3.1. Η επανάσταση του 1821-1830
Οι λόγοι και τα κηρύγματα της Φιλικής εταιρείας είχαν φτάσει στην Κρήτη από ιερείς, εμπόρους και διανοούμενους, οι οποίοι ζούσαν στην Κωνσταντινούπολη ή σε παραδουνάβιες περιοχές και είχαν γίνει μέλη της. Ο πρώτος επίσημος κήρυκας της Φιλικής εταιρείας που έφτασε στη Κρήτη ήταν ο κρητικός λόγιος Εμμανουήλ Βερνάρδος, ο οποίος κατέβηκε στα Σφακιά το 1819 για να ελέγξει την κατάσταση στο νησί και να κατηχήσει τοπικούς παράγοντες97. Λίγο αργότερα τον Δεκέμβριου του 1819 έφτασε ένα ακόμα μέλος της φιλικής εταιρείας ο καθηγητής Βαρνάβας Πάγκαλος. Η δράση του απέδωσε καρπούς άμεση και κατήχησε πολλούς επιφανείς Κρητικούς όπως τον γιατρό Ρενιέρη, τον κρυπτοχριστιανό Χουσεϊν (Μιχαήλ) Κουρμούλη από τη Μεσαρά, τον επίσκοπο Κισάμου Μελχισεδέκ Δεσποτάκη98.
Γίνεται κατανοητό ότι η παρουσία της φιλικής εταιρείας ήταν άμεση στην κρητική κοινωνία και οι πιο επιφανείς άνθρωποι στο νησί θα ήταν στήριγμα για την μελλοντική επανάσταση. Η επανάσταση ξεκίνησε στην Πελοπόννησο, όμως η Κρήτη δεν είχε την δυνατότητα να ακολουθήσει. Τα δύο μεγάλα εμπόδια ήταν η έλλειψη όπλων και εφοδίων και ο μεγάλος πληθυσμός των Τούρκων99. Η Τουρκική διοίκηση της Κρήτης παρακολουθούσε τις εξελίξεις και μόλις ξεκίνησε η επανάσταση στην Πελοπόννησο διέταξε τον μητροπολίτη Γεράσιμο Παρδάλη να καλέσει στον Χάνδακα όλους τους επισκόπους. Μετά από πιέσεις ο Μητροπολίτης απέστειλε τις προσκλήσεις, ενώ παράλληλα τους ενημέρωσε μυστικά να μην μεταβούν στον Χάνδακα. Πέντε από τους επισκόπους ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα, οι οποίοι φυλακίστηκαν και τελικά θανατώθηκαν100. Στις 15 Απριλίου 1821 γίνεται συνέλευση στην Παναγία τη Θυμιανή, όπου εκεί αποφασίζεται να αρχίσει ο ένοπλος αγώνας και όπως αναφέρει ο Γ. Παναγιωτάκης «γίνεται η Αγία Λαύρα της Κρήτης»101. Ωστόσο οι εχθροπραξίες θα αρχίσουν αρχές Ιουνίου και η επίσημη έναρξη της επανάστασης στην Κρήτη θεωρείται η 14 Ιουνίου 1821, όταν σημειώθηκε η πρώτη νικηφόρα μάχη στο Λούλο Χανίων102. Σε λίγες μέρες οι συγκρούσεις γενικεύτηκαν σε ολόκληρη την Κρήτη. Οι Τουρκικές Αρχές αντέδρασαν άμεσα. Μετά την ήττα των Τουρκικών δυνάμεων στο Λούλο συνέλαβαν τον επίσκοπο Κυδωνίας Καλλίνικο Σαρπάκη, τον ιεροδιάκονο Αρτέμιο, πολλούς ιερείς και επιφανείς χριστιανούς της πόλης. Στις 19 Δεκεμβρίου ο επίσκοπος Κισάμου Μελχισεδέκ Δεσποτάκης απαγχονίστηκε μαζί με τον διδάσκαλο Καλλίνικο Βεροιαίο. Τουρκικές δυνάμεις λεηλάτησαν τα μοναστήρια της Αγίας Τριάδας, του Τιμίου Προδρόμου στις Κορακιές και το Γουβερνέτο103. Ανάλογες καταστροφές και λεηλασίες έγιναν στο Ρέθυμνο και στην περιοχή του Λασιθίου. Η βιαιότητες κορυφώθηκαν στον Χάνδακα όταν έφτασαν οι ειδήσεις για τα γεγονότα στην Κωνσταντινούπολη και τον απαγχονισμό του Πατριάρχη. Το γεγονός αυτό σηματοδότησε μία από τις μεγαλύτερες σφαγές που γνώρισε η Κρήτη. Στις 24 Ιουνίου οι Τούρκοι έσφαξαν τον Γεράσιμο Παρδάλη και τους πέντε επισκόπους, οι οποίοι είχαν ανταποκριθεί στο κάλεσμα του να πάνε στον Χάνδακα. Εκείνη την ημέρα έγιναν πολλές καταστροφές και λεηλασίες. Οι νεκροί στον Χάνδακα και στις γύρο περιοχές υπολογίζονται στους 800. Οι βιαιότητες τον Τούρκων σταμάτησαν μετά από έντονες διαμαρτυρίες των υποπρόξενων της Γαλλίας και της Αγγλίας.
-38-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου