ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΗΣ

 Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα μονόστηλό της, που προσπαθεί να αφυπνίσει τους Έλληνες για όσα συμβαίνουν στον κόσμο, και τις προεκτάσεις αυτών των γεγονότων στην μελλοντική πορεία του έθνους. Η εφ. γράφει τα εξής: "Ούτω λοιπόν η σωρεία των νομοσχεδίων περί οικονομικών μεταρρυθμίσεων, περί γεωργικών τραπεζών, περί στρατιωτικών μεταρρυθμίσεων, και τόσα άλλα άτινα οι νυν κρατούντες υποσχέθησαν, ανεβλήθησαν δια τας ελληνικάς καλλένδας. Τι μέλλει δ' ημίν, αν το ανώμαλον των εξωτερικών περιστάσεων επέβαλλεν εις τους πατέρας του έθνους την υποχρέωσιν να φροντίσουν τουλάχιστον περί της όσον ένεστι στρατιωτικής του έθνους διοργανώσεως, όπως μη καταληφθώμεν εντελώς ανέτοιμοι εις τα αναμενόμενα μεγάλα εν τη ανατολή συμβεβηκότα;"214 . 

Μία άλλη εφ. μας ενημερώνει για τα ονόματα όλων των συνηγόρων τους που γνώρισαν οι κατηγορούμενοι και είναι τα εξής: «Ιω. Τυπάλδος, Αριστ. Κακουλίδης, Δ. Κυριακίδης, Σαμαρινιώτης και Ν. Μπουρίδης εκ μέρους του κ. Νικολοπούλου· Ιω. Ταμπακόπουλος, Φεγγαράς, Δ. Διαμαντόπουλος, Δ. Δημητρακάκης (πρώην βουλευτής και δικηγόρος εν Σπάρτη) και Αναστ. Βαλασσόπουλος (αδελφός του κατηγορουμένου πρώην υπουργού και δικηγόρος εν Σπάρτη) υπέρ του κ. Βαλασσοπούλου -Ευστ. Ηλιόπουλος, Παυσαν Χοϊδάς (δικηγόρος εν Πάτραις) και Αλεξ. Καμπάς υπέρ του αρχιεπισκόπου Πατρών -Εμ. Κόκκινος και Ν. Δαμβέργης, υπέρ του αρχιεπισκόπου Κεφαλληνίας - Αθ. Ροντήρης και Μελισσουργός υπέρ του της Μεσσηνίας· τούτους διώρισεν 6 πληρεξουσίους του ασθενούντος Μεσσηνίας κ. Ευστ. Κωνσταντινίδης -Π. Ζέρμας εξ ονόματος του Ν. Πετρή-Κοκκάλας, Δροσινός και Π. Γκίκας υπέρ του Περικλ. Οικονομοπούλου· και τελευταίον οι δικηγόροι Χωραφάς και Γεωργόπουλος υπέρ του συναδέλφου των Α. Χαριτάκη»215 . 

Μία άλλη εφ. σχολίαζε τα γεγονότα ως εξής: «Ας δοθή εν μάθημα επί τέλους, ώστε οι μεν υπουργοί να μη πωλώσιν την Θείαν χάριν, οι δε άγιοι συνοδικοί να μή ρίπτωσι τα άγια τοις κυσίν· αίτια ίσως των επελθόντων τη εκκλησία κακών είνε αυτή η αγία Σύνοδος, ήτις εταπείνωσε το επισκοπικόν αξίωμα, και κατέστησεν αυτό ευπρόσιτον και ωνητόν παντί, όστις φέρει ράσον και τρέφει πώγωνα, όστις είναι αμαθής, αλλά χρυσοφόρος ηγούμενος, όστις ανάξιος διάκονος είναι ο μάλλον ραδιούργος. Ώστε η εξουδένωσις τριών επισκόπων ας γείνη αυτοίς του λοιπού μάθημα να βαίνωσι μετά συνέσεως και σκέψεως εις τας πράξεις των»(εφ.Αγγελος)216 . 

Μία άλλη αθηναϊκή εφ. βάζει τα πράγματα στη θέση τους σε ότι αφορά το ρόλο όλων των εντύπων που έχουν ανταποκριτή τους μέσα στο δικαστήριο και τους μεταφέρει όσα γίνονται εκεί μέσα, γράφοντας τα εξής:«Λέγομεν δε λυπούμεθα, διότι δεν θέλομεν να φενακίσωμεν το κοινόν, λέγοντες ότι δημοσιεύομεν ακριβή περίληψιν των συζητήσεων, εκάστη των οποίων απαιτεί χώρον πέντε τουλάχιστον τυπογραφικών φύλλων, όπερ δεν είναι δα τόσον εύκολον, έστω και αν δωδεκάκις της ημέρας δωδεκάστηλον εξεδίδαμεν εφημερίδα. Όστις λέγει το εναντίον, τουτέστιν ότι δίδει ακριβή περίληψιν των γενομένων εν τω ειδικώ δικαστηρίω, εξαπατά τον κόσμον, γίνεται δε συνάμα και περιγέλαστος. Διό περιοριζόμεθα αναγράφοντες απλώς τα γεγονότα, ως σημείωσιν ευμενώς χορηγεί ημίν φίλος τις»217 . 

Εντύπωση προκαλεί σε άλλη εφ. η ευταξία και η ησυχία που υπάρχει εντός του δικαστηρίου, ενώ δίνει τα εύσημα στον αρχαιότερο δικαστικό της Ελλάδος που είναι ο πρόεδρος του ειδικού δικαστηρίου, ο οποίος εξασκεί άψογα τα καθήκοντά του, ενώ τονίζει τη μεγάλη συμμετοχή του κόσμου. Η ίδια εφ. κάνει αναφορά στη χρήση ξένων γνωμοδοτήσεων νομικών κύκλων από τη μεριά των συνηγόρων των δύο πρώην υπουργών, για να αποδείξουν ότι κανένα δικαστήριο δεν μπορεί να τον δικάσει218 .

Ο συνήγορος του αρχιεπ. Πατρών Ευστ. Ηλιόπουλος "ωμίλησεν υπέρ του διαιρετού της δίκης ως προς τους επισκόπους αλλ' μετ' αυτόν, διελύθη η συνεδρίασις περί ώραν 4 1/2 μ.μ.»219 . Στην 4η συνεδρίαση του ειδικού δικαστηρίου 31-1-1876 δεν εμφανίστηκαν οι κατηγορούμενοι αρχιερείς οι οποίοι δήλωσαν ασθένεια και κατέθεσαν οι δικηγόροι τους στο δικαστήριο ιατρικά πιστοποιητικά που ανέφεραν την ασθένειά τους(αρρώστησαν ολοι μαζι ταυτοχρονα;;). Το ειδικό δικαστήριο επέτρεψε "την δια των συνηγόρων παράστασιν αυτών". Ο πρώτος από την πλευρά των αρχιερέων δικηγόρος που πήρε το λόγο ήταν ο Π. Χοϊδάς δικηγόρος του αρχιεπ. Πατρών ο οποίος υποστήριξε πως δεν μπορούν οι κατηγορούμενοι ιεράρχες να δικαστούν από ένα τέτοιο δικαστήριο "αλλά παρά του φυσικού δικαστού αυτών". Στη συνέχεια ο δικηγόρος του αρχιεπ. Κομποθέκρα, Εμμανουήλ Κόκκινος περιορίστηκε στην ειδική αναρμοδιότητα του ειδικού δικαστηρίου και κατέκρινε όσους είχαν ως παράδειγμα από όσα γίνονταν στη Γαλλία σε εποχές που επικρατούσαν επαναστάσεις. Σε εκείνες τις άσχημες περιόδους όπως ο ίδιος τόνιζε πολλοί νομικοί εξέφρασαν απόψεις που ήταν αντίθετες με δικές τους πεποιθήσεις "χάριν του κοινού λεγομένου συμφέροντος" αναφέροντας διάφορα παραδείγματα όπως του Μέσλλ και του Μερλέν. Έπειτα το λόγο πήρε ο συνήγορος του Β. Νικολόπουλου, Τυπάλδος, ο οποίος υποστήριξε πως δεν στέκει η κατηγορία επειδή δεν μπορεί ο υπουργός Δικαιοσύνης να θεωρηθεί ένοχος δωροδοκίας για υπόθεση που είναι στην αρμοδιότητα διαφορετικού υπουργείου,"δια τούτο φρονεί ότι το κατηγορητήριον της Βουλής δεν στηρίζεται επί του νόμου και της αληθινής επιστήμης". Ο πρόεδρος τόνισε πως θα πρέπει να θεωρηθεί πως η συζήτηση πρέπει να "κηρυχθεί περαιωμένη" και να αρχίσει η δίκη220 Η εφ. "Άγγελος" προσπαθεί να ανιχνεύσει μέσα στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα του ειδικού δικαστηρίου, το πραγματικό πρόβλημα που προκύπτει μέσα από αυτό το σκάνδαλο. Η ηθική κατάπτωση υπουργών και επισκόπων αναγκάζει όσους μπαίνουν μέσα στην αίθουσα να κοιτούν "τα ανώτατα αξιώματα της τε πολιτείας και εκκλησίας κύπτοντα μετά συντριβής του αυχένα, περιδεώς κείμενα προ των ποδών της και μετ' αγωνιώσης ψυχής απεκδεχόμενα τον χρησμόν της εκ του τρίποδος της δικαιοσύνης χρησμοδούσης θεάς Θέμιδος»221 . Ιδιαίτερη εντύπωση κάνει στο συντάκτη του ίδιου εντύπου, η στάση του προέδρου Δ. Βάλβη και των υπολοίπων μελών του δικαστηρίου για την προσήλωσή τους στη διαδικασία "εν γένει δε η συνεδρίασις του δικαστηρίου τούτου έχει τι σοβαρόν και επιβλητικόν συντείνει δε προς τούτο και η ευρύτης της αιθούσης και η κατάλληλος αυτής διακόσμησης"222 .

-122-