ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α´ ΤΟ ΞΕΣΠΑΣΜΑ ΤΟΥ ΣΚΑΝΔΑΛΟΥ, Η ΑΝΑΤΑΡΑΧΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ, ΟΠΩΣ ΑΠΟΤΥΠΩΘΗΚΕ ΣΤΙΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ (1874-1878).
Τα βασικά στοιχεία της πολιτικής σκηνής τον 19ο αιώνα στην Ελλάδα αποτυπώνονται στις εφ. της περιόδου. Τα έντυπα της περιόδου εκείνης συνέβαλαν αποφασιστικά στην εξέλιξη της κοινωνίας, της εθνικής και της θρησκευτικής ταυτότητας στο νεοσύστατο κράτος. Το αναγνωστικό κοινό του Τύπου, ενδιέφερε πάντοτε τα πολιτικά κόμματα, που έδιναν μάχη για τον έλεγχο των εφημερίδων σε ολόκληρη τη χώρα. Οι διαμάχες αυτές έλαβαν συχνά τεράστιες διαστάσεις, με συχνές παρεμβάσεις του κράτους που αφορούσαν τον τρόπο λειτουργίας των εντύπων, χωρίς όμως να μπορούν να ελέγχουν τη δυνατότητα της πολιτικής κριτικής της κοινωνικής αλλά και της θρησκευτικής. Όπως ο Δ. Μπασαντής σημειώνει: «Μέσα από αυτές τις συγκρούσεις συγκροτείται σταδιακά και ο ρυθμιστικός ρόλος του Κράτους στο χώρο της επικοινωνίας έτσι όπως τον ξέρουμε σήμερα»154 .
Ως κοινό μέσο μαζικής επικοινωνίας κυριάρχησαν από τη δεκαετία του 1870 οι ημερήσιες εφημεριδες της πρωτεύουσας, τονίζοντας πολλές φορές το λάθος δρόμο που είχε πάρει το νεοσύστατο κράτος, σε αντίθεση με τον τρόπο που η πολιτική εξουσία, επιθυμούσε τη μονόπλευρη παρουσίαση κάθε εξέλιξης μέσα σε αυτό. Οι ημερήσιες πολιτικές εφ. της Αθήνας έκαναν την εμφάνισή τους το έτος 1873 επηρεάζοντας την κοινή γνώμη σε πολύ μεγάλο βαθμό. Το έτος 1870 η πρωτεύουσα της Ελλάδας είναι το πολιτικό κέντρο της χώρας, που εκείνη τη δεκαετία γίνεται αισθητή η ανάπτυξή της, πληθυσμιακή και οικονομική, σε σχέση με τις υπόλοιπες πόλεις. Η χώρα είναι από τις πρώτες στη γηραιά ήπειρο που εισάγουν από τη δεκαετία του 1850 τον τηλέγραφο. Τον Οκτώβριο του 1873 εκδίδεται η πρώτη ημερήσια εφ. με τον τίτλο «Εφημερίς», ενώ η εξέλιξη της τεχνολογίας και η ανάπτυξη της οικονομίας, που αποτυπώθηκε με την ανάπτυξη του σιδηροδρομικού δικτύου βοήθησαν την εξέλιξη του Τύπου. Μέχρι τότε οι εφ. κυκλοφορούσαν με δικά τους μέσα. Ένα άλλο μεγάλο βήμα έγινε όταν ο Σπ. Τσαγγάρης αντιλήφθηκε πως η οργανωμένη πώληση μπορούσε να αποβεί μία επιτυχημένη επιχείρηση, ανοίγοντας το πρώτο πρακτορείο. Ο ίδιος το έτος 1880 χρηματοδότησε τον Βλάση Γαβριηλίδη να εκδώσει μία πολιτικο-σατιρική εφ. η οποία το 1883 εξελίχθηκε στην εφ. «Ακρόπολις». Μέχρι τότε στο ελληνικό κράτος από την ίδρυσή του μέχρι το 1875 που έγινε το πρακτορείο, ο εκδότης του εντύπου ήταν μαζί και ο διανομέας. Η οργάνωση αυτή την ίδια χρονική περίοδο του σκανδάλου που εξετάζουμε, βοήθησε ακόμα περισσότερο στην ανάδειξη του σε ένα μοναδικό για τα δεδομένα της περιόδου οικονομικό, πολιτικό, μαζί και εκκλησιαστικό σκάνδαλο, πρωτόγνωρο όπως όλοι ισχυρίζονταν για τις δομές του νέου κράτους, που στηρίζονταν σε αρχές και αξίες προσανατολισμένο πάντα στα ευρωπαϊκά χνάρια από το ξέσπασμα της Επανάστασης του 18211 . Οι εφ. της εποχής, όχι μόνο οι αθηναϊκές αλλά και οι επαρχιακές ασχολήθηκαν εκτενώς με το σκάνδαλο. Οι επαρχιακές εκδίδονταν μία ή δύο φορές την εβδομάδα, οι περισσότερες αναδημοσίευαν πλήθος πληροφοριών. Οι περιφερειακές εφ. που εκδίδονταν στις επαρχίες από όπου ήταν οι υπουργοί ή οι αρχιεπισκοπικές έδρες που αφορούσαν την υπόθεση, έδιναν έμφαση στα γεγονότα που αφορούσαν τα πρόσωπα που συνδέονταν με την περιοχή τους. Οι εφ. χωρίστηκαν από την αρχή σε δύο στρατόπεδα, όπως ήταν φυσικό αφού υπήρχαν πολιτικά πρόσωπα. Όμως η πορεία των γεγονότων δεν άφησε πολλά περιθώρια στους φίλους του κόμματος του Δημ. Βούλγαρη. Η δημοσιοποίηση λεπτομερειών του σκανδάλου ανάγκασε την έκδοση της ημερήσιας εφ. «Ελλάς», η οποία στήριζε τους κατηγορούμενους υπουργούς και μετέφερε το κλίμα από την επαρχία, εάν τα δημοσιεύματα των τοπικών εντύπων ήταν υπέρ των κατηγορουμένων πολιτικών προσώπων, με έμφαση στην αθωότητα του Νικολόπουλου. Όλα άρχισαν όταν παραιτήθηκε στις 24 Απριλίου 1875 η κυβέρνηση του Δ. Βούλγαρη μετά από τη γενική κατακραυγή που προκάλεσε ο τρόπος διακυβέρνησης της χώρας. Ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ έδωσε στον Χαρ. Τρικούπη εντολή σχηματισμού κυβερνήσεως, ο οποίος στις 18 Ιουλίου 1875 διενήργησε εκλογές και κέρδισε χωρίς να καταφέρει να διατηρηθεί στην εξουσία. Μετά από εκλογές που έγιναν στις 15 Οκτωβρίου 1875 ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος έγινε ο νέος πρωθυπουργός της χώρας. Μετά από τα δημοσιεύματα του Τύπου ο νέος πρωθυπουργός αποφάσισε να κάνει κάθαρση. Οι εφ. άρχισαν να γράφουν περί δωροδοκιών υποψηφίων αρχιερέων για τις αρχιεπισκοπικές έδρες Πατρών και Ηλείας, Κεφαλληνίας, Αργολίδος και Μεσσηνίας προς δύο υπουργούς αρμόδιους για την επικύρωση των εκλογών, τους Ι. Βαλασσόπουλο και Β. Νικολόπουλο. Όταν ο Εισαγγελέας Εφετών Α. Οικονόμου πληροφορήθηκε τις φήμες από τα γραφόμενα στην «Εφημερίδα του Λαού», άρχισε ανακρίσεις και διαπίστωσε ότι είχαν υπόσταση. Η εμπλοκή όμως των δύο πρώην υπουργών τον ανάγκασε να στείλει την έκθεσή του στο κοινοβούλιο για να αποφασίσει για τα περαιτέρω. Η έκθεση έφτασε στη Βουλή στις 21 Οκτωβρίου 1875, και έγραφε πως ο υπουργός επί των εκκλησιαστικών Ι. Βαλασόπουλος πήρε 66.200 δρχ με τη βοήθεια μεσιτών από τους υποψηφίους αρχιερείς, οι οποίοι ήταν συγγενείς του. Για τον υπουργό Β. Νικολόπουλο αναφέρουν πως ο υποψήφιος για την Αρχιεπισκοπή Αργολίδος του πρόσφερε το ίδιο χρηματικό ποσό επειδή υπήρχε η φήμη από ιερωμένους πως αν δεν έδινες χρήματα σε αυτούς τους δύο υπουργούς δεν γινόσουν αρχιερέας. Αμέσως δημιουργήθηκε ζήτημα για το πώς μπορούσε να ενεργοποιηθεί δίωξη κατά των υπευθύνων υπουργών, αφού ένας τέτοιος νόμος δεν υπήρχε ακόμη (ψηφίστηκε το 1877). Υπήρχαν όμως στο Σύνταγμα του 1864 δύο άρθρα, το άρθρο 80 και το άρθρο 81. Στο άρθρο 80 αναφέρονταν πως «Η Βουλή έχει το δικαίωμα να κατηγορή τους υπουργούς ενώπιον επί τούτω δικαστηρίου, όπερ προεδρευόμενον υπό του προέδρου του Αρείου Πάγου θέλει συγκροτηθεί εκ δώδεκα άλλων μελών, άτινα θέλουσι κληρωθή εξ όλων των υπαρχόντων πρώτης κατηγορίας αρεοπαγιτών, εφετών και προέδρων αυτών. Η κλήρωση θέλει γίνει από τον πρόεδρον της Βουλής εν δημοσία συνεδριάσει, την δε διαδικασία θέλει ορίσει μέχρι της εκδόσεως ειδικού περί τούτου νόμου, η Βουλή δύναται να κατηγορή αυτούς και κατά το ανωτέρω άρθρον δικαστηρίου να τους δικάζει ένεκα εσχάτης προδοσίας, καταχρήσεως δημόσιας περιουσίας και πάσης παραβιάσεως των άρθρων του Συντάγματος και των νόμων κατά την ενέργειαν των καθηκόντων των»156 . Παρότι υπήρχε υπόβαθρο για να ασκηθεί η δίωξη των δύο πολιτικών προσώπων, των αρχιερέων και των μεσιτών, υπήρχαν διαφορετικές αντιλήψεις οι οποίες αναπτύχθηκαν μέσα από τις εφ. της περιόδου εκείνης. Πολλές ήταν οι αντιπαραθέσεις και οι ερμηνείες που δόθηκαν όπως αυτές φαίνονται από τα πολλά δημοσιεύματα που κάποιες φορές επικαλούνταν και ξένους νομομαθείς για να στηρίξουν τις απόψεις τους.
-92-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου