Οι Κρητικοί με την υποστήριξη Ελλήνων από άλλες περιοχές της Ελλάδας στα μέσα του 1825 κατέλαβαν την περιοχή της Γραμβούσας και άλλοι επαναστάτες κατέλαβαν το φρούριο της Κισσάμου. Αναζωπυρώνεται η επανάσταση και ξεκινάει η περίοδος της Γραμβούσας, η οποία είχε διάρκεια από το 1825-1828. Ο Μουσταφά συγκέντρωσε στρατό και προσπάθησε χωρίς επιτυχία να καταλάβει το φρούριο της Γραμβούσας. Ωστόσο κατάφερε να μην εξαπλωθεί η επανάσταση στη Ανατολική Κρήτη και οι επαναστάτες να απομονωθούν. Οι επαναστάτες περιορίστηκαν στην περιοχή της Γραμβούσας και για να συντηρηθούν κατέφυγαν στην πειρατεία. Οι πειρατές έκαναν επιθέσεις στα παράλια της Κρήτης και στα διερχόμενα τουρκικά και ευρωπαϊκά πλοία. Ο Ιωάννης Καποδίστριας κυβερνήτης της Ελλάδας έστειλε τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο με αγγλικό και γαλλικό στόλο να πατάξει την πειρατεία στη Γραμπούσα. Τα πειρατικά πλοία καταστράφηκαν και ανέλαβε το φρούριο ο Άγγλος συνταγματάρχης Ουρκουάρτ129.
Μέχρι το 1830 οι κρητικοί διεκδικούσαν την απελευθέρωσή τους και την ένωση με την Ελλάδα με επαναστατικά κινήματα και βαρύ φόρο αίματος. Τέλος σε αυτή την προσδοκία έβαλε το Πρωτόκολλο του Λονδίνου στις 22 Ιανουαρίου 1830, όπου άφηνε την Κρήτη στη δικαιοδοσία του Σουλτάνου και εκτός του ελληνικού κράτους130.
3.2. Η Αιγυπτιοκρατία (1830-1840)
Με το πρωτόκολλο του Λονδίνου η Κρήτη παραχωρήθηκε στον Αντιβασιλέα της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή, ως αναγνώριση της προσφοράς του στον σουλτάνο για να καταστείλει την ελληνική επανάσταση στην Κρήτη και την Πελοπόννησο . Ο Αιγύπτιος μονάρχης γνώριζε ότι είχε μεγάλη αξία η κατοχή της Κρήτης και ήθελε να μονιμοποιήσει την εξουσία του στο νησί. Πολιτικός διοικητής διορίστηκε ο Μουσταφά Ναϊλή πασάς και την στρατιωτική διοίκηση ανέλαβε ο Οσμάν Νουρ-Ελ Ντιν βέη132. Οι αιγυπτιακή διοίκηση ήθελε να δείξει από τις πρώτες μέρες της διακυβέρνησης ότι θα συμπεριφερόταν με δικαιοσύνη, αμεροληψία και θα αντιμετώπιζε ισότιμα τους μουσουλμάνους και τους χριστιανούς. Χορήγησε γενική αμνηστία στο νησί ως ένα κάλεσμα για να καταθέσουν οι κάτοικοι τα όπλα και να ζήσουν ειρηνικά133. Οι διοίκηση του νησιού είχε δύο διοικητικά συμβούλια, τους σουράδες, όπου ήταν ένα στο Ηράκλειο και ένα στα Χανιά. Οργανώθηκαν δύο ακόμα στο Ρέθυμνο και στα Σφακιά. Στα συμβούλια συμμετείχαν Τούρκοι αξιωματούχοι, ένας χριστιανός και ένας Μουσουλμάνος από κάθε επαρχία. Είναι κατανοητό από τη σύνθεση του συμβουλίου ότι οι Χριστιανοί ήταν πάντοτε μειοψηφία και δεν είχαν την δυνατότητα να επιβάλουν τις προτάσεις ή τις θέσεις τους134. Κατά την περίοδο της αιγυπτιακής διοίκησης άρχισαν να γίνονται πολλά κοινωφελή έργα όπως δρόμοι, γέφυρες και υδραγωγεία στην Κρήτη135. Παράλληλα οργάνωσαν την ίδρυση και λειτουργία σχολείων τόσο για τους μουσουλμάνους όσο και για τους χριστιανούς. Ανάλογες θετικές παρεμβάσεις έγιναν στην κοινωνική πρόνοια, την δικαιοσύνη και την δημόσια υγεία. Εκτός από τα θετικές παρεμβάσεις υπήρχαν και τα αρνητικά στοιχεία στην αιγυπτιακή κατοχή. Για να γίνουν τα κοινωφελή έργα ήταν ανάγκη να συγκεντρωθούν τεράστια ποσά αφενός από την αυξημένη φορολογία και αφετέρου από την διαχείριση του εγχώριου πλούτου. Τα φορολογικά μέτρα προκάλεσαν δυσαρέσκεια στον κρητικό πληθυσμό και ποικίλες αντιδράσεις με αποκορύφωμα το κίνημα των Μουρνιών136. Στο συγκεκριμένο κίνημα συγκεντρώθηκαν περίπου επτά χιλιάδες άοπλοι χριστιανοί στο χωριό Μουρνιές Κυδωνίας στις 20 Σεπτεμβρίου 1833. Οι συγκεντρωμένοι ήθελαν να διαμαρτυρηθούν για την υψηλή και άδικη φορολογία των Αιγυπτιακών αρχών137. Ο Μεχμέτ Αλή αντέδρασε άμεσα και βίαια. Έστειλε τον Οσμαν Νουρ-Ελ-Ντιν βέη να επιτεθεί με το ιππικό και να διαλύσει τους συγκεντρωμένους. Συνέλαβαν των πρωταίτιους και τους απαγχόνισαν. Παράλληλα για να αποφύγουν τις αντιδράσεις συνέλαβαν επιφανείς χριστιανούς από όλη την Κρήτη αλλά και μουσουλμάνους, οι οποίοι υπέθαλπαν το κίνημα των Μουρνιών και τους απαγχόνισαν138. Η αιγυπτιακή εξουσία στη Κρήτη κλονίστηκε όταν ο Μεχμέτ Αλή ενεπλάκη σε πόλεμο με την Τουρκία και ηττήθηκε στη Συρία. Οι Μεγάλες Δυνάμεις αποφάσισαν με τη Συνθήκη του Λονδίνου στις 3 Ιουλίου 1840 να αποσπάσουν την Κρήτη από την Αίγυπτο και να την παραχωρήσουν ξανά στην Οθωμανική αυτοκρατορία139.
-46-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου