Κεφάλαιο 6: Περίληψη των ομιλιών

  (Οι ομιλίες από το βιβλίο «Δέκα λόγοι εκκλησιαστικοί διά την μεγάλην τεσσαρακοστήν»)

6.1 Περί πίστεως “ἀπεκρίθη Ναθαναὴλ καὶ λέγει αὐτῷ· ραββί, σὺ εἶ ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, σὺ εἶ ὁ βασιλεὺς τοῦ ᾿Ισραήλ” (Iω.1,49). 

Με το παραπάνω ρητό του Ιωάννη, ξεκινάει τον λόγο του ο Άγιος Νεκτάριος. Ο Ναθαναήλ, πιστεύει αμέσως στον Χριστό ως Θεό μόλις τον βλέπει, χωρίς καν να έχει δει κάποιο από τα θαύματα του, σε αντίθεση με τους Ιουδαίους, ακόμα και τους συγγενείς του, οι οποίοι δεν πίστευαν. Στο σημείο αυτό ο Άγιος Νεκτάριος αναφέρει και πάλι από τον Ιωάννη: “οὐδὲ γὰρ οἱ ἀδελφοὶ αὐτοῦ ἐπίστευον εἰς αὐτόν” (Ιω.7, 5)50 . Το γεγονός ότι ακόμα και οι συγγενείς του, οι αδελφοί του που έβλεπαν τον Χριστό συνέχεια και ήταν επίσης συνέχεια μαζί του απιστούσαν, ενώ ο Ναθαναήλ μόλις τον είδε και χωρίς να έχει δει κάποιο από τα θαύματα του πίστεψε αμέσως σε αυτόν, είναι για τον Άγιο Νεκτάριο θαυμαστό. Αναρωτιέται στη συνέχεια, ποιος τον  πληροφόρησε; ποιος τον δίδαξε; 

Την απορία μας, σχετικά με την τόσο γρήγορη πίστη του Ναθαναήλ, συνεχίζει ο Άγιος, λύνουν τα λόγια του Χριστού για τον Ναθαναήλ: “άδολος, δηλαδή αληθινός Ισραηλίτης” και παραπέμπει στον Ιωάννη 1, 47. Η αγαθή καρδιά βλέπει και ανακαλύπτει τον Θεό εκεί όπου η πονηρή καρδιά δεν μπορεί. Στη συνέχεια, ο Άγιος Νεκτάριος χρησιμοποιεί περικοπές από την Παλαιά Διαθήκη, δείχνοντας ότι η απιστία είναι αποκύημα διεφθαρμένης ψυχής και πονηρής καρδιάς51 . Ο αγαθός στην καρδιά όμως άνθρωπος, βλέποντας τη δημιουργία μπορεί να δει τη σοφία του Θεού, πιστεύει στην εκκλησία, ανακαλύπτει τον Θεό στα μυστήρια, σε κάθε αγαθό έργο, σε όλη την κτίση και παραπέμπει στον Ματθαίο “μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται” (Ματθ.5, 8)52 . 

Κλείνει τον πρόλογο, λέγοντας το θέμα της ομιλίας , για την πίστη, ώστε αυτοί που πιστεύουν να γίνουν αγαθότεροι και οι αγαθοί περισσότερο να πιστέψουν. Στο πρώτο μέρος, ο Άγιος Νεκτάριος έχοντας σκοπό να αποδείξει την ύπαρξη της πίστεως, αρχικά αναφέρει ότι όπως κάθε επιστήμη έχει τις δικές της αποδείξεις, το ίδιο και η θεολογία. Έτσι, δεν μπορεί μία απόδειξη που λαμβάνεται από τα υλικά κτίσματα να εφαρμοστεί στη θέληση και στις ενέργειες του αοράτου Θεού. Για αυτό, χωρίς να αναφέρει αναλυτικά τα κείμενα της Καινής Διαθήκης ρωτάει σε ποια επιστημονική έρευνα θα υποβάλουμε την πίστη του Ναθαναήλ, την ομολογία του  Πέτρου, την πρόσκληση του Παύλου; παραπέμποντας αντίστοιχα στους Ιω.1, 49, Ματθ.16, 16 και Πράξ.9, 1-9 53 . Στη συνέχεια, ο Άγιος Νεκτάριος μας λέει ότι απόδειξη της θειότητας της πίστεως μας είναι αυτά που μας δίδαξε ο θεοδίδακτος απόστολος Παύλος: “καὶ ὁ λόγος μου καὶ τὸ κήρυγμά μου οὐκ ἐν πειθοῖς ἀνθρωπίνης σοφίας λόγοις, ἀλλ᾿ ἐν ἀποδείξει Πνεύματος καὶ δυνάμεως” (Ά Κορ.2, 4). Το κήρυγμά του, έλεγε στους Κορίνθιους ο απόστολος Παύλος, δεν έγινε με πειστικά λόγια της ανθρώπινης σοφίας, αλλά με απόδειξη πνεύματος και δυνάμεως54. Και συμπληρώνει πάλι από τον Παύλο: “ἵνα ἡ πίστις ὑμῶν μὴ ᾖ ἐν σοφίᾳ ἀνθρώπων, ἀλλ᾿ ἐν δυνάμει Θεοῦ” (Α΄Κορ.2,5), ώστε να μην νομιστεί η πίστη έργο ανθρώπου, αλλά έργο του Θεού. Συνεχίζει ο Άγιος Νεκτάριος, λέγοντας ότι η απόδειξη του πνεύματος είναι τα θαύματα και η απόδειξη της δύναμης είναι η βοήθεια της θείας χάρης. Η χάρη του Θεού συνεργεί και πιστεύουν οι αγαθοί άνθρωποι, τα θαύματα στηρίζουν αυτούς στην πίστη55 . Για να στηρίξει τα παραπάνω χρησιμοποιεί τα αποσπάσματα: “ἐκεῖνοι δὲ ἐξελθόντες ἐκήρυξαν πανταχοῦ, τοῦ Κυρίου συνεργοῦντος”, από τον απόστολο Μάρκο για την βοήθεια της θείας χάρης και: “καὶ τὸν λόγον βεβαιοῦντος διὰ τῶν ἐπακολουθούντων σημείων” (Μάρκ.16, 20), η υποστήριξη με τα θαύματα. Μετά χρησιμοποιούνται τα αποσπάσματα: “καὶ προσετέθησαν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ψυχαὶ ὡσεὶ τρισχίλιαι” (Πράξ.2, 41) , “καὶ ἐγενήθη ὁ ἀριθμὸς τῶν ἀνδρῶν ὡσεὶ χιλιάδες πέντε” (Πράξ.4, 4), και αποδίδει στον φωτισμό και στην ενέργεια της θείας χάρης την πίστη αυτών των ανθρώπων την ημέρα της Πεντηκοστής, μετά τη διδασκαλία του Πέτρου, παραπέμποντας ακόμα στις Πράξ.2, 1-13 και 2, 14-36. Με ποιο φυσικό θεώρημα, αναρωτιέται ο Άγιος Νεκτάριος, μπορούμε να αποδείξουμε την ηθική αλλοίωση σε αυτούς που πίστεψαν; Συνεχίζει με το απόσπασμα από τον Παύλο: “τὰ μωρὰ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεὸς ἵνα τοὺς σοφοὺς καταισχύνῃ, καὶ τὰ ἀσθενῆ τοῦ κόσμου ἐξελέξατο ὁ Θεὸς ἵνα καταισχύνῃ τὰ ἰσχυρά, καὶ τὰ ἀγενῆ τοῦ κόσμου καὶ τὰ ἐξουθενημένα ἐξελέξατο ὁ Θεός, καὶ τὰ μὴ ὄντα, ἵνα τὰ ὄντα καταργήσῃ” (Α΄Κορ.1, 27-28), αναφέροντας ότι η θεία χάρη του Πνεύματος βοήθησε τους αδύνατους, τους αμαθείς, δόξασε τους άσημους αποστόλους, οι οποίοι με τη βοήθεια της χάριτος και των σημείων που ακολούθησαν, νίκησαν τη δύναμη και τη σοφία του κόσμου και ταπείνωσαν την υπερηφάνεια του κόσμου. 

-25-