά ἀντισταθοῦν καί νά μείνουν ἀκλόνητοι καί σταθεροί στήν πίστη τους. Συνεχῶς τόνιζε γραπτῶς καί προφορικῶς ὅτι «αἱ ἐλευθερίαι κερδίζονται μέ ἀγώνας καί θυσίας»67. Ἐκείνη τήν περίοδο, βασική ἔγνοια τοῦ γέροντα, ὡς Ἡγουμένου στήν Ἱερά Μονή τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη Θεολόγου τῆς Πάτμου, ἦταν ὁ ἀγώνας γιά τή διάσωση τῆς ταυτότητας καί τῆς παράδοσης τοῦ ἑλληνορθόδοξου στοιχείου68 μέ τήν ταυτόχρονη ἐν Χριστῷ οἰκοδομή του. Ἔτσι, φροντίζει γιά τή συντήρηση τῶν σχολείων, τήν ἰατρική περίθαλψη ὅσων ἔχουν ἀνάγκη καί τήν ὑλική βοήθεια τῶν ἄπορων τοῦ νησιοῦ. Ἡ Ἱερά Μονή Εὐαγγελισμοῦ μετατράπηκε κυριολεκτικά σέ ἕνα «κρυφό σχολειό», ὅπου διδάσκονταν ἡ ἑλληνική γλώσσα παρά τήν ἀπαγόρευση τῶν Ἰταλῶν69. Γιά τή δράση του αὐτή, διώχθηκε ἀπό τίς Ἰταλικές ἀρχές, μέ ἀντικανονικό τρόπο παύτηκε ἀπό Ἡγούμενος καί ἐξορίστηκε ἀπό τά Δωδεκάνησα. Ὡστόσο, ὀφείλουμε νά παρατηρήσουμε ὅτι ἡ ἀντίστασή του ἦταν εἰρηνική, ἐνῶ διαλέγονταν μέ ἐπιχειρήματα μέ τούς Ἰταλούς κατακτητές μέ σκοπό νά τούς ὁδηγήσει στήν ἀληθινή πίστη, ἀλλά καί τήν προστασία τῶν Ἑλλήνων, δίχως νά ὑπολογίζει τή ζωή του.

-473-