Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΦΙΛΙΠΠΩΝ, ΔΡΑΜΑΣ, ΖΙΧΝΩΝ ΚΑΙ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΟΥ ΓΕΡΜΑΝΟΣ Γ΄ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ (1832-1896)

 ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Γ. ΙΓΝΑΤΗΣ 

 Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΦΙΛΙΠΠΩΝ, ΔΡΑΜΑΣ, ΖΙΧΝΩΝ ΚΑΙ ΝΕΥΡΟΚΟΠΙΟΥ ΓΕΡΜΑΝΟΣ Γ΄ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ (1832-1896): ΠΤΥΧΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΒΙΟ ΚΑΙ ΤΗ ΔΡΑΣΗ ΕΝΟΣ ΛΟΓΙΟΥ ΙΕΡΑΡΧΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 19Ο ΑΙΩΝΑ*

Ο Γερμανός Μιχαηλίδης γεννήθηκε το έτος 1832 στα Θεραπειά   του Βοσπόρου. Ιδιαίτερες πληροφορίες για το οικογενειακό του περιβάλλον στην Κωνσταντινούπολη, καθώς και για την επαγγελματική και κοινωνική δραστηριότητα της οικογένειάς του δεν είναι ιδιαίτερα γνωστές. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι το κοσμικό όνομα του Γερμανού ήταν Εμμανουήλ. Αντίστοιχα, για το επίθετο του Γερμανού δεν υπάρχει κάποια σταθερή εκδοχή. Μετά από σχετική έρευνα που πραγμα- τοποιήσαμε σε πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές, καταλήξαμε στο συμπέρασμα, ότι το επίθετο του νεαρού Εμμανουήλ σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα φαίνεται να ήταν διαφορετικό. Αρχικά, συναντάται με το οικογενειακό επίθετο Μιχαήλου και με το τοπωνυμικό επίθετο Θεραπειανός4. Στη συνέχεια αναφέρεται με το επιφανές και ξακουστό επίθετο Χρυσολωράς5, το οποίο φαίνεται ότι το έλαβε από τον πρώτο σχολάρχη της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και μητροπολίτη Σταυρουπόλεως Κωνσταντίνο Τυπάλδο (1795-1867)6, όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή, ενώ παράλληλα συναντάται και με το επίθετο Μιχαηλίδης7, με το οποίο γνωρίζουμε ότι αναφέρεται καθ’ όλη τη διάρ- κεια του βίου και της δράσης του. 

 Ο νεαρός Εμμανουήλ, αφού ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του8, εγγράφηκε στις 25 Αυγούστου του έτους 18489 στη Θεολογική  Σχολή της Χάλκης10. Εκείνη τη χρονική περίοδο τη θέση του σχολάρχη κατείχε ο Κωνσταντίνος Τυπάλδος (1795-1867)11, ένας λόγιος και χαρισματικός κληρικός του Οικουμενικού Πατριαρχείου που διηύθυνε την προαναφερθείσα σχολή για δύο ολόκληρες δεκαετίες (1844-1864). Για την περίοδο της φοίτησης και της δράσης του νεαρού Εμμανουήλ στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, ενδιαφέρουσες και μοναδικές πληροφορίες λαμβάνουμε από τα διασωθέντα αρχεία και έγγραφα του συγκεκριμένου ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, τα οποία διαφωτίζουν άγνωστα και σημαντικά γεγονότα που σχετίζονται με το πρόσωπο του νεαρού σπουδαστή. Ειδικότερα, στις 23 Ιουλίου 1850, ο σχολάρχης Κωνσταντίνος Τυπάλδος διαβίβασε μια αίτηση των σπουδαστών Εμμανουήλ Χρυσολωρά και ιεροδιακόνου Μελετίου13 προς την εφορία της σχολής14. Σύμφωνα με το κείμενο της αίτησης, οι δύο σπουδαστές αιτήθηκαν να τους δοθεί σχετική άδεια για να ταξιδέψουν στην εκκλησιαστική επαρχία Γάνου και Χώρας15 στην Ανατολική Θράκη, ώστε να επισκεφθούν τον πνευματικό τους πατέρα, τον τότε μητροπολίτη Γάνου και Χώρας Κύριλλο Κυριακίδη ή αλλιώς Βοτοσιάδη (1848-1853)16. Τρεις ημέρες αργότερα, δηλαδή στις 26 Ιουλίου του έτους 1850, σε γράμμα της εφορίας προς τον σχολάρχη πληροφορούμαστε ότι ο Εμμανουήλ Χρυσολωράς και ο ιεροδιάκονος Μελέτιος έλαβαν τελικά την σχετική άδεια, για να ταξιδέψουν και να εγκατασταθούν στη μητρόπολη Γάνου και Χώρας για χρονικό διάστημα είκοσι ημερών. Εν τω μεταξύ, ο σχολάρχης Κωνσταντίνος Τυπάλδος έδινε ιδιαίτερη βαρύτητα και σημασία στο κήρυγμα του Θείου Λόγου και στην επαρκή άσκηση των μαθητών στην Ομιλητική, κάτι το οποίο αναφερόταν ρητά και στον κανονισμό της σχολής που συντάχθηκε το έτος 1845. Το έτος 1853, δηλαδή κατά τη χρονική περίοδο της φοίτησης του Εμμανουήλ στο πέμπτο έτος του προγράμματος σπουδών, εκδόθηκε νέος κανονισμός, όπου ορίστηκε ότι οι ομιλίες και τα κηρύγματα θα πραγματοποιούνταν όχι μόνο στον άμβωνα του ιερού ναού της σχολής αλλά και σε διάφορους ναούς της Κωνσταντινούπολης, με την παρουσία ενίοτε και του εκάστοτε Οικουμενικού Πατριάρχη19. Ο νεαρός Εμμανουήλ, αρχικά ως λαϊκός και στη συνέχεια ως διάκονος, φαίνεται να εκφώνησε διάφορες ομιλίες και κηρύγματα κατά τη χρονική περίοδο που φοίτησε στην εν λόγω σχολή. Ειδικότερα, στις 25 Ιανουαρίου 1854, ο Εμμανουήλ φαίνεται να εκφώνησε εγκωμιαστικό λόγο για τον Άγιο Γεώργιο τον Μεγαλομάρτυρα και Τροπαιοφόρο. Μετά από μερικούς μήνες, στις 26 Δεκεμβρίου 1854, δηλαδή την Κυριακή μετά την εορτή της γέννησης του Ιησού Χριστού, ο Εμμανουήλ κλήθηκε και πάλι να εκφωνήσει σχετικό πανηγυρικό κήρυγμα. 

 Στις 19 Ιανουαρίου 1855 πληροφορούμαστε ότι η εφορία της σχολής ενημέρωσε με γράμμα τον σχολάρχη για την επικείμενη χειροτονία του Εμμανουήλ στον πρώτο βαθμό της ιερωσύνης και ζητούσε τη σχετική αίτηση του σχολάρχη για να εκδοθεί η σχετική πατριαρχική πράξη. Στη συνέχεια, στις 21 Ιανουαρίου 1855, ο σχολάρχης σε απάντηση που απέστειλε προς την εφορία της σχολής, ανέφερε την επιθυμία του τελειόφοιτου σπουδαστή Εμμανουήλ Χρυσολωρά, ο οποίος βρι σκόταν υπό την πνευματική προστασία και κηδεμονία του μητροπολίτη  Αδριανουπόλεως Κυρίλλου Κυριακίδη ή αλλιώς Βοτοσιάδη (1853-1873), να χειροτονηθεί διάκονος. Παράλληλα, στο ίδιο γράμμα τονιζόταν ότι ο σχολάρχης έλαβε την πνευματική άδεια του ιερομονάχου Ιακώβου, ο οποίος φέρεται να ήταν ο πνευματικός πατέρας του Εμμανουήλ, ενώ κλείνοντας το γράμμα του ο σχολάρχης, πρόσθεσε ότι το μόνο που περίμενε ήταν η πατριαρχική έγκριση της επικείμενης χειροτονίας24. 

 Στις 26 Ιανουαρίου 1855  οι έφοροι της σχολής ενημέρωσαν με σχετικό γράμμα τον σχολάρχη, ότι ενημερώθηκαν για τη σχετική αίτηση που αφορούσε την επικείμενη χειροτονία του σπουδαστή Εμμανουήλ Χρυσολωρά και περίμεναν τη σχετική κανονική πατριαρχική έγκριση. Δύο ημέρες αργότερα, στις 28 Ιανουαρίου 185526, ο Κωνσταντίνος Τυπάλδος σε γράμμα του προς την εφορία της σχολής τόνιζε ότι έλαβε την έκδοση της χειροτονίας του μαθητή Εμμανουήλ Χρυσολωρά. Όπως έγραφε χαρακτηριστικά: «Εὐσεβάστως ἔλαβον τήν ἀπό τῆς κς΄ τοῦ λήγοντος μηνός ὑμετέραν ἐπιστολήν, ἔνθα περικλειομένη ἐστάλη μοι ἡ ἔκδοσις τῆς χειροτονίας τοῦ μαθητοῦ Ἐμμανουήλ Χρυσολωρᾶ»27. Επίσης, αξιοσημείωτο γεγονός αποτελεί ότι την ίδια ημέρα, σε διαφορε- τικό γράμμα που απέστειλε προς την εφορία της σχολής ο Κωνσταντίνος Τυπάλδος ανακοίνωσε και το όνομα του Εμμανουήλ μεταξύ των οκτώ μαθητών, που επιλέχθηκαν για να κηρύξουν σε διάφορους ναούς της Κωνσταντινούπολης κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής28. Στη συνέχεια, στις 31 Ιανουαρίου 1855, ο Νικόδημος Κωνσταντινίδης, ο επονομαζόμενος και ως Τενέδιος30, πληροφόρησε τον σχολάρχη ότι ο μητροπολίτης Κύριλλος εξέφραζε τις ιδιαίτερες ευχαριστίες και την ευγνωμοσύνη του, διότι ο Κωνσταντίνος δέχθηκε να χειροτονήσει τον Εμμανουήλ στον πρώτο βαθμό της ιερωσύνης. Παράλληλα, στο ίδιο γράμμα ο Νικόδημος τόνιζε ότι αποτελούσε ιδιαίτερη επιθυμία του μη- τροπολίτη Κυρίλλου, ο νεαρός Εμμανουήλ να λάβει το όνομα Γερμανός.

-377-