Το θέμα, που θα διερευνήσουμε στο παρόν κεφάλαιο αφορά την προσωπικότητα του Αγίου Αντωνίου και τα έργα, τα οποία αποδίδονται σ’ αυτόν σύμφωνα με την κοπτο-αραβική παράδοση. Προτού, όμως, να αναφερθούμε στα έργα, που αποδίδονται στον Άγιο Αντώνιο σύμφωνα με την Κοπτο-αραβική Παράδοση, θα εξετάσουμε το θέμα της μόρφωσης του Αγίου και την ικανότητά του να συντάξει τις συγκεκριμένες Επιστολές. Στο τέλος, δίδουμε κάποιες πληροφορίες για το ποιμαντικό του έργο και για τα σημαντικότερα Αιγυπτιακά μοναστικά κέντρα της εποχής του, ώστε να δώσουμε μια εικόνα των μοναχών, οι οποίοι ήταν οι παραλήπτες των Επιστολών και οι αναγνώστες τους.
1-1 Η εικόνα του Αγίου Αντωνίου.
Σύγκριση της Κοπτο-αραβικής και της Ελληνικής παράδοσης
Εισαγωγή
Καταρχήν, είναι απαραίτητο να ορίσουμε, τι εννοούμε με την έκφραση «Κοπτο-αραβική Παράδοση» και τι «Ελληνική παράδοση». Όταν αναφέρουμε την έκφραση «Κοπτο-αραβική Παράδοση» αναφερόμαστε στα αραβικά κείμενα, που μεταφράστηκαν από Κόπτες μοναχούς, επί τη βάσει κείμενων που γράφτηκαν στην κοπτική καθώς επίσης και σε άλλες γλώσσες, κατά την εποχή της κυριαρχίας της αραβικής γλώσσας στην Αίγυπτο μετά την 1η χιλιετία. Αν και υπάρχουν μερικά χειρόγραφα31, που περιέχουν πληροφορίες για το βίο του Αγίου Αντωνίου, το ενδιαφέρον μας κατευθύνεται ουσιαστικά στο πιο γνωστό από όλα, με τίτλο « الرهبان بستان» «Bostan El Rohban» στα κοπτικά «pi[wm `nte nimona,oc», (Ο Παράδεισος των μοναχών)32, που θεωρείται η αραβική εκδοχή των Αποφθεγμάτων των Πατέρων33.
Με την έκφραση «ελληνική παράδοση» εννοούμε τα ελληνικά κείμενα για τη βιογραφία του Αγίου και κυρίως το έργο του Αγίου Αθανασίου, “Βίος καὶ ἡ πολιτεία τοῦ ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Ἁγίου Ἀντωνίου”34.
Η σχέση μεταξύ των δύο Παραδόσεων
Όταν αναφερόμαστε στις πηγές του βίου του Αγίου Αντωνίου και προσπαθούμε να συγκρίνουμε το έργο του Αγίου Αθανασίου με τις κοπτικές πηγές, αυτό δεν σημαίνει ότι θα κάνουμε σύγκριση μεταξύ ελληνικών και κοπτικών πηγών για τους ακόλουθους λόγους:
1-Διότι ο Άγιος Αθανάσιος ανήκει πρωτίστως στην Εκκλησία της Αιγύπτου35. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα από την σχέση του με τον Άγιο Αντώνιο κατά την νεανική του ηλικία, καθώς και από την επίσκεψή του στην Άνω Αίγυπτο, στα μοναστήρια του Αγίου Παχωμίου. Το γεγονός αυτό σημαίνει κατά την άποψή μας ότι ο Μ. Αθανάσιος ήταν εγκρατής της Κοπτικής γλώσσας 36
2- Επίσης, το έργο του Αγίου Αθανασίου μεταφράστηκε από νωρίς στην Σαϊδική διάλεκτο της κοπτικής γλώσσας37. Επομένως μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι κοπτικές πηγές γνώριζαν το Βίο που συνέταξε ο M. Αθανάσιος και οι Κόπτες μοναχοί το μελετούσαν.
3- Οι πηγές του Αγίου Αθανασίου - εκτός από την προσωπική του εμπειρία με τον Άγιο Αντώνιο- προέρχονταν από τους Κόπτες μοναχούς.
Σκοπός μας δεν είναι να προσφέρουμε νέες ιστορικές πληροφορίες για την ζωή του Αγίου Αντωνίου μέσα από διαφορετικές πηγές, ούτε να ασχοληθούμε με το ερώτημα, ποιες από αυτές είναι αληθείς. Διότι η άποψη των ερευνητών τονίζει ότι το έργο του Αθανασίου δεν μπορεί να θεωρηθεί ιστορικά αξιόπιστο38, δηλαδή δεν προσφέρει την αληθινή εικόνα του Αγίου Αντωνίου, αλλά την ιδεώδη εικόνα, που ήθελε να ζωγραφίσει ο Άγιος Αθανάσιος39. Το ίδιο, επίσης, μπορούμε να ισχυριστούμε για τις κοπτικές πηγές του Βίου του Αγίου Αντωνίου, που ήθελαν να προσφέρουν μία διδασκαλία για το μοναχισμό μέσα από το πρόσωπο του Αγίου Αντωνίου, όπως θα δούμε παρακάτω. Γι’ αυτό ο σκοπός μας είναι να προσπαθήσουμε να εξετάσουμε πως ένας θεολόγος και ποιμένας, όπως ο Άγιος Αθανάσιος παρουσιάζει το θέμα της αγιότητας του Αγίου Αντωνίου, όχι μόνο στους μοναχούς, αλλά επίσης και στους λαϊκούς και πως ένας μοναχός συγγραφέας παρουσιάζει το ίδιο θέμα σε ένα καθαρά μοναστικό πλαίσιο. Ερευνάται μ’ αυτό τον τρόπο και αξιολογείται η ασκητική εκδοχή της αγιότητας στον αιγυπτιακό μοναχισμό. Κατά συνέπεια θα προσεγγίσουμε περισσότερο την έννοια και το σκοπό της ασκητικής ζωής των Αιγύπτιων μοναχών, που ανήκουν στη σχολή του Αγίου Αντωνίου.
-24-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου