Δ΄) Το όνομα του π. Matta El Maskeen συνδέεται με τις Επιστολές του Αγίου Αντωνίου και των ερευνητών τους. Στον π. Matta21 δόθηκαν κατ’ εντολή του Chitty, πριν την κοίμηση του22, τα προσωπικά του χειρόγραφα σχετικά με τις μελέτες του για τον Άγιο Αντώνιο. Μία άλλη αναφορά για τον π. Matta βρίσκουμε στο έργο Rubenson. Σημειώνει, ο Rubenson πως, όταν αγόρασε από το βιβλιοπωλείο του Μοναστηριού του Abo Maqar το βιβλίο των Επιστολών, δεν παρακινήθηκε από το ενδιαφέρον του για το πρόσωπο του Αγίου Αντωνίου, αλλά εξαιτίας του ονόματος του συγγραφέα των ερμηνευτικών σχολίων, δηλαδή του π. Matta El Maskeen23. Το ενδιαφέρον του π. Matta για τις Επιστολές εκδηλώθηκε πριν την έκδοση της νέας μετάφρασης του Chitty, διότι το 1972 εξέδωσε το βιβλίο του για τον Άγιο Αντώνιο24, συμπεριλαμβάνοντας πολλά κείμενα του Αγίου από την Αραβική μετάφραση των Επιστολών, με ερμηνευτικά σχόλια. Μετά τη μετάφραση του βιβλίου αυτού στα γαλλικά, το μοναστήρι του Bellefontain προχώρησε στη μετάφραση του αραβικού κειμένου των Επιστολών στα γαλλικά. Η μετάφραση έγινε από έναν Κόπτη μοναχό, προερχόμενο από το μοναστήρι του Abo Maqar25. Έπειτα με βάση την γαλλική μετάφραση έγινε η ιταλική μετάφραση από το μοναστήρι του Bose26.
Ε΄) Οι Επιστολές στην Ελληνική βιβλιογραφία
Όσον αφορά την έρευνα στον ελλαδικό ακαδημαϊκό χώρο, οι Επιστολές δεν έτυχαν της δέουσας προσοχής, αρχικά λόγω της απώλειας του ελληνικού κειμένου των Επιστολών και στη συνέχεια εξαιτίας της εξαγωγής επισφαλών συμπερασμάτων από την μελέτη του Βίου του Αγίου Αντωνίου που συνέταξε ο Μ. Αθανάσιος27. Κατέληξαν, δηλαδή, στο συμπέρασμα ότι ο Άγιος Αντώνιος ήταν αγράμματος εξαιτίας της παραδοσιακής εικόνας των Πατέρων της ερήμου ως ανθρώπων, που απέφευγαν τη διδασκαλία με τα λόγια και με συγγράμματα. Το γεγονός αυτό επέτεινε την αμφιβολία για την αυθεντία των Επιστολών του Αγίου Αντωνίου. Ωστόσο, η άποψη αυτή για τον Άγιο Αντώνιο ως αγράμματου είναι συζητήσιμη καθώς η προσεκτική μελέτη του Βίου, και των άλλων πηγών για τον Άγιο, μπορεί να μας δώσει μια διαφορετική εικόνα. Επιπρόσθετα, η αυθεντία των Επιστολών δεν έχει αμφισβητηθεί ούτε από τους μεγάλους Έλληνες πατρολόγους28.
Μεθοδολογικά πρότερα
Ο σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να παρουσιάσει το περιεχόμενο των Επιστολών σύμφωνα με την κοπτο-αραβική παράδοση, δηλαδή με βάση το αραβικό κείμενο, καθώς επίσης και με όσα κείμενα διασώθηκαν από το πρωτότυπο κοπτικό κείμενο των Επιστολών. Είναι απαραίτητο να σημειώσουμε ότι το έργο μας αυτό δεν αποτελεί μία προσπάθεια μετάφρασης, ούτε αντιγραφής του έργου του Rubenson στα ελληνικά, διότι η μέθοδος μας είναι εντελώς διαφορετική. Περιλαμβάνει ουσιαστικά δύο τρόπους, τους οποίους δεν ακολούθησε ο Rubenson. Ο πρώτος είναι η αναλυτική εξέταση του κείμενου της κάθε Επιστολής ξεχωριστά. Ο δεύτερος είναι η σύγκριση ανάμεσα στην αραβική και στην ελληνική παράδοση των Επιστολών. Η σύγκριση βασίζεται στο γεγονός της ταυτόχρονης διάδοσης των Επιστολών και στις δύο μορφές, όπως φαίνεται από την παράθεσή τους στην έκδοση του Migne, στην οποία συναντάμε δύο διαφορετικές λατινικές μεταφράσεις των Επιστολών, τη μία με βάση την ελληνική παράδοση29 και την άλλη με βάση την αραβική παράδοση30. Επιπρόσθετα, θα ασχοληθούμε με θέματα, τα οποία δεν αναφέρονται στις προηγούμενες μελέτες. Στην εργασία μας, προσπαθήσαμε να εκθέσουμε την προσωπική μας άποψη, όσον αφορά στα προβλήματα του κειμένου των Επιστολών, στη γλώσσα σύνταξης του πρωτότυπου κειμένου, στην ενότητα των Επιστολών και στην αξιοπιστία του περιεχομένου τους. Η άποψη αυτή, όπως θα δούμε, δεν συμφωνεί κατ’ ανάγκη με τις προηγούμενες μελέτες. Το περιεχόμενο της παρούσας εργασίας αποτελείται από τέσσερα κεφάλαια. Στο πρώτο αναφερόμαστε στο θέμα της προσωπικότητας του Αγίου Αντωνίου. Σκοπός του κεφαλαίου αυτού είναι να εκθέσει την εικόνα του Αγίου σύμφωνα με την κοπτο-αραβική παράδοση και να τη συγκρίνει με την ελληνική παράδοση. Επίσης, παρουσιάζουμε τα έργα του Αγίου στην κοπτο-αραβική παράδοση, των οποίων η σημασία είναι μεγάλη. Σε αυτό το σημείο ερχόμαστε σε αντίθεση με την παραδοσιακή άποψη για τα αραβικά κείμενα ως μη αξιόπιστα έργα, διότι κατά μία άποψη ανήκουν στην εποχή της παρακμής του μοναχισμού και της θεολογίας. Σκοπεύουμε, παράλληλα, να θέσουμε σε αμφισβήτηση την παλαιά παραδοσιακή εικόνα του Αγίου ως αγραμμάτου, ώστε να προετοιμάσουμε τη σκέψη του αναγνώστη να αποδεχθεί την αυθεντία των Επιστολών, θέμα με το οποίο θα ασχοληθούμε στο επόμενο κεφάλαιο. Το δεύτερο κεφάλαιο αφορά τη μελέτη της ιστορίας του κειμένου στις δυο παραδόσεις, τη γλώσσα σύνταξης του πρωτότυπου κειμένου, την αυθεντία των Επιστολών, τη χρονολογία και την αφορμή της σύνταξής τους και τους παραλήπτες των Επιστολών. Στο τρίτο κεφάλαιο θα εξετάσουμε αναλυτικά το κείμενο της κάθε Επιστολής ξεχωριστά συγκρίνοντας το με το παράλληλο κείμενο της ελληνικής παράδοσης, έχοντας ως βάση κυρίως την μετάφραση του Rubenson. Συνακόλουθα, θα εξετάσουμε την αξιολόγηση της Αραβικής μετάφρασης . Το τέταρτο και τελευταίο κεφάλαιο της εργασίας μας καταλήγει με μία σύντομη θεολογική προσέγγιση των Επιστολών. Στο τέλος της εργασίας, στο Παράρτημα, παρατίθεται ένας Πίνακας με τέσσερις στήλες. Στην πρώτη στήλη του Πίνακα αυτού παρουσιάζουμε το σωζόμενο κοπτικό κείμενο, στην δεύτερη στήλη έχουμε την μετάφραση του κειμένου αυτού, στην τέταρτη στήλη τοποθετήσαμε το παράλληλο αραβικό κείμενο και στην τρίτη στήλη υπάρχει η μετάφραση του αραβικού αυτού κειμένου.
-19-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου