Εν κατακλείδι, παρά τις διαφοροποιήσεις και τις αναδιαμορφώσεις στις οποίες υπόκειται ο θεσμός των Αυτοκέφαλου κατά τη μακρά διάρκεια του Μεσαίωνα και των Νεότερων Χρόνων, διατήρησε όλα αυτά τα χρόνια σταθερό και αμετακίνητο ένα δομικό του στοιχείο: τον κατά θεία έμπνευση και συμβολισμό υπέρτατο ρόλο του Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης. Ο «Η Αυτού Θειοτάτη Παναγιότης, ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης», όπως είναι ο πλήρης τίτλος, είναι ο πρώτος αρχιερέας της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, ο οποίος παραχωρεί το Αυτοκέφαλο και τη στηριγμένη σε ρητές κανονικές διατάξεις προνομιακή θέση αυτού να χειροτονεί τον «αυτοκέφαλο αρχιεπίσκοπο» μιας εκάστης ενταγμένης στη δικαιοδοσία του Εκκλησίας αξιούμενος το εξ αυτής εκπορευόμενο δικαίωμα να μνημονεύεται υποχρεωτικά από αυτόν, ως ένδειξη της εξάρτησης της μητρόπολής του από τον Οικουμενικό Θρόνο. Η παραχώρηση Αυτοκεφαλίας σε Τοπικές Εκκλησίες μέσω της κανονικής οδού, η εκούσια εκχώρηση προνομίων και αυτοτέλειας, εξακολουθεί να αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο του Οικουμενικού Θρόνου στο πλαίσιο της καθολικότητας της Ανατολικής Εκκλησίας. Με αλλοτινή -και τωρινή- δύσκολη συνθήκη, όπου η πολυδιάσπαση σε Εθνικές Εκκλησίες χάριν εθνοτικών - φυλετικών λόγων, καθώς και πολιτικών σκοπιμοτήτων δυσχεραίνει τη λειτουργία του ως προστάτη της ενότητας μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών. Η οικουμενική του διάσταση ως Μητέρας Εκκλησίας όλων των κατά τόπους Αυτοκέφαλων και Αυτόνομων Ορθοδόξων Εκκλησιών κατά καιρούς, και ιδιαίτερα στις μέρες μας περνά μια κρίση αμφισβήτησης ιδιαίτερα από τις εκκλησίες με τα πολυπληθέστερα ποίμνια. Σ’ αυτό το πλαίσιο, η τάση αντικατάστασης της «ιεραρχίας της τιμής», όπως αναπτύχθηκε διά μέσου των αιώνων, από τη λεγόμενη «ισοτιμία» των κατά τόπους Αυτοκέφαλων Εκκλησιών , παράγωγου της σταδιακής μείωσης της ευρύτατης δικαιοδοσίας που κατείχε το Οικουμενικό Πατριαρχείο μέχρι τους νεότερους χρόνους. Μέρος της οποίας εκχώρησε στις νέες Τοπικές Εκκλησίες της Ανατολής134 με την παραχώρηση σ’ αυτές του Αυτοκεφάλου, αποβλέποντας στην ενότητα και την καλύτερη οργάνωσή τους και μόνον, είναι ξένη προς την κανονική παράδοση της Εκκλησίας. Το πολίτευμα της Εκκλησίας είναι συνοδικό – ιεραρχικό και όχι απλώς δημοκρατικό, με την έννοια της εξίσωσης των δικαιωμάτων Μητέρας - Εκκλησίας και θυγατέρων Εκκλησιών. Υπό αυτό το πρίσμα, ο θεσμός του Αυτοκέφαλου αναφέρεται στην αυτοδιοίκηση μιας Εκκλησίας και δεν ταυτίζεται με την εκκλησιαστική ανεξαρτησία, η οποία διασπά την ενότητα της Εκκλησίας στα δογματικά ζητήματα και στη γενική αντιμετώπιση των εκκλησιαστικών θεμάτων. Η παραχώρηση Αυτοκεφαλίας δεν επιτρέπεται ούτε πρέπει να λειτουργεί διασπαστικά στο σώμα της Μίας Αγίας Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας. Αντίθετα, εντάσσεται στην προοπτική της ενότητας και της αλληλεξάρτησης μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών υπό τον πρωτεύοντα και καθοριστικό ρόλο (όχι απλώς συντονιστικό) της Πρωτόθρονης Εκκλησίας, του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ο Δημιουργός έχει οικονομήσει το σχέδιο σωτηρίας των δημιουργημάτων Του, και την εσχατολογική τους προοπτική, μα σίγουρα η διαδρομή αυτή δεν είναι βατή ούτε και εύκολη. Όπως λέγουν συχνά και οι Αγιορείτες Πατέρες, “ό,τι ενώνει τους λαούς το στέλνει ο Θεός ενώ ό,τι χωρίζει και τους διασπά ο Διάβολος”.
-58-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου