δ) Ο Άγιος Αντώνιος ξεκινάει με έναν σύντομο χαιρετισμό χωρίς να αναφέρει το όνομα του και χωρίς κάποιον υπαινιγμό για την ταυτότητα των παραληπτών. Αντίθετα αρχίζει αμέσως να επεξηγεί την ενάρετη ζωή, διακρίνοντας μεταξύ των ψυχών των ανθρώπων τρεις τάξεις και συνάμα τρεις κλήσεις από τον Θεό.
1- Οι τρεις τάξεις των ψυχών και οι τρεις κλήσεις του Θεού (1-17).
Πρώτη κατηγορία: «ο έμφυτος νόμος» (2-8)
Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν, εκείνοι οι άνθρωποι, που υπακούουν στη δύναμη και τη χάρη κατά τη φύση και δέχονται την κλήση του Θεού χωρίς δυσκολίες. Στην Αραβική μετάφραση λέει «2 … Είναι αυτοί που δέχθηκαν [τόσο γρήγορα] το Θείο λόγο μέσω του έμφυτου νόμου και της φυσικής ελευθερίας207», ενώ στην Συριακή το κείμενο μετά το « μέσω….» παραλλάσσεται ως εξής: «με το νόμο της αγάπης, που είναι μέσα στη φύση τους». Ο Rubenson υποθέτει ότι η ελληνική μετάφραση από όπου προήλθε η Συριακή ήταν «ο νόμος της επαγγελίας» ή «η διαθήκη της επαγγελίας (Εφ. 2,12)»208. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της κατηγορίας αυτής είναι ο Αβραάμ.
Δεύτερη κατηγορία: «ο γραπτός νόμος» (9-14).
Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν αυτοί που αποδέχονται την κληση πληροφορούμενοι από τις Γραφές για την κρίση των αμαρτωλών, και για τα μελλοντικά αγαθά, που περιμένουν τους Αγίους. Αιτία της αποδοχής της κλήσης τους είναι ο θείος νόμος.
Τρίτη κατηγορία: «οι θλίψεις και η τιμωρία» (15-17).
Στη τρίτη και τελευταία κατηγορία ανήκουν αυτοί, οι οποίοι δεν δέχονται ούτε την πρώτη ούτε τη δεύτερη κλήση. Είναι αυτοί που «15 .. έχουν σκληρή καρδιά και είναι συνηθισμένοι να πράττουν την αμαρτία με τόση ευκολία.». Αυτοί δέχονται την κλήση μέσω της παιδαγωγίας των θλίψεων και των δυσκολιών. Εδώ, ο Άγιος Αντώνιος περιγράφει τον Θεό με το όνομα «ο Ελεήμων Θεός» και υποδεικνύει πως η τιμωρία των ανθρώπων εκείνων είναι το έλεός Του. Τελικά, βεβαιώνει ο ότι «16 …απολαμβάνουν τις υποσχέσεις, όπως εκείνοι στην περίπτωση των δύο άλλων τάξεων, της πρώτης και της δεύτερης.» Η έννοια της κλήσης φαίνεται πως απασχόλησε τον μεταφραστή της αραβικής παράδοσης. Είναι η κλήση προς την ενάρετη ζωή γενικά ή είναι η κλήση του μοναχισμού; Στην Αραβική μετάφραση φαίνεται ότι ο μεταφραστής εξέλαβε αυτή την κλήση ως την μοναχική κλήση, καθώς επεξηγηματικά προσθέτει «6 Και αυτή η κλήση παραμένει μέχρι τώρα η ίδια για όσους θέλουν να δεχτούν το σχήμα», δηλαδή το μοναχικό σχήμα. Οι άλλες μεταφράσεις δεν κάνουν έναν τέτοιο διαχωρισμό ούτε περιορίζουν την κλήση στην μοναστική ζωή.
2- Ο ρόλος του Αγίου Πνεύματος στην καθοδήγηση του ανθρώπου προς την ψυχοσωματική μετάνοια (18-34).
Στην ενότητα αυτή επεξηγείται ότι το Άγιο Πνεύμα θα καθοδηγήσει τον άνθρωπο και θα τον διευκολύνει να μετανοεί ψυχοσωματικά, «ώστε να γλυκαίνει την είσοδο στη μετάνοια». Πρώτα, αναφέρεται στη μετάνοια του σώματος με τους αγώνες και τις σωματικές ασκήσεις, που ονομάζονται κατά την Αραβική μετάφραση «οι καρποί του σώματος», δηλαδή το αποτέλεσμα του μόχθου του σώματος. Στις άλλες μεταφράσεις η έκφραση είναι «οι καρποί της σάρκας» υπονοώντας τις αμαρτίες του σώματος και όχι τα ασκητικά του έργα. (Βλ. τον παρακάτω πίνακα με τα δύο κείμενα).
Η Αραβική μετάφραση
23 Το σώμα όμως πρέπει να το ασκούμε με την μακροχρόνια νηστεία, με τις αγρυπνίες, με την σκληραγώγηση και τις υπόλοιπες σωματικές ασκήσεις, 24 που είναι οι καρποί του σώματος. 25 Σ’ αυτό το σημείο βλέπουμε το πνεύμα της μετανοίας να ενισχύει τον άνθρωπο και να τον κάνει να μην επιστρέψει πίσω [στην παλαιά ζωή] και να μην επιθυμεί τίποτα από τα πράγματα αυτού του κόσμου.
Η ελληνική παράδοση
23 Πρώτα, το σώμα, μέσω της μακροχρόνιας νηστείας και των αγρυπνιών, και μέσω του αγώνα και των ασκήσεων, 24 [το σώμα] θα αφαιρέσει όλους τους καρπούς της σάρκας 25 και έτσι το πνεύμα της μετανοίας θα τον καθοδηγεί [δηλ. τον άνθρωπο] και θα τον εξετάζει μέσω αυτών των ασκήσεων, για να μην τον αναγκάσει ο εχθρός να επιστρέψει πίσω.
Στην Συριακή μετάφραση η έκφραση γίνεται πιο δυνατή με το να μεταφράζεται ως «οι επιθυμίες της σάρκας»209. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Αραβική μετάφραση χρησιμοποιείται μόνο μία λέξη για να εκφράσει ο συγγραφέας το σώμα και τη σάρκα «جسد«, αλλά πιθανότατα στο κοπτικό πρωτότυπο χρησιμοποιήθηκαν οι ίδιες ελληνικές λέξεις «cwma-carx».
Κατόπιν γίνεται αναφορά στην μετάνοια της ψυχής. Χρησιμοποιεί την έκφραση «το πνεύμα της μετανοίας», που «παρηγορεί τον άνθρωπο και τον βοηθά να μην επιστρέψει πίσω», ενώ «τα μάτια της ψυχής», «θα διανοίγονται με την αληθινή μετάνοια». Όσον αφορά το ρόλο του νου στη μετάνοια, αυτός υπερτονίζεται στην ελληνική παράδοση της Επιστολής με την προσθήκη ενός τμήματος που δεν απαντά στην Αραβική μετάφραση : «27 Ο νους αρχίζει επίσης να διακρίνει μεταξύ τους [του σώματος και της ψυχής] και αρχίζει να μαθαίνει από το [Άγιο] Πνεύμα πως να εξαγνίζει το σώμα και την ψυχή μέσω της μετανοίας. 28 Και μαθαίνει ο νους [επίσης] από το Πνεύμα και μας καθοδηγεί ορθά στα έργα του σώματος και της ψυχής, εξαγνίζοντας και τα δύο, 29 και θα αφαιρέσει τους καρπούς της σάρκας, που έχουν αναμιχτεί με τα μέλη του σώματος από την πτώση, 30 και θα φέρει πίσω κάθε μέλος του σώματος στην αρχέγονη του κατάσταση πριν την πτώση..» Απουσιάζει από το αραβικό κείμενο εκ νέου η έκφραση «οι καρποί της σάρκας», η οποία όμως χρησιμοποιείται στις άλλες μεταφράσεις για δεύτερη φορά με το ίδιο νόημα, δηλαδή τα κακά έργα του σώματος210. Παρ’ όλα αυτά και κατά το αραβικό κείμενο ο ρόλος του νου είναι πρωταρχικός: «τότε το σώμα θα ακολουθεί το θέλημα του νου» και «έτσι ο νους μαθαίνει (διδάσκεται) από το Άγιο Πνεύμα …»
-76-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου