Το αρμόνιο.
Αν και εκ πρώτης όψεως η στάση του πνευματικού φαίνεται αυστηρή και άκαμπτη, ωστόσο, είναι σαφής, ξεκάθαρή και η κατάλληλη προς την ιδιοσυγκρασία του εξομολογούμενου. Πράγματι, το θέμα του αρμονίου είχε απασχολήσει τον Άγιο και παλαιότερα και ήδη ήταν κατασταλαγμένος σε ό,τι αφορά στο θέμα της οργανικής μουσικής και ειδικότερα, έστω και ενός μικρού αρμονίου. Συγκεκριμένα, στις 18 Νοεμβρίου του 1899 το Διοικητικό Συμβούλιο της Ριζαρείου, κατόπιν αιτήσεως του δασκάλου της μουσικής Ι. Σακελλαρίδου περί αγοράς αρμονίου, ζητά την γνώμη του. 258
Ο Διευθυντής, με έγγραφό του στις 29 του μηνός εξηγεί ότι θεωρεί την αγορά για δύο λόγους: «
α) διότι ουδαμού της τε Ελευθέρας Ελλάδος και της Δούλης, καθόσον ημείς γινώσκομεν, γίνεται χρήσις μουσικών οργάνων περί την διδασκαλίαν της Εκκλ. Μουσικής και
β) διότι η προμήθεια τοιούτου οργάνου, οίον το προτεινόμενον, εν τη καθ’ ημάς σχολή ενδέχεται να παρεννοηθή υπό της Ιεράς Συνόδου του Βασιλείου της Ελλάδος και να αποδοκιμασθή ως καινοτομία». 259 Και επιμένει λέγοντας: «Απαιτείται ουχί προμήθεια μουσικών οργάνων και δή του Αρμονίου, αλλά μεθοδική και επιστημονική διδασκαλία … μη εξαιρουμένων των μουσικών μαθημάτων… ήτοι το καθ’ όλον Μουσικόν σύστημα της Εκκλησίας, το οποίον είναι δεκτόν υφ’ όλης της Εκκλησίας και εν ώ περιλαμβάνονται και τα μαθήματα όλων των επισήμων της Εκκλησίας Μουσικοδιδασκάλων και ουχί Μουσική Σακελλαρίδου». 260
Ο Άγιος είναι γνώστης της παραδόσεως και στέκεται με σεβασμό απέναντί της. Ας μην ξεχνάμε ότι αναφερόμαστε σε υποψήφιους κληρικούς που πρέπει να προετοιμαστούν να διακονήσουν στις διάφορες εκκλησιαστικές περιφέρειες με δεδομένες συνθήκες και συνήθειες. Είτε ακόμη σε υποψήφιους μοναχούς και ειδικά φιλαθωνίτες, όπως ο Μητρόπουλος. Θα πρέπει να επισημάνουμε, στο σημείο αυτό, την επίδραση του Αγίου Όρους, σ’ εκείνον, προς την πιο πνευματική κατανόηση του μοναχισμού, μιας και αυτό αφορά το θέμα μας.
Η επίσκεψή του αγιου Νεκταριου το καλοκαίρι του 1898 τον έφερε σε ουσιαστική επαφή με το μοναχικό αγιορειτικό ήθος και στις περί μοναχισμού αντιλήψεις του, δια των οποίων συνέβαλε στην ανανέωση του Ορθόδοξου μοναχισμού. 261 Εκεί, άλλωστε, γνωρίστηκε με τους πιο εκλεκτούς και ενάρετους Πατέρες που ήταν ό,τι πιο αξιόλογο είχε να επιδείξει το Άγιον Όρος, ζωντανούς εργάτες της αρετής και της ασκήσεως. 262
Αποτελέσματα συνομιλίας με τον Άγιο.
Τί συμπεραίνουμε από αυτή την άρνηση του Αγίου να δώσει την ευλογία του στον Δημητράκη, να συνδυάσει οργανική μουσική ή έστω και ένα αρμόνιο στο κελί με τον μοναχισμό και μάλιστα στο Άγιον Όρος;
1ον Ο Άγιος γνωρίζει ότι αυτό που του ζητά είναι εντελώς ανεφάρμοστο, ειδικά σε μια Μονή του Άθωνα. Ουσιαστικά τον προστατεύει. Αν του απαντούσε θετικά, ήξερε ότι με το που θα πήγαινε στην Σιμωνόπετρα, δεν θα του επέτρεπαν να ζήσει έτσι, μοιρασμένος σε δύο ‘πάθη’. Θα πληγωνόταν βαθειά και η πίστη του και η μουσική του ευαισθησία.
2ον Ήταν σαφές και ξεκάθαρο ότι ο Δημήτρης δεν είχε την δύναμη να ζήσει δίχως τη μουσική και την απαιτούμενη αυταπάρνηση (στο θέμα της μουσικής) που απαιτεί η ζωή του μοναχού, στοιχείο πολύ ουσιαστικό, ειδικά στην αρχή του μοναχικού βίου. Γράφει ο Άγιος σε επιστολή του: «Υπομιμνήσκω… τους όρους του μοναχικού πολιτεύματος.
Πρώτον: Αυταπάρνησις. Ταύτη έπεται η εκκοπή του θελήματος και η υποταγή.
Δεύτερον: Υπομονή και ταπείνωσις και τα παρεπόμενα ταις αρεταίς ταύταις.
Και τρίτον: Προσοχή και διάκρισις». 263
3ον Με το διορατικό και διακριτικό χάρισμά του ο Άγιος διείδε ότι αναμφίβολα το μουσικό ταλέντο που είχε στη ψυχή του ο Δημητράκης ήταν αδύνατο να περιορισθεί –πολύ δε περισσότερο να εξαντληθεί– με ένα μικρό αρμόνιο σε ένα κελλάκι. Δεν χρειάζεται να πούμε ότι η όλη πορεία του μαέστρου αποδεικνύει πόσο δίκιο είχε.
4ον Τέλος, ο Άγιος κατάλαβε ότι ο Δημήτρης ως μοναχός δεν θα μπορούσε να ζήσει ως μουσικός, ενώ ως μουσικός θα μπορούσε να ζήσει με την πίστη του και την κατά δύναμη ‘ασκητικότητά του’. Ενδεικτικά είναι το λόγια του Μητρόπουλου: «Τότε κατάλαβα», θυμόταν αργότερα ο μαέστρος σε πάρα πολλές συνεντεύξεις, «ότι απλώς δεν μπορούσα να το κάνω». 264
Θαυμάσια η ποιμαντική προσέγγιση του Αγίου. Όχι μόνο δεν πλήγωσε τον Δημητράκη, αλλά τον βοήθησε να καταλάβει μόνος του την δυναμική των τάσεων που υπήρχαν μέσα του και να καταλάβει ο ίδιος τι του ταίριαζε καλύτερα. Γι’ αυτό και σε μεταγενέστερες συνεντεύξεις του αφήνει να φανεί ότι το όλο ζήτημα αφορούσε απλά ένα μικρό αρμόνιο, 265 δεν υπάρχει το παραμικρό ίχνος πόνου ή αμφιταλάντευσης. Έτσι, αντί για έναν υποψήφιο μοναχό που ξεκινούσε με συμβιβασμούς, χάρη στον Άγιο Νεκτάριο, ο Μητρόπουλος μεταβλήθηκε σε έναν παγκοσμίως διάσημο μουσικό που ξεπέρασε στο να επικεντρώνει το ενδιαφέρον των ανθρώπων στο μουσικό του χάρισμα μόνο και να το στρέφει προς τα πνευματικά. «Τελικά όμως βρήκε τρόπο να συνδυάσει αυτές τις φαινομενικά αντικρουόμενες επιλογές. Εισήγαγε στο πόντιουμ μία αίσθηση θρησκευτικής αφοσίωσης…. Και τα χρόνια που ακολούθησαν, προσπαθώντας να εκπληρώσει την αποστολή του, περιόρισε σταδιακά τις ανάγκες του στις αμέσως απαραίτητες, αποφεύγοντας τις περισσότερες από τις ανέσεις και τις απολαυές που θα μπορούσε να έχει λόγω της θέσης και του μισθού του. Και αν οι σχολιαστές ή συνεργάτες επέλεγαν να αναφερθούν σ’ αυτόν ως «ασκητή», δεν φαινόταν να ενοχλείται ούτε στο ελάχιστο». 266 Θα ήταν παράληψή μας να μην σταθούμε και στο γεγονός ότι ο Άγιος στάθηκε και ένα παράδειγμα για τον μικρό μαέστρο. Πιο πάνω αναφέραμε ότι χάρη σ’ αυτή τη συνομιλία τους ο Δημήτρης ξεκαθαρίζει την πορεία που θα ακολουθήσει στην ζωή του. Ωστόσο, πολλά χαρακτηριστικά του οσίου Ιεράρχη, όπως η ταπείνωση, η φιλανθρωπία, η υπομονή στους διωγμούς, η αγάπη για τον πλησίον και κυρίως η ιεραποστολική του διάθεση, 267 είναι χαρακτηριστικά που βρίσκουμε και στον Μητρόπουλο, 268 . 269 Ο ίδιος ποτέ δεν μίλησε για το πρόσωπο του Αγίου. Ό,τι έχει πει βρίσκεται σε αυτή την περιγραφή για την εξομολόγηση και ο τρόπος που την παρουσιάζει δείχνει ξεκάθαρα ότι την μορφή του την διατηρούσε ακόμη μέσα του. Είτε ως πνευματικός σύμβουλος στην εφηβεία του, είτε ως υπόδειγμα ιεράρχου, ο Άγιος Νεκτάριος στάθηκε αναντίρρητα καθοριστικός για τις επιλογές του, τόσο για τη σταδιοδρομία του, όσο και για τις επιλογές του ως πιστού. «Σπάνια άνθρωπος προσπάθησε όσον αυτός να κάνει πράξη ζωής τη διδασκαλία του Χριστού». 270
Πολλοί γνωστοί του μαέστρου γνώριζαν τον Άγιο Νεκτάριο εν ζωή, αλλά και πίστεψαν στην αγιότητά του μετά την κοίμησή του. Εδώ θα αναφέρουμε μόνον την Σοφία Σπανούδη, που υποστήριζε πάντα τον Μητρόπουλο271 και υπήρχε στενή σχέση μεταξύ τους, η οποία, ήδη πολλά χρόνια πριν την επίσημη αγιοκατάταξή του, το 1948, στο άρθρο της με τίτλο «Ο Άγιος της Αίγινας» έγραφε: «το τίμιο λείψανο διατηρείται άφθαρτο κα αναλοίωτο στον τάφο του». 27 Μια άλλη φίλη του μαέστρου, η Αύρα Θεοδωροπούλου, που η πίστη του Μητρόπουλου βοήθησε να οδηγηθεί στην πίστη, τόσο εκείνη, όσο και ο σύζυγος της, Σπύρος (ο ποιητής Άγις Θέρος), «εκύτταζε και ξανακύτταζε με προσοχή τώρα μια παλιά φωτογραφία του μεγάλου μαέστρου, όπου στεκόταν ώρα πολλή με σταυρωμένα τα χέρια στην Αίγινα ατενίζοντας το άπειρο. «Κύτταξέ τον! Δεν μοιάζει να προσεύχεται;». 273 Ποιός ξέρει; Μπορεί να θυμόταν και τη μορφή του Αγίου…
-38-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου