Κεφάλαιο 1 - Περί Αυτοκέφαλου
1.1 Ορισμός και ερμηνεία του Αυτοκέφαλου.
Προϋποθέσεις και δεδομένα εκχώρησης Αυτοκεφαλίας
Ο θεσμός του Αυτοκέφαλου δεν προσλαμβάνεται εκκλησιο-κανονικά ως χορηγία «ανεξάρτητης κεφαλής» στις Τοπικές Εκκλησίες, όπως θα μπορούσε να εκληφθεί με βάση την αναγωγή στο «έτυμον» του -σε μεγάλο βαθμό- συμβατικού αυτού όρου, αλλά ως παραχώρηση μιας διοικητικής ελευθερίας εντός των γεωγραφικών τους ορίων. Kαι πάντοτε μέσα στο ενιαίο σώμα της Μίας Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας υπό την επίβλεψη και κηδεμονία του «Πρώτου» μεταξύ ίσων, που είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης.4 Ο ρόλος του είναι σημαντικός, η παραχώρηση προνομίων και διοικητικής αυτοτέλειας επ΄ουδενί δεν συνιστά κάποια μορφή εδαφικού «ακρωτηριασμού» και κατά συνέπεια, πνευματικής εμβέλειας. Σκοπός και στόχος είναι η διευκόλυνση και επίλυση προβλημάτων διοικητικής και ποιμαντικής μέριμνας. Ενίοτε δε λαμβάνονται και αποφάσεις με ιδιαίτερη ερμηνεία ακόμη και κατά μικρή παρέκκλιση αυτών. Είναι η εφαρμογή λύσης «κατ΄οικονομίαν5», όπως χαρακτηριστικά λέγεται στην εκκλησιαστική και κανονολογική διάλεκτο, όπου πρωταρχικό ρόλο παίζει η διαφύλαξη, υπεράσπιση και ενίσχυση του πατριαρχικού θεσμού. Ζητούμενο εκ μέρους του Οικουμενικού Θρόνου είναι η πιστότητα στα συνοδικά πράγματα και στην μακρά παράδοση της Εκκλησίας. Σ’ αυτή την προοπτική, η έννοια του Αυτοκέφαλου μιας Τοπικής Εκκλησίας δεν σημασιοδοτείται ως απόσχισή της από το σώμα της καθολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας ούτε ως αυτονόμησή της από την Πρωτόθρονη Εκκλησία και Μητέρα των Εκκλησιών, το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Πολύ περισσότερο δεν μεταφράζεται εκκλησιολογικά σε διάσπαση της ενότητας της Εκκλησίας, ως μιας «κοινωνίας των Τοπικών Εκκλησιών», κεφαλή της οποίας είναι ο Χριστός. Μια Αυτοκέφαλη Τοπική Εκκλησία, εντάσσεται και λειτουργεί μέσα στο συνοδικό και ιεραρχικό πολίτευμα της Οικουμενικής Ορθόδοξης Εκκλησίας συνδεδεμένη με τις υπόλοιπες «αδελφές» μέσω διορθοδόξων σχέσεων διαμορφωμένων στη βάση της κανονικής παράδοσης και της μακραίωνης εκκλησιαστικής πράξης αλλά και των αντικειμενικών συνθηκών κάθε εποχής, ενώ δεσμεύεται, σε κάθε περίπτωση, να ομολογεί την ίδια εκκλησιαστική πίστη και να διατηρεί το ίδιο μυστηριακό βίωμα με αυτές. Από τα παραπάνω συνάγεται ότι ο θεσμός της Αυτοκεφαλίας, χωρίς να στερείται θείας έμπνευσης και συμβολισμού, συνιστά ανθρώπινη κατασκευή –προϊόν της ανά τους αιώνες εμπειρίας και παράδοσης της Εκκλησίας στην ιστορική της πορεία. Δια τούτο παρουσιάζει ποικιλομορφία λόγω διαφορετικής ιδιοσυγκρασίας των λαών και του τρόπου ζωής αυτών .Ως αποτέλεσμα αυτών η μορφή και τα όριά του υπόκεινται σε αναπροσαρμογές και αναδιαμορφώσεις, κατά περίπτωση, υπό την επίδραση των εκάστοτε ιστορικών συγκυριών στα εκκλησιαστικά πράγματα και εξελίξεις. Οι όποιες αποφάσεις τοπικών και ευρύτερων –πανορθοδόξων, και παλιότερα Οικουμενικών συνόδων λαμβάνονται σχεδόν πάντοτε «κατ οικονομίαν», και όχι με την απόλυτη προσήλωση στο γράμμα των Ιερών κανόνων.6 Η ιστορικότητα και δυναμική που διαθέτει ως θεσμός, εξηγούν και ερμηνεύουν τόσο την αδυναμία του εννοιολογικού (περι)ορισμού του στο πλαίσιο ενός σαφούς, περιεκτικού και καθολικά αποδεκτού ορισμού7 όσο και της αντιμετώπισης σχετικών χρονιζόντων, μειζόνων εκκλησιαστικών ζητημάτων που ανέκυψαν, κατά καιρούς, στην εξελικτική πορεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, καθ’ όλη τη διάρκεια της δεύτερης χιλιετίας, διαταράσσοντας την ενότητά της και την κοινωνία των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών. Στη Δύση όπου η παπική εξουσία συγκέντρωσε τον απόλυτο έλεγχο με ένα βαθειά συγκεντρωτικό σύστημα, δεν παρατηρήθηκαν τέτοια φαινομενα.
-13-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου