Ἡ Ὁσία Μελώ ὡς προστάτης τῶν γυναικῶν

 γ. Μέ μεγάλη χαρά διαπιστώσαμε ὅτι ἡ Ὁσία Μελώ δέν εἶναι ἀποῦσα οὔτε ἀπό τή σύγχρονη λογοτεχνική παραγωγή. Ἡ λογοτέχνης Μαρία Καλατζοπούλου-Τσιρπανλῆ ἔθεσε προσφάτως σέ κυκλοφορία τό μυθιστόρημά της «Συγγροῦ River». Σέ αὐτό πραγματεύεται τήν πορεία ἑνός κοριτσιοῦ ἀπό τήν περιοχή τῆς Βουρρίνας. Ἡ Δόξα, αὐτό εἶναι τό ὄνομα τῆς πρωταγωνίστριας, σέ μεγάλη ἡλικία, ξαναζεῖ τή ζωή της ἐνθυμούμενη ὅσα πέρασε. Κινητήρια δύναμη γιά νά ξεκινήσει ἡ πλοκή ἦταν ἕνα περιστατικό πού συνέβη στή Βουρρίνα. Ἡ Δόξα γεννήθηκε σέ μία κτηνοτροφική οἰκογένεια, ἡ ὁποία ἔβοσκε τά ζῶα κάποιου πλούσιου Κώου γιατροῦ, ὁ ὁποῖος κατοικοῦσε στήν Ἀθήνα. Γιά ἀσήμαντη ἀφορμή ὑπέστη βιασμό ἀπό κάποιο γείτονα ποιμένα, τόν ὁποῖο στή συνέχεια σκότωσε. Γιά νά ἀποφευχθοῦν περαιτέρω προβλήματα ὁ πατέρας της τήν ἔστειλε στήν Ἀθήνα στό σπίτι τοῦ γιατροῦ, ὁ ὁποῖος τή δέχθηκε μέ ἀγάπη καί σεβασμό Ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον γιά τήν ἐργασία μας ἔχουν οἱ ἀναφορές τῆς συγγραφέως στήν Ὁσία Μελώ. Καθώς ἡ ἀνήλικη Δόξα ἔχει ὑποστεῖ τόν αἰφνιδιασμό τοῦ βιασμοῦ καί εἶναι τρομαγμένη καί χαμένη δέχεται τήν ἐπίσκεψη καί τή φροντίδα τῆς Ὁσίας Μελοῦς, ἡ ὁποία μέ ξεχωριστή ἀγάπη καί λεπτότητα τήν περιθάλπει. Ἡ Μαρία Καλατζοπούλου-Τσιρπανλῆ προσεγγίζει μέ μία θαυμαστή εὐαισθησία τήν Ὁσία, ἡ ὕπαρξη τῆς ὁποίας τῆς ἦταν ἄγνωστη μέχρι πού τήν πληροφόρησε γι’ αὐτή ὁ ἐξάδελφός της καθηγ. Ζαχαρίας Τσιρπανλῆς. Ἡ προσέγγιση τοῦ θέματος δέν εἶναι ἐπιστημονική, ἀλλά ἀντιθέτως, θά μπορούσαμε νά ὑποστηρίξουμε, λαϊκή. Χωρίς νά ἔχει μελετήσει τήν, περιορισμένη, σχετική βιβλιογραφία κατανοεῖ τή μορφή τῆς Ὁσίας μέ τή λεπτότητα μέ τήν ὁποία τήν παρουσιάζουν τά στιχηρά τοῦ Μητροπολίτου Μητροφάνους. Σέ αὐτή τή στάση της ἔχουμε ἕνα παράδειγμα τοῦ τρόπου μέ τόν ὁποῖο γεννιέται μία λαϊκή παράδοση ὅταν συναντηθεῖ ἕνα ἱστορικό πρόσωπο μέ μία δεκτική ψυχή. Στή συγκεκριμένη περίπτωση τόν ρόλο αὐτό ἔπαιξε ἡ συγγραφέας Μαρία Καλατζοπούλου-Τσιρπανλῆ. Ὁ ἀναγνώστης τοῦ κειμένου τοῦ μυθιστορήματός της ἀποκομίζει γιά τήν Ὁσία Μελώ τήν ἴδια αἴσθηση πού ἀποκομίζει ἀπό τή μελέτη τῶν στιχηρῶν τοῦ Μητροπολίτου Μητροφάνους. Στό κείμενο τοῦ βιβλίου «Συγγροῦ River» ἡ Ὁσία παίρνει τό ταλαιπωρημένο, φοβισμένο κορίτσι καί τό πλένει σέ παρακείμενη «γούρνα» . Μέ τό πλύσιμο αὐτό, στά ἰαματικά νερά τῆς Βουρρίνας, ξεπλένει μαζί μέ τά σημάδια τοῦ βιασμοῦ καί τόν τρόμο καί τήν ἐνοχή ἀπό τήν ψυχή της. Ἡ Ὁσία προσφέρει τή βοήθεια πού ἡ Δόξα δέ θά μποροῦσε νά ζητήσει οὔτε ἀπό τή μητέρα της, καθώς αὐτό πού ὑπέστη ἀντιμετωπίζεται ὡς «ταμπού». Στήν ἀκολουθία, κατά τήν ὀρθόδοξη παράδοση, ἡ Ὁσία χαρακτηρίζεται κατ’ ἐπανάληψη «Μήτηρ». Ὁ χαρακτηρισμός αὐτός προκύπτει ἀπό τήν πίστη μας ὅτι οἱ Ἅγιοι μᾶς φροντίζουν καί οἱ σχέσεις πού ἔχουμε μέ αὐτούς δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά πατρικές. Συχνά δέ, ἀνταποκρίνονται ἀμεσώτερα καί πληρέστερα στίς παρακλήσεις μας ἀκόμη καί ἀπό τούς κατά σάρκα οἰκείους μας. Αὐτήν τήν πεποίθηση ζωντανεύει ἡ συγγραφέας μέ τόν τρόπο πού περιγράφει τό περιστατικό. Στή λαϊκή παράδοση οἱ Ἅγιοι, ἐκτός ἀπό μεσίτες πρός τόν Θεό ἀναλαμβάνουν, μέ πράξεις ἢ λόγους, καί τόν ρόλο τῆς βακτηρίας γιά ἐμᾶς. Μᾶς παίρνουν ἀπό τό χέρι, ὅπως κάνει καί ἡ Ὁσία Μελώ στή Δόξα, καί μᾶς ξαλαφρώνουν ἀπό τά βάσανα τῆς ζωῆς. Ἕνα ἄλλο στοιχεῖο πού πρέπει νά σχολιάσουμε εἶναι ἡ παρατήρηση ὅτι ἡ Ὁσία εἶναι «γνωστή ἄγνωστη»144. Πράγματι αὐτή εἶναι ἡ ἀλήθεια. Εἶναι σχεδόν πλήρως ἄγνωστη ὡς πρός τά βιογραφικά στοιχεῖα της, ὡς πρός τήν ἔποχή πού ἔζησε, ἀλλά εἶναι πολύ δική μας, οἰκεία λόγῳ τῆς σχέσεώς της μέ τόν Θεό. Πρέπει πάντοτε νά ἔχουμε στό μυαλό μας ὅτι ὁ Ἅγιος δέν εἶναι ἕνας ἀπρόσιτος θαυματοποιός ἀλλά ἡ κεκαθαρμένη εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ἄνθρωπος ἀγάπης καί ταπείνωσης. Στό μυθιστόρημα τῆς Μαρίας Καλατζοπούλου-Τσιρπανλῆ ἀναδεικνύεται ἀνάγλυφο τό τοπίο τῆς περιοχῆς, τό ὁποῖο εἶναι σκληρό, ἀπαράκλητο καί χωρίς ἰκμάδα. Σέ αὐτό δέν ἀναπτύσσεται βλάστηση παρά μόνο στά σημεῖα πού ὑπάρχουν οἱ ἰαματικές πηγές. Περπατώντας ὁ περιηγητής στά μοναπάτια τῆς περιοχῆς τοῦ Κοκκινόνερου καί γύρω ἀπό τό ἐκκλησάκι τῆς Ὁσίας θά διακρίνει μόνο ἐρειπωμένα μαντριά, τά ὁποῖα φαίνονται ἐντελῶς ἀταίριαστα μέ τήν ἐποχή μας, ἀλλά εἶναι ἁρμονικότατα ἐνταγμένα στό τραχύ τοπίο. Ἡ συγγραφέας ἀναπλάθει φανταστικά τό τοπίο, ἀλλά παρά τό ὅτι δέν μπορεῖ ὁ ἀναγνώστης νά ἐντοπίσει μέ ἀκρίβεια τά στοιχεῖα τῆς περιγραφῆς145 αὐτά κατά παράδοξο τρόπο ἀποδίδουν τό πραγματικό τοπίο. Δέν ὑπάρχει πηγή τῆς Ὁσίας, οὔτε ἀρχαία κολώνα, οὔτε γούρνα δύο ἐπί τρία, ἀλλά ὅλα αὐτά ἀποτελοῦν δομικά στοιχεῖα τῆς περιοχῆς καί εὔκολα ἀναγνωρίζονται ἀπό αὐτόν πού τήν ἔχει ἐπισκεφθεῖ  Τήν ἡμέρα τοῦ πρώτου ἑορτασμοῦ τῆς Ὁσίας τό Σάββατο 2 Ἰουλίου 2011, ἔγινε ἡ παρουσίαση τοῦ «Συγγροῦ River» στήν πόλη τῆς Κῶ. Ἡ παρουσίαση ἀπό τήν καθηγήτρια κ. Σοφία Καραγιάννη περιελάμβανε ἰδιαίτερη ἀναφορά στήν Ὁσία καί στή σχέση της μέ τή Δόξα. Ἡ συγγραφέας, μάλιστα, πρότεινε ἡ ὁσια Μελώ νά ἀνακηρυχθεῖ προστάτης τῶν βιασθεισῶν γυναικῶν. Ἡ πρόταση αὐτή μᾶς ἀποκαλύπτει πάλι τόν μηχανισμό χάρις στόν ὁποῖο ξεκινᾶ μία λαϊκή παράδοση, ἡ ὁποία σιγά σιγά ἑδραιώνεται καί μέ τήν πάροδο τῶν ἐτῶν καθιερώνεται. Δέ θά πρέπει νά νιώσουμε καμία ἔκπληξη ἂν κάποια στιγμή στό μέλλον ἡ πρόταση αὐτή ἐπιστρέψει σέ ἐμᾶς ὡς τοπική λαϊκή παράδοση. Ὁλοκληρώνοντας τήν ἀναφορά στό «Συγγροῦ River» θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἡ λογοτεχνία λειτουργεῖ ὡς συνδετικός κρίκος ἀνάμεσα στό γεγονός καί στή λαϊκή ἀναπαραγωγή του δίνοντας μία ἄλλη διάσταση στήν πραγματικότητα.

-116-