Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός καί οἱ Προφητεῖες του

+ Στεργίου Σάκκου Καθηγητοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

 

Ο Αγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς δὲν ἦταν μόνο ἕνας συναρπαστικὸς διδάσκαλος, ποὺ ἐκλαΐκευε τὶς μεγάλες θεολογικὲς ἔννοιες καὶ μὲ ἁπλὰ λόγια καὶ ζωντανὰ παραδείγματα τὶς ἔκανε προσιτὲς στὸ ἁπλοϊκὸ ἀκροατήριό του. 

 Ἦταν συγχρόνως καὶ προφήτης. Ἀρκετὲς προφητεῖες ἐπιβεβαίωσαν τὴ διδασκαλία του, τὸν ἀπέδειξαν ἅγιο ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ καὶ τὸν καθιέρωσαν στὴ συνείδηση τοῦ λαοῦ καὶ στὴν ἱστορία ὡς προφήτη. 

 Γιὰ τὴ δόξα τοῦ Κυρίου καὶ τὴ μετάνοια ψυχῶν ὁ ἅγιος Κοσμᾶς καὶ σημεῖα ἔκανε καὶ προφητεῖες εἶπε. Ὑποστηρίζεται ὅτι στὶς προφητεῖες του ἐπηρεάσθηκε ἀπὸ τὴν «Ὀπτασία τοῦ Ἀγαθαγγέλου», ἕνα χρησμολογικὸ κείμενο ποὺ κυκλοφοροῦσε εὐρύτατα στὶς μέρες του ἀνάμεσα στοὺς σκλαβωμένους Ἕλληνες καὶ καλλιεργοῦσε ψεύτικες ἐλπίδες κούφιας παρηγοριᾶς γιὰ τὸ «ξανθὸ γένος», ποὺ θὰ βοηθοῦσε στὴν ἀπελευθέρωση ἀπὸ τοὺς Τούρκους. 

Ἀλλὰ πουθενὰ μέσα στὶς «Διδαχές» του, ὅπου διαφυλάσσεται ἡ αὐθεντικὴ διδασκαλία τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ, δὲν ὑπάρχει δεῖγμα αὐτῆς τῆς νοοτροπίας. Ἔχω τὴ γνώμη ὅτι ἡ ἐντύπωση αὐτὴ δημιουργήθηκε ἐξ αἰτίας ὁρισμένων πλαστῶν προφητειῶν καὶ διαφόρων λαϊκοθρησκευτικῶν χρησμῶν, ποὺ ἀποδόθηκαν στὸν Πατροκοσμᾶ καὶ διεκδικοῦν σήμερα τὴν πατρότητά του. Αὐτὰ προκαλοῦν βέβαια κάποια ἐντύπωση στοὺς ἀδαεῖς, στὴν πραγματικότητα ὅμως ὄχι μόνο δὲν ὠφελοῦν, ἀλλὰ καὶ πολὺ ἐπιζήμια εἶνε, διότι, ὅταν ἀποδεικνύεται τὸ νόθο τους, τίθεται σὲ ἀμφισβήτηση καὶ ἡ γνησιότητα τῶν ἀληθινῶν προφητειῶν. 

 Εἶναι ἀνάγκη, λοιπόν, νὰ γίνει ἕνας διαχωρισμός, ἕνα ξεκαθάρισμα ἀνάμεσα στὶς πραγματικὲς προφητεῖες τοῦ ἁγίου καὶ στοὺς ἀνεύθυνους χρησμοὺς καὶ ἀφορισμούς, ποὺ τόσο ἄφθονοι κυκλοφοροῦν. Τὸ ὑγιὲς καὶ δο- κιμασμένο κριτήριο καὶ τὴ διάκριση αὐτὴ θὰ μᾶς τὰ προσφέρει ἡ Ἁγία μας Γραφή, ἡ πηγὴ καὶ τὸ ταμεῖο τῆς ἀληθινῆς προφητείας. 

 Καμμία ἀπὸ τὶς χιλιάδες προφητεῖες, τῆς ἁγίας Γραφῆς, δὲν ἔχει σχέση μὲ χρησμοὺς καὶ ἐλλιπογράμματες προτάσεις, ὅπου προσθέτοντας τὰ ἀνάλογα φωνήεντα ἢ σύμφωνα, σχηματίζεται ἡ προφητικὴ ρῆση. 

Ὅλα αὐτὰ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ τὰ ἀπορρίπτει καὶ ἡ Ἐκκλησία δὲν τὰ υἱοθέτησε ποτέ. Ἡ προφητεία στὴν Ἁγία Γραφὴ ἔχει τὸ χαρακτηριστικὸ γνώρισμα ὅτι συμπλέκεται μὲ ἱστορικὰ γεγονότα, συνδέεται μὲ πρόσωπα καὶ πράγματα τῆς ἱστορίας καὶ ἐκπληρώνεται σταδιακὰ μὲ τὸ πέρασμα τοῦ χρόνου. «Ἡ προφητεία ποὺ λέγεται συγκαλυμμένα, ξεκαθαρί- ζεται μετὰ ἀπὸ τὴν ἔκβαση τῶν πραγμάτων καὶ ποτὲ πρὶν ἀπὸ αὐτά», σχολιάζει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος. Καὶ ἀλλοῦ παρατηρεῖ· «Ὁ Θεὸς συνδέει τὴ μία προφητεία μὲ ἄλλες, τὴν ἐγγύτερη μὲ τὶς ἀπώτερες. Ἔτσι παρέχει ὡς μέγιστη ἀπόδειξη τῶν μελλόντων τὴν προφητεία ποὺ πραγματοποιεῖται στὴν παροῦσα γενιά». 

 Ἔχουμε δηλαδὴ μία ἁλυσίδα ἀλληλένδετων προφητειῶν, στὴν ὁποία ἡ τελευταία προφητεία ἀναφέρεται στὸ μεγάλο σχέδιο τῆς θείας οἰκονομίας, ἐνῶ οἱ προηγούμενες ἀφοροῦν σὲ διάφορα περιστατικὰ τῆς ἱστορίας. 

Ἔτσι, καθὼς ἐκπληρώνονται μία-μία με τὴ σειρὰ οἱ προφητεῖες σ᾿ αὐτὴ τὴν ἁλυσίδα, χαλκεύεται ἡ ἐγγύηση καὶ ἡ βεβαιότητα ὅτι καὶ ἡ τελευταία, ἡ ἐσχάτη μεγάλη προφητεία, εἶνε γνήσια καὶ θὰ ἐκπληρωθῆ ὁπωσδήποτε. 

Ἐξ ἄλλου, καθὼς κάθε προφητεία τῆς σειρᾶς ἐκπληρώνεται σὲ διαδοχικὲς γενιὲς καὶ ἐποχές, ἡ δύναμη τῆς προφητείας διατηρεῖται ἀκέραιη ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ ποὺ διατυπώθηκε, μέχρι τὴν τελευταία ὥρα ποὺ θὰ ὁλοκληρωθεῖ. Μὲ ἄλλα λόγια ἡ βιβλικὴ προφητεία προσφέρεται μὲ τὴν ἴδια τὴν ἱστορία καὶ μάλιστα ἡ προφητεία προηγεῖται τῆς ἱστορίας καὶ ἡ ἱστορία προωθεῖ τὴν προφητεία. 

Πρόσωπα, γεγονότα, περιστατικὰ τῆς ἱστορίας μεταφέρουν τὴν προφητεία καὶ διαφυλάσσουν τὸ μήνυμά της ἀπὸ γενιὰ σὲ γενιά. 

Τὸ προφητικὸ βλέμμα προσηλώνεται βέβαια στὸ Μεσσία καὶ τὴ μεσσιακὴ ἐποχή. Γιὰ νὰ φθάσει ὅμως ἐκεῖ, διασχίζει τοὺς ἐνδιάμεσους αἰῶνες, σταματᾶ σὲ καίρια ἱστορικὰ συμβάντα, τὰ ἐπισημαίνει, τὰ προβάλλει καὶ τὰ καθιστᾶ μάρτυρες ἀξιόπιστους γιὰ τὴν ἐκπλήρωση τῆς μεσσιακῆς προφητείας. 

 Οἱ προφῆτες ἐπίσης τῆς ἁγίας Γραφῆς συχνὰ χρησιμοποιοῦν διάφορα σύμβολα, τὰ ὁποῖα γίνονται ἄφωνοι ἀλλὰ παραστατικοὶ μάρτυρες τῆς προφητείας. Κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο διατυπώνονται καὶ οἱ προφητεῖες τῆς Καινῆς Διαθήκης. Ὁ Κύριος π.χ. προφητεύοντας τὴ συντέλεια τοῦ κόσμου περιπλέκει τὴν περιγραφὴ μὲ τὴν προφητεία γιὰ τὴν καταστροφὴ τῆς Ἱερουσαλὴμ (Ματθ. 24, Μάρκ. 13, Λουκ. 21, 5-38). Ἡ καταστροφὴ τῆς Ἱερουσαλὴμ συνέβη, ὅταν ζοῦσαν ἀκόμη πολλοὶ ἀπὸ ἐκείνους ποὺ εἶχαν ἀκούσει τὴν προφητεία ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ Κυρίου. Ἡ ἐκπλήρωση αὐτῆς τῆς προφητείας ἐγγυᾶται ὅτι καὶ ἡ ἄλλη, τὴν ὁποία ὁ Κύριος εἶπε συγχρόνως, σχετικὰ μὲ τὴ συντέλεια τοῦ κόσμου θὰ ἐκπληρωθεί στὸν κατάλληλο καιρό. 

 Σὲ ἄλλες περιπτώσεις οἱ προφητεῖες τοῦ Κυρίου συνδέονται μὲ διάφορα σημεῖα. Ὅταν π.χ θεράπευσε τὸ δοῦλο τοῦ ἑκατοντάρχου, προφήτευσε καὶ τὴ συμμετοχὴ τῶν ἐθνικῶν στὴν Ἐκκλησία· «Λέγω δὲ ὑμῖν ὅτι πολλοὶ ἀπὸ ἀνατολῶν καὶ δυσμῶν ἤξουσι καὶ ἀνακλιθήσονται μετὰ Ἀβραὰμ καὶ Ἰσαὰκ καὶ Ἰακὼβ ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 8,11). Ἔτσι, οἱ σύγχρονοί του ποὺ εἶδαν τὸ σημεῖο τὸ ἔχουν ὡς ἐγγύησι γιὰ τὴν ἐκπλήρωσι τῆς προφητείας καὶ ἐμεῖς ποὺ ζοῦμε τὴν ἐκπλήρωσι τῆς προφητείας, βεβαιωνόμαστε γιὰ τὴν ἀλήθεια τοῦ σημείου καὶ ὅτι αὐτὸς ποὺ τὸ πραγματοποίησε εἶναι ὁ Θεός.ΟΣΙΟΣΝΙΚΩΝ187